Ödüllü Soru Dünyanın her yüzeyi aslında bir gölge değil midir?

Güneşten Dünyaya gelen ışık ve enerjinin yaklaşık %29'u uzaya yansıyor. %23'ü atmosfer tarafından emiliyor ve yaklaşıl olarak da %48î yüzeye ulaşıyor. Bu bağlamda atmosfer, gelen ışığın yarısından fazlasının Dünyanın yüzeyine ulaşmasını engelliyor denebilir. Bu paralelde de evet, gölgenin tanımına uygun biçimde aslında Dünya, tamamen gölge altında demektir. Dünyaya gelen ışığın çoğunluğu, atmosfer tarafından gölgelenir.

Sorunuzu neye vurgu yaparak sorduğunuzu tam olarak anlayamadım ama Dünyadaki tüm canlılık ve yaşamsal dinamikler, geçmişteki yaşam şartları dahilinde evrimleştiği için mevcut durum bizler ve tüm canlılar için en uygun hâldir. Gelen bu enerji ve ışık miktarı artacak ya da azalacak olsa, bu değişimin hızına göre Dünyadaki canlılığın varlığı kolayca tehlikeye girebilir. Bu şartlar için evrimleştik ve ya böyle devam etmesini ya da bu durum değişecekse de evrimleşme hızının karşılayabileceği şekilde değişmesini ummalıyız. Aksi hâlde bu enerji rejimi, Dünyadaki yaşamın varlığını kolayca tehdit edebilecek kadar önemli.

Umarım açıklayıcı olmuştur.^[1]

Önce gölgenin ne olduğunu tanımlamamız gerekiyor. Gölge, optikte genellikle bir cismin gelen ışığı tamamen engellediği ve ışığın doğrudan ulaşamadığı karanlık bölge olarak tanımlanmakta. Bu tanıma göre, bir bölgenin gölge sayılabilmesi için ışık kaynağından gelen doğrusal ışınların o bölgeye hiç ulaşmaması gerekiyor. Bu tamamen karanlık bölgeye umbra (tam gölge), ışığın sadece bir kısmının ulaştığı kısmen aydınlık bölge de mevcutsa buna da penumbra (yarı gölge) denmekte.

Burada önemli bir ayrım var: Penumbra, cismin yarı saydam olmasından değil; ışık kaynağının geniş bir yüzeye sahip olmasından kaynaklanır. Yani Güneş gibi uzamsal boyutu olan bir kaynak söz konusuysa, bir engel hem umbra hem de penumbra bölgeleri oluşturur.

Tam spektrum dikkate alındığında ise günlük hayatta 'opak' kabul ettiğimiz birçok cisim aslında bazı dalga boylarını geçiriyor. Bu durumda bu cisimleri tamamen engelleyici (opak) olarak değil, belirli dalga boylarını geçiren spektral seçici geçirgen yani optik filtreler olarak tanımlamamız gerekiyor. Bu da bu engeller arkasındaki olgunun tanımının bağlama göre değişiklik gösterebileceği sonucuna ulaştırıyor.

Sorunuza dönersek: Güneş noktasal bir kaynak olmadığı için, önüne bir cisim geldiğinde hem umbra hem penumbra oluşabilir. Ancak tüm spektrum göz önüne alındığında, gölge dediğimiz bölgelere dahi bazı dalga boylarında ışık ulaşabilir. Yani gölgeler mutlak karanlıkta değildir. Ama belirli bir dalga boyu (örneğin sadece kırmızı) için bakarsak, eğer bu dalga boyu tamamen engelleniyorsa, o dalga boyu için gölge oluşur. Örneğinizde atmosfer tüm bir dalga boyunu tamamen engellemediği için, yüzeye ulaşan ışık azalması teknik anlamda bir gölge sayılamaz. Bu, daha çok bir ışık yoğunluğu düşüşüdür ve yukarıdaki gölge tanımına tam olarak uymaz.