Babunlar (Papio)

Gözlem Bilgileri

Süha Derbent'in Yaşam Ağacı projesine katkı sağladığı nefes kesici babun (Papio sp.) gözlemlerinden birkaç tanesine tanıklık ediyorsunuz! Afrika kıtasında gözlemlendiler. Özellikle bu bireyin yavrusu ile davranışları dikkat çekmekte.

Tanım ve Genel Bilgiler

Babunlar non-hominoid denilen insansılar dışındaki en iri primatlardır. Sınıflandırıldığı kadarıyla 5 türden oluşmaktadırlar. En küçükleri olan Gine babunu (Papio papio) 50 cm uzunluğa ve sadece 14 kg ağırlığa ulaşabilir. En irileri olan Kap babunu (Papio ursinus) ise 120 cm uzunluğa ve 40 kg ağırlığa ulaşabilir. Bütün babunların köpekgillere benzeyen güçlü çeneleri ve uzun ağız yapıları vardır. Aynı şekilde sivri köpek dişleri (canine) bulunur. Çeneleri dışında kalın ve gür kılları, prehensile (uzuv gibi) olmayan kuyrukları vardır. Kılları genelde kahverengi ve krem tonlarındadır. Kalçalarındaki şişkinliklere ischial callosit denir ve sinirsiz yastık gibi oldukları için sert zeminde oturmayı kolaylaştırır. İsmi kalça kemiğinin bir parçası olan ischium'dan alır. Cinsiyetler arası boyut farklılığı olan seksüel dimorfizm gözlenir.

Süha Derbentİndir

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Toplamda 5 tür sınıflandırılmıştır. Bu türler arasından sarı babun ve Kap babunu içerisinde 3'er adet alt tür bulunur. Bilinen en eski babun fosili yaklaşık 2 milyon yıllıktır.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Karasal hayvanlardırlar. Genelde savan alanları, açık arazileri ve tepeleri tercih ederler. Afrika'nın belli bölgelerinde bulunurlar. Gine babunu Senegal, Gine, Gambia gibi Batı Afrika'nın ufak bir kesimlerinde yaşar. Kap babunu Güney Afrika'nın bazı ülkelerinde görülür. Sarı babun, Güney Afrika ile Orta Afrika arasında Kenya, Tanzanya gibi ülkelere yayılmıştır. Zeytin babunu genelde Ekvatoral Afrika kesimlerinde görülür. Sadece Arap babunu (Papio hamadyras) Arap Yarımadası'na da yayılmıştır. Onun dışında Doğu Afrika'nın çok ufak bir kesiminde görülür.

Davranış ve Etoloji

Hiyerarşik sosyal gruplar halinde yaşarlar. Harem kurma özellikleri ile bilinirler. Hiyerarşik olarak üstte olan erkek istediği dişi ile çiftleşebilir. Çiftleşme davranışları arasında vokal çağrılar çok önemlidir. Dişiler genelde 1 yavru doğurur ve 6 aylık gebelik süreci ardından doğan yavru 5-8 senede cinsel olgunluğa ulaşır. Babunlar koruma altında 45 sene yaşayabilirken, doğada genelde 30 yaşına kadar gelebilirler.

Süha Derbentİndir

Diyet ve Metabolizma

Hepçil hayvanlardır. Böcekler, balıklar, kabuklu deniz hayvanları, yabani tavşanlar, kuşlar, vervet maymunlar ve hatta küçük antiloplar ile beslenebilirler. Öyle ki insan yerleşimlerine yakın yaşayan bireyler keçi ve koyun bile yiyebilir. Babunların avcıları ise leoparlar, aslanlar, sırtlanlar, Nil timsahları ve kara mamba yılanlarıdır.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Mısır mitolojisinde Arap babunu (Papio hamadyras) Thoth'un görevlisi olarak bilindiği için Babi olarak isimlendirilirdi ve kutsal sayılırdı.