COVID-19’u atlatanlar da aşı olmalı mı? Bu kişilerin tek doz aşı olmaları yeterli mi?

Evet, hastalığı atlatanların da en azından 1 doz aşı olmaları önerilmektedir. Ancak şu anda COVID-19'u atlatan kişilerin de sanki hastalığı hiç atlatmamışlar gibi tam doz aşı olmaları önerilmektedir.^[1] Yani mRNA aşıları için bu, 2 doz aşı olmak demektir. Tam dozu tek doz olan aşılarda (örneğin Johnson & Johnson aşısında) tek doz olunabilir. COVID-19'u atlatanların 2 dozluk aşıların sadece 1. dozunu olmaları, hiç aşı olmamalarından daha iyi bir savunma iyileşmesine neden olmaktadır.^[2][3][4] Ancak ikinci dozu da olmanın bir zararı olmadığı gibi, ekstra fayda sağlama potansiyeli mevcuttur ve bu nedenle birçok ülkede şimdilik önerilmektedir.^[5]

COVID-19'u atlatanların aşı olması hâlinde, aşıların savunma sistemini güçlü bir şekilde tetikleyerek daha da uzun süreli ve sağlam bir koruma sağladığı görülmektedir.^[1] Ayrıca henüz COVID-19'u olup da atlatanların ne süreyle ve ne düzeyde korunduklarını net olarak bilmemekteyiz. Bazı insanların savunma sistemleri, özellikle de COVID-19'u hafif ve orta şiddetli geçirdiklerinde yeterli savunma tepkisi oluşturamayabilmektedir. Benzer şekilde, her ne kadar nadir olsa da COVID-19'u atlatanlar tekrardan hastalığa yakalanabilmektedirler. Aşı, bağışıklık sistemini virüsten farklı bir şekilde tetikleyerek ve daha önemlisi, bunu vücuda hasar vermeden yaparak, daha sistemli ve sağlıklı bir kontrol tepkisini tetikleyebilmektedir. Bununla ilgili bir çalışmayı buradaki cevabımızda görebilirsiniz. Bu nedenle, savunma sisteminizin durumundan şüphe etmeniz halinde (ki bunu bilmek pek kolay değildir), tek doz değil, 2 doz aşı olmanız önerilmektedir.

2 dozun tek dozdan dikkate değer bir faydası olmadığını gösteren çalışmaların bilim camiasındaki kabulü artacak olursa, bu öneri tek dozdan yana değiştirilebilir (bu yönde çağrılar yapan araştırmacılar mevcuttur).^[6] Bu, aşıya ihtiyaç duyan ve erişimi kısıtlı olan popülasyonlara aşı tedarikini de pekiştirebilir. Fakat an itibariyle genel görüş, hastalık geçmişinin aşı dozunu etkileyen bir faktör olmaması gerektiği yönündedir.^[7]

Eğer hastalığı atlatırken monoklonal antikorlar veya konvalesan plazma ile tedavi edildiyseniz, hastalığı atlattıktan sonra 90 gün beklemeniz önerilmektedir.^[1] Eğer hangi tedaviyi olduğunuzu bilmiyorsanız, hekiminize danışmanızı öneririz.