Dini inancı olmayan toplumların refah düzeyi neden daha fazla?

Neden – Sonuç !

İnsanların dini inançlarının kendisi değildir mesele. Mesele, o ülkeyi yönetenlerin ne denli laik olup olmadığı veya laikliğin kendi toplumsal emelleri ile ne denli örtüşüp örtüşmediğidir.

Neticede inanç; etnisite, dil, renk gibi kimlikler üzerinden toplumları en kolay ayrıştırıp çatıştırabilen bir aparattır.

Sınıflı toplumlar tarihi boyunca, özellikle günümüz emperyalizm çağında ve yoğunluklu olarak kullanılan bir aparat. Orta doğuya bir bakın…

Bugünkü Avrupa kıtası ve kesintisiz dört yüz yıl boyunca, ortaçağda ve kilisenin mutlak tahakkümü altında, skolastik düşüncenin acımasızlığında o kadar çok bedel ödedi ki… İşte görece Avrupa toplumlarının evet fakat yönetenlerinin değil, laiklikteki ısrarı bundandır ve refah seviyelerinin görece daha iyi olmasının sebebi de enerjilerini ve yatırımlarını akla, bilime ve vesilesi ile teknolojiye yatırmış olmalarındandır.

Haliyle de aklın ve vesilesi ile bilginin toplumsallaştığı yerde inanç içe kapanır ve özelleşir. (Ki aslında ve özünde bütün inançlar inancı özel bir alan olarak tarif eder fakat uygulamada ne yazık ki böyle olmaz...)

Yani inancın yerini bilginin alması ve bu sayede refahın artması bir neden değil bir sonuçtur. Sevgiyle…

Aslında bunun temel nedeni o ülkenin ne kadar baskıcı veya laik olduğuyla alakalı. Mesela bir Afganistan'a bak bir de Japonya'ya. Afganistan şeriatla yönetiliyor ve baskıcı bu da halkın fakir ve cahillik içinde yüzerken yönetenlerin güçlü ve zengin olmasına neden oluyor.

Alper Rende'nin Afganistan videosunu izlersen sınırda askerlerin insanları sopayla filan dözdüğünü görürsün çünkü baskıcı rejim. Japonya ise tamamen laik bir ülke ve insanlar daha özgür, insanlar daha özgür, yönetenler daha güçsüz olduğunda da halk daha güçlü oluyor mesela yönetenleri istediği zaman devirebiliyor hiç bir ayaklanma olmadan. Bu da yönetenler için halkı memnun etme zorunluluğu getiriyor.

Diğer nedenlerden biri de laik ülkeler dini eğitim yerine bilimsel eğitime önem veriyor. Bu da daha bilgili bir toplum ve daha çok inovasyon demek, daha kaliteli üniversiteler, daha çok girişim ve daha çok para demektir.

Laiklik varsa düşünce özgürlüğü vardır. İnsanlar her fikrini söyleyebilir. İnsanlar korkmadan yazar, çizer, üretir. Bu da sanat gibi alanlarda da büyük bir patlama yaratır.

Dini kurallar değili hukukun üstünlüğü vardır. Herkes eşit muamele görür. Bu da bir güven ortamı yaratır.

Laik rejimler kadınları eve hapsetmez. Mesela Afganistan'da bir kadın dışarı çıktığında insanlar onu döver ve bu da yasadışı değildir. Kadınlar için ayrı saatler filan var. Yada yine Afganistan'da kadınların eğitim hakkı yok ve kadınlar orada da halkın yaklaşık yüzde 50'sine denk geliyor. Bu da halkın yarısının eğitimsiz kalmış olması demek. Ama zaten kalan erkeklerde teokratik düzende cahil kaldığı için ülke komple cahil kalıyor.

Laik devlet "şu mezhepten olan iyidir" ya da "şu dine yakın ol" demez. Nötr davranır. Bu da torpili, ayrımcılığı ve adam kayırmayı azaltır, verim artar.

Biraz Veriyle Tatlandıralım:

İskandinav ülkeleri (Norveç, İsveç, Danimarka): Laik ve refah seviyesi uçmuş durumda.

Suudi Arabistan gibi teokratik ülkeler: Petrol olmasa... yani çok da iç açıcı değil

Ayrıca ülke ne kadar cahilse teokratik bir yönetimden laikliğe geçişi de zorlaşır. Mesela:

Osmanlı'da daha önce Tanzimat, Islahat Fermanı gibi refomlar oldu, yine de laikliği getirmek çok da zor olmasa da Osmanlılar da o kadar cahil değildi ve küçük isyanları bastırarak laiklik getirildi. Bu sırada Türkiye'de bunlar olurken Atatürk'ten etkilenen Amanullah Han şunları yaptı:

👑 1919 – Amanullah Han’ın Reformları (Afganların Atatürk’ü sayılır)

Ne yaptı bu adam?

• Kadınlara peçe zorunluluğunu kaldırdı
• Karma eğitim sistemini başlattı
• Şeriat dışında yasalar getirmeye çalıştı
• Avrupa’ya öğrenci gönderdi
• Kıyafet reformu getirdi

Hedef: Modernleşmiş, laikleşmiş bir Afganistan yaratmak

Gerçek: Kıyamet koptu! 😱 Aşiretler isyan etti, "Bu ne biçim gavurluk" dendi, Amanullah Han 1929’da tahttan indirildi ve ülke geri döndü.

Yani asıl neden insanların dini değil, yönetimin ne kadar laik olduğuyla ilgili.

Japonya gibi dinsizlik oranı yüksek müreffeh ülkeler olduğu gibi Çin, Kuzey Kore, Moğolistan, Vietnam gibi dinsizlik oranı yüksek olup refah düzeyi ortalama veya ortalama altı ülkeler de bulunur. Ayrıca dindarlık oranı ve refah düzeyi çok yüksek olan petrol zengini bazı Arap ülkeleri vs. de bulunuyor.

Dinsizlikle refah arasında doğrudan bir ilişki kurabileceğimizi düşünmüyorum. Geçmişte bazı komünist ülkelerinde devlet eliyle dinsizleştirme uygulanmıştır. Bazı Uzak Doğu ülkelerinde bizim anladığımız biçimde bir din kavramı ve tahayyülü tarihleri boyunca oluşmadı. Din onlar için burçlara inanmak gibi yarı ciddi bir mesele olarak kaldı.Avrupa, Doğu Asya ve Kuzey Afrika'da ise din inancın ötesine geçip kimlikle, siyasetle, hukukla, bilimle tamamen iç içe geçti. Din savaşları, mezhep savaşları, cadı avları(mecazi anlamda), tekfircilik anormal boyutlara ulaştı. Dinle alakasız meselelere bile din dahil edildi. Bazı milletlerin geçmişinde böyle problemler yaşanmadı.

Her ülkenin dinsizliği aynı etkenler doğrultusunda gelişmiyor. Bu yüzden her bölgede dinin ve dinsizliğin anlamı farklı olacaktır. Sözüm ona İranlı bir dinsiz kendini doğrudan rejim karşıtı bulacakken, Türk bir dinsiz sadece iktidar partisine muhalif, Amerikan bir dinsiz ise neredeyse zorunlu siyasi tarafa sahip olmayacaktır. Keza bazı ülkelerde din doğrudan aidiyeti, kimliği belirtirlerken(Pakistan), bazı ülkelerde kimlik üzerinde etkisi olmaz(Arnavutluk). Dinsizlik yer yer bilim severlik ve evrensel düşünmekle ilişkilendirilse de yer yer sadece kural tanımamak olarak görülebilir-yaşanabilir(kişisel tecrübelerimden yola çıkarak).

Bir ülkede din ve vicdan özgürlüğünün yerleşmesi ve bunun problem çıkarmaması o ülkenin bir hukuk devleti olma, bir millet olma, birlik olma konularında epeyce yol kat ettiğini gösterir. Örneğin Osmanlı bunu başaramadığı için dağılan bir ülke ve topluma harika bir örnektir. Aslında dağıldığı dönem en özgür dönemiydi, bütün ve güçlüyken en baskıcı devriydi. Buradan baskıcılığın güç kazandırdığı sonucu çıkmasın sadece özgürlük güç kazandıracaksa özgürlüğün kötü yanlarından etkilenmemek garanti altında olmalı. Bir ülke millet olma, hukuk devleti olma, birlik olma konularında ilerleme kat ettiyse; eğitim, vatandaşlık hakları, insan hakları konusunda da muhakkak ilerleme kat edecektir. Bunlara müteakiben mecburen refahı artacaktır. Hiç yer üstü ve yer altı kaynakları olmasın(İsviçre), jeopolitik olarak berbat bir konumda olsun(Japonya) anlamsız problemler bir kenara bırakıldığında bu tip toplum her sorununun üstesinden gelir. Artan dinsizlik oranı da önemsenmez, çünkü açık açık kural kanunla her iş hallolur. Dinsizlik baskı, yasaklar, sansürcülük, dışlanma korkusu, ölüm korkusu vs. nin olmadığı bilgi kaynaklarına kolay ulaşılabilen açık fikirli yerlerde mecburen artar. Bu sebeplerle dinsizlik artıyorsa evet bu refahla doğrudan ilişkili olabilir. Yazdığım diğer sebeplerden dolayı. Ancak başka sebeplerden de kaynaklanabiliyor.

Sözün özü dinsizliğin refah, düzen ve mutlulukla doğrusal bir ilişki içerisinde olduğunu düşünmüyorum. Belli başlı sebeplerden kaynaklanan bir dinsizlik o ülkede refah ve düzenin yüksekliği ile ilişkilidir. Ayrıca saydığınız ülkelerin ortalama başka ülkelerden daha mutlu olduğu tartışılabilir. Çünkü bunlar aynı zamanda intihar oranlarının en yüksek olduğu ülkeler.