Kan verdikten sonra tam olarak ne yemeliyiz?

İlk 24 saat odak net: bol sıvı ve elektrolit, demirce zengin bir öğün, C vitamini eşlik, alkol ve kafein yok. Demir emilimini bozan kalsiyum yüklü gıdaları ve çay, kahveyi demirli öğünle aynı anda almamak iyi fikir.

Neden? Bir ünite tam kan, yaklaşık 500 mL, vücuttan ≈200–250 mg demir götürüyor. Demir, yeni eritrosit üretiminin hammaddesi. Diyetten gelen demir ve gerekirse düşük doz takviye ile depolar hızlanarak toparlanıyor. Randomize bir klinik çalışma, günlük 37,5 mg elementer demir içeren ferrous gluconate takviyesinin hemoglobin ve ferritin toparlanma süresini ciddi biçimde kısalttığını gösteriyor, takviyesiz grupta 8 haftayı aşan gecikmeler görülüyor. Dolayısıyla toparlanmayı beslenmeyle desteklemek zorunluluk değil, akılcı strateji.

Ne yemeli? Heme demir kaynakları, yani kırmızı et, sakatat (özellikle ciğer), hindi ve balık, yüksek biyoyararlanım sağlar. Bitkisel demir için mercimek, nohut, kuru fasulye, kuru bakla, ıspanak, pazı, pekmez ve demirle zenginleştirilmiş tahıllar iyi seçenekler. Emilimi artırmak için aynı öğünde C vitamini eşlik, yani portakal, mandalina, kivi, çilek, kapya biber, domates suyu. Ek olarak folat ve B12 için yeşil yapraklılar ve yumurta ayrı bir öğünde alınabilir. Hemen sonrasında pratik bir plan: 1 bardak su veya elektrolitli içecek, ardından örnek bir tabak, ızgara hindi + mercimek salatası + domatesli-biberli bir garnitür, yanında taze sıkılmış narenciye suyu. Bitkisel beslenenler için alternatif, demirle zenginleştirilmiş tam tahıllı gevrek + süt ürünleri olmadan tüketilen baklagil salatası + narenciye. Not: süt, yoğurt, peynir gibi kalsiyum zenginleri demirli öğünden farklı bir öğüne, kahve ve çayı da en az 1–2 saat sonraya bırakmak daha iyi, kafein ve polifenoller emilimi düşürüyor (absorption).

Özetle: su ve elektrolit, demir ve C vitamini ikilisi, protein ve kompleks karbonhidrat, aynı anda kalsiyum ve kafein yok. Alkol 24–48 saat yok, yoğun egzersiz yok. Sık bağış yapanlarda, laboratuvar değerleri ve hekimin görüşüyle kısa süreli düşük doz demir takviyesi toparlanmayı hızlandırır. Aksi iddialar, "bir şey yemenin farkı olmaz" tarzı genellemeler, veriyle uyumlu değil.