Gezegenlerin ve Dünya'nın diğer cisimlere uzaklığını ilk defa Aristarkos (M.Ö. 310-230) hesaplamaya çalışmıştır. Güneş ve Dünya arasındaki mesafeyi Ay'ı kullanarak elde ettiği değerler üzerinden geometrik hesaplamalar ile yapmıştır. Yöntemi doğru fakat, hesapladığı değerler hatalı olduğu için doğru sonuca ulaşamamıştır.
Bu yönteme göre: Ay ilk dördün halindeyken, Güneş, Ay ve Dünya arasında belli bir üçgen oluşur. Ay'ın Dünya'ya göre açısı 900 , Dünya'nın Ay ve Güneş'e göre açısı 870 , Güneş'in bulunduğu açı değeri üçgenlerin açı toplamları 1800 olduğuna göre 30 dir.
Şimdi elimizde ADG noktaları olan bir üçgen var ve üç doğru parçamız var.
, , ,
Yani Güneş'in uzaklığı Ay'dan 19 kat daha fazladır. Ancak bu hesap hatalı çünkü, açı 87 değil 89,500 dir. Diğer açı 10 nin 1/6'sı kadardır. Bu hesaplamaya göre değer 400 çıkar ki bu doğru sonuçtur.
Buraya kadar her şey güzel de gene gerçek mesafeyi ifade eden bir değerden hala uzağız. Güneş Dünya'dan Ay'a göre 400 kat uzak ama Ay bizden ne kadar uzak? Gerçek bir değere ulaşmak için Ay'ın uzaklığını bilip 400 ile çarparsak Güneş için bir değer elde ederiz.
Hipparchus (M.Ö. 190) aslında gene benzer yöntemi kullandı, yani Güneş, Ay, Dünya tarafından oluşturulan üçgen ve trigonometri. Bunun için iki farklı noktada Güneş tutulması esnasında Ay'ın iki farklı noktada Güneş'e göre konumunu ölçtü ve trigonometri kullanarak bir mesafe buldu. Yöntem doğru, bulduğu değer hatalıydı çünkü, tutulma esnasında Ay'ın 900 lik açı ile tam tepede olduğunu düşünerek hesaplamasını yapmıştı, elbette o anda Ay tam tepede değildi.
Ölçümlerin daha hassas yapılabildiği dönemlerde (tabi Dünyanın Güneş etrafında 365 günde döndüğünü bilmeniz gerekir) Paralaks yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemi anlatması uzun ve karmaşık olabilir, görseli inceleyince pek çok detay daha anlaşılır olacaktır. Bu yöntem ile oluşturulan üçgenler ile sadece Güneş'in bize uzaklığını değil, yıldızlarında uzaklığını hesaplayabiliyoruz.
Fark ettiyseniz yöntemler ve ölçümler ne kadar ileri götürülse de Aristarkos'un üçgenler ve trigonometri mantığından uzaklaşamıyoruz.[1]
Kaynaklar
- S. E. Kuvan. Gök Cisimleri Arasındaki Uzaklıkları Nasıl Ölçüyoruz? Örneğin, Dünya Ile Güneş Arasındaki Mesafe Nasıl Ölçülüyor?. (3 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 28 Şubat 2024. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
