Aşağısı ve Yukarısı!
Modern çağda coğrafya ile Astronominin doğrudan-aracısız birbiri ile bir bağı yok. Daha çok dolaylı olarak ve temel olarak Fizik ile Matematik üzerinden bir ilişkisi var ve dolayısı ile kimya ve biyoloji…
Ancak zor zamanların biliminde, antik çağda hemen hemen bir çok filozofun ve özellikle Hezarfen’in (polimot: pek çok farklı disiplinde engin bilgiye sahip olan kişi) nin beş temel alanını sayın derseniz; Coğrafya, astronomi, matematik, felsefe ve tıp derim. Coğrafyanın babası sayılan Eratosthenes misali (Yunan matematikçi, coğrafyacı, astronom ve filozoftur. Eratosthenes, Geography (Türkçeye Arapça üzerinden Yunancadan geçen coğrafya) kelimesini kullanan ilk kişidir ve coğrafya biliminin temellerini atmıştır. Ayrıca enlem ve boylam sistemini icat etmiştir.)
Coğrafya, var olan bilim dalları içerisinde her bilim ile ilişkili olacak şekilde en çok alt bilim dalına sahip disiplinlerden biridir. Jeomorfoloji, Klimatoloji, Toprak coğrafyası, Hidrografya, Yer altı suları ve kaynaklar, Akarsular coğrafyası (Potamoloji), Göller coğrafyası (Limnoloji), Denizler ve okyanuslar coğrafyası (Oseonografya), Biyocoğrafya, Bitki coğrafyası (Fitocoğrafya), Hayvan coğrafyası (zoocoğrafya), Afetler coğrafyası ve nicesi.
Coğrafya aynı zamanda fizik bilimlerinin ve sosyal bilimlerin mekansal boyutlarını bilgilendirir ve birbirine bağlar. Bu nedenle, jeoloji, oşinografi, meteoroloji, biyoloji ve jeomorfolojinin mekansal boyutlarını da içeren bu ve diğer gezegenlerin fiziksel yönlerine vurgu yapan bir fizik bilimi olarak da incelenebilir ve bu yönüyle de Astronomi ile bağı vardır.
Kısaca özetlemek gerekir ise: Coğrafyanın Astronomi ile ilksel ve doğrudan bağı antik dönem icracıları üzerinden ve çok yönlü oluşlarının bir sonucudur. Modern çağda da dolaylı da olsa coğrafya her ne kadar yere bakmanın bilimi olsa da, bu yerin bir de üst kısmına bakma (atmosfere) ihtiyacı ve tercihinden kaynaklı olarak da ve ister istemez daha da üstünün bilimi olan Astronominin sınırına dayanır ve böylece doğrudan bir bağın temelini atmış olur. Yani bir bütünleşmenin kaçınılmaz sonucu olarak: Aşağı ve Yukarı.
Kaynaklar
- Prof. Dr. Zeki Tez. (2021). Astronomi Ve Coğrafyanın Kültürel Tarihi. Yayınevi: Doruk Yayınları. sf: 336.
- Arild Holt-Jensen. (2017). Coğrafya - Tarihi, Felsefesi Ve Temel Kavramlari-. Yayınevi: İdil Yayıncılık. sf: 352.
- Strabon. (1972). Coğrafya Kitap 12 Bölüm 4-8. Yayınevi: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. sf: 48.
