Ödüllü Soru İnsan evriminde neden koku duyusu köreldi, bu evrimsel olarak dezavantajlı bir durum değil mi?

Bu soruya yanıt verebilmek için önce koku alma duyusunun evrimine ardından insanlardaki önemine bakmamız lazım. İlkel tek hücreli canlılarda bile çevredeki kimyasal maddeleri algılayıp onlara tepki verme yeteneği vardı. Hücre zarındaki reseptörler, ortamdaki molekülleri tanıyıp besin olanlara doğru yönelebiliyor veya zararlı maddelerden kaçınabiliyordu. Kemotaksi adı verilen bu davranış koku alma duyusunun en ilkel hâli sayılabilir. İlkel çok hücrelilerde ise koku alma duyusu basit sinir hücreleriyle gerçekleşti. Daha ilerleyen dönemde suda yaşayan omurgalılarda özel kemosensör reseptörler gelişti ve böylelikle suda çözünmüş kimyasalları algılamaları sağlandı. Karaya çıkan omurgalılar için koku alma duyusu daha kritik bir öneme sahip oldu. Artık sadece suda çözünmüş kimyasalları değil havada uçuşan molekülleri ayırt edebilen reseptörleri gelişti ve burun içi kıvrımları artarak yüzey alanı arttı. Memeliler için koku alma duyusu bölge işaretleme, birbirlerini tanıma gibi sosyal ilişkiler için önemli bir rol oynadı ayrıca memelilerin beyninde koku alma duyusu için özel bölgeler gelişti. İnsanlarda da koku alma duyusu gayet güçlüdür fakat primatların evrimi sırasında görme duyusu geliştiği için koku duyusu biraz geri planda kaldı. Ağaçlarda yaşayan primatlar için görme duyusu koku duyusuna nazaran daha önemli bir rol oynadı. İnsanların iletişim için dili kullanmasıyla birlikte koku duyusu daha da geri planda kaldı ve böylelikle koku duyusu zamanla köreldi. Günümüzde hâlâ koku duyusu, insanlar için kritik rol oynar (yanık, bozuk yiyecek kokusu alma) bu yüzden tamamen yok olmamıştır ancak görme duyusu bu konuda daha ön plandadır ve bu yüzden koku alma duyusu diğer bir çok memeliye göre daha az gelişmiştir. Ayrıca insanların sosyalleşmek için koklaşmak yerine konuşmayı, jest ve mimikleri icat etmeleri de yine koku duyularının körelmesine yardımcı olmuştur.^[1][2]