Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Şempanze ve Bebeği Bir Arada Büyütmek: Hangisi Hangisine Benzer?

Şempanze ve Bebeği Bir Arada Büyütmek: Hangisi Hangisine Benzer?
3 dakika
42,178
Tüm Reklamları Kapat

Winthrop Niles Kellogg, 1898-1972 yılları arasında yaşamış bir karşılaştırmalı psikologdur. İsminden de anlaşılabileceği üzere, bu bilim dalı farklı hayvanların davranışlarını birbiriyle kıyaslayarak psikolojinin ve etolojinin (hayvan davranışlarının) temellerini anlamaya çalışır. 2 sene boyunca 1. Dünya Savaşı'nda çarpıştıktan sonra, Indiana Üniversitesi'nden lisansını, sonrasındaysa Columbia Üniversitesi'nden master ve doktorasını aldı. Önceleri köpek davranışları ve şartlandırması üzerine araştırmalar yürüten Kellogg, sonrasında yılanlar, fareler, sıçanlar ve kuşlar üzerinde çalışmalar yürüttü. Sonrasındaysa sıradışı ve radikal bir karar aldı: primatlar üzerine çalışmak.

Yapmak istediği deney de oldukça düzeydeydi: şempanze gibi bir kuyruksuz maymunu, bir insan bebeğiyle bir arada büyüterek davranışlarının karşılıklı olarak değişimini incelemek... Bu deneyiyle ilgili yapmak istediklerini, Humanizing The Ape (Kuyruksuz Maymunu İnsanlaştırmak) başlıklı makalesinde tüm bilim camiasına ilan etti ve diğer bilim insanlarını da, gelişimsel psikoloji araştırmalarında kuyruksuz maymunların insanlarla bir arada kullanılmalarına davet etti. Kellogg, şempanze olarak Gua isimli bir bebek şempanzeyi seçti. İnsan yavrusu olaraksa, kendi oğlu Donald'ı denek olarak belirledi.

Tüm Reklamları Kapat

Kellogg'un bu hevesi, Hindistan'da kurtlarla büyütüldüğü için kurt gibi davranan insanlarla ilgili bir makaleden köken alıyordu. Kellogg'un iddiasına göre bu insanlar da, diğer sıradan insanlar kadar zeki doğmalıydı, yoksa vahşi hayatta varlıklarını sürdüremezlerdi. Dolayısıyla davranışlardaki "kurtlaşmanın" zeka geriliğiyle değil, çevre şartlarının o şekilde davranmaya zorlamasıyla ilgili olduğunu düşünüyordu. Kellogg, erken gelişimimiz sırasında başımızdan geçenlerin, ileri yaşlardaki davranışlarımızın temellerini attığını göstermek istiyordu. Ancak Kellogg, bir çocuğu düşük seviyeli bir ortama koyarak orada büyütmenin etik olmadığını ve yasal da olmayacağını biliyordu. Bu nedenle, tam tersini yapmaya karar verdi: bir şempanzeyi, insanların yaşadığı normal ortamda, onlar gibi yaşamaya zorlamayı denedi. Aslında bunu daha önceden deneyen bazı araştırmalar olmuştu; ancak Kellogg'un görüşüne göre hiçbiri yeterince katı ve disiplinli değildi. Önceki deneylerde, hayvanın %100 insan gibi yaşaması hedeflenmiyordu, dahası, araştırmacılar bile buna kendini inandırmıyordu. Kellogg, bu bariyeri yıkarak yapılmamışı yapmak istedi.

Kellogg, yardımcı olarak ünlü psikolog, etolog ve primatolog Robert Yerkes ile çalışmaya karar verdi. Sonrasında 1931 yılında Yale Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Konseyi fonundan kaynak almayı başardı. Deney için, ailesini de alarak Florida'ya taşındı. Burada, doktora sonrası araştırmacısı Carlyle Jacobsen'ın üzerinde çalıştığı 1 yaşındaki dişi şempanze Gua ile tanıştı. 10 aylık oğlu Donald ile birlikte yaşayacak şekilde tüm planlar yapıldı. Ve deney başladı...

Tüm Reklamları Kapat

Gua, tıpkı Donald gibi giydirildi, masaya oturtulup yemek yedirildi, yıkandı, eğitildi. Kellogg, olabildiğince sık bir şekilde iki yavrunun da gelişimsel niteliklerini test eden analizler yaptı. Tabii ki, beklendiği gibi, Gua Donald'dan daha hızlı büyüyordu; çünkü insanlarda gelişim çok daha yavaştır ve uzun bir süreye yayılmıştır. Bu nedenle Gua, bazı davranışları Donald'dan çok daha önce öğrendi. Aylar geçtikçe Gua, insanlara olan ihtiyacını yitiriyordu ve bağımsız hale geliyordu. Donald ise halen ebeveynlerine bağımlıydı.

Gua, hızla insan yeteneklerini de öğreniyordu. Sıradan bir insan gibi günlük yaşamda davranabiliyordu. Ancak yine de Kellogg'un beklentilerini bir türlü tatmin edemedi. Aslında Gua, bugünün araştırma standartlarında gerçekten çok büyük adımlar atıyordu, tıpkı bir insan gibi davranıyordu. Kellogg'u tatmin etmeyense, Gua'nın bir türlü insan dilini kullanmaya çalışmıyor oluşuydu. Bugün biliyoruz ki böyle bir şeyi beklemek bile akıl dışıdır, çünkü şempanzelerin hem ses kutusu, hem de beyinlerindeki konuşmayla ilgili bölgeleri insan dilini üretebilecek şekilde evrimleşmemiştir. Ancak Kellogg, çok büyük beklentilere sahipti. Bunlar tatmin edilemeyince, büyük bir hayal kırıklığına uğradı.

9. aya girildiğinde, tuhaf bir durum görülmeye başladı: Gua insan dilini taklit etmeye çalışmıyordu; ancak Donald, şempanze dilini taklit etmeye başlamıştı. Örneğin yakınlarda yemek olduğunda, eğer ki Donald bu yemeği istiyorsa, tıpkı şempanzelerin yaptığı gibi "yiyecek çığlığı" atmaya başlamıştı. Bu durum, ister istemez Kellogg'u endişelendirdi. Zaten şempanzede insan dilinin taklidine yönelik herhangi bir değişim gözleyemediği için deneyi beklenenden 4 yıl kadar önce, 1932'de sonlandırma kararı aldı. Şöyle yazacaktı:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Gua, bir insan çocuğu gibi davranıldığı için, tıpkı bir insan çocuğu gibi davranmaya başladı. Tek sorun, vücudunun yapısı ve beyni buna bir noktadan sonra engel oluyordu. Bunu gösterdiğimize göre, deneyi durdurabiliriz.

Konuyla ilgili sonuçlar Midwestern Psikoloji Derneği'nin yıllık toplantısında sunuldu. Konu öyle ilgi çekiciydi ki, 1933 yılında The Ape and The Child (Kuyruksuz Maymun ve Çocuk) isimli bir kitap yazıldı. Kitap, deneyin tüm detaylarını kapsamlı bir şekilde anlatmaktadır. Deneyle ilgili bazı görüntüler aşağıdaki hoş videoda gösterilmektedir:

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
27
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 56
  • Merak Uyandırıcı! 23
  • Tebrikler! 14
  • Güldürdü 13
  • Muhteşem! 12
  • Bilim Budur! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • Üzücü! 7
  • Umut Verici! 5
  • Grrr... *@$# 4
  • Korkutucu! 4
  • İğrenç! 2
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/10/2023 04:04:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3486

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göğüs
Bilgi
Patlama
Öğrenme
Genetik Müdahale
Homo Sapiens
Elektron
Hayatta Kalma
Hastalık Yayılımı
Hematoloji
Sanat
Irk
Nadir
Jinekoloji
Sinirbilim
Biyografi
Epistemik
Uzay
Galaksi
Tercih
Kimyasal Bağ
Bilgisayar
Ribozim
Önyargı
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Büyük Elmas Yalanı: Aşıkları Nasıl Kandırıyorlar?
Büyük Elmas Yalanı: Aşıkları Nasıl Kandırıyorlar?
Oppenheimer Kumarı: Tek Bir Atom Bombası Dünyayı Yok Edebilir mi?
Oppenheimer Kumarı: Tek Bir Atom Bombası Dünyayı Yok Edebilir mi?
Evrendeki En Sıcak Şey, Ne Kadar Sıcak Olabilir?
Evrendeki En Sıcak Şey, Ne Kadar Sıcak Olabilir?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Karadeliğin İçinden Kurtulabilir miydiniz?
Karadeliğin İçinden Kurtulabilir miydiniz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Şempanze ve Bebeği Bir Arada Büyütmek: Hangisi Hangisine Benzer?. (7 Nisan 2015). Alındığı Tarih: 4 Ekim 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3486
Bakırcı, Ç. M. (2015, April 07). Şempanze ve Bebeği Bir Arada Büyütmek: Hangisi Hangisine Benzer?. Evrim Ağacı. Retrieved October 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/3486
Ç. M. Bakırcı. “Şempanze ve Bebeği Bir Arada Büyütmek: Hangisi Hangisine Benzer?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 07 Apr. 2015, https://evrimagaci.org/s/3486.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Şempanze ve Bebeği Bir Arada Büyütmek: Hangisi Hangisine Benzer?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 07, 2015. https://evrimagaci.org/s/3486.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close