Türklerin Tarihi

Türk tarihini soru cevap şeklinde insanlara güzel bir şekilde anlatabilen bir İlber Hoca kitabı. Tarihçilere şiddetle tavsiye ediyorum.

Türklerin tarihini öğrenmek isteyenler için tavsiye ederim.

Bu eseri okumak isteyenler için Jean Paul Roux'un Türklerin Tarihi adlı kitabıda okumalarını tavsiye ederim.

Kitabı tenkit etmeye geçmeden önce bir konuya açıklık getirmek istiyorum: İlber Ortaylı'nın alan bilgisine, yorumlamalarına ve kültürel donanımına söyleyecek çok bir sözüm yok. Burada değineceklerim, İlber Ortaylı'nın akademik, alan çalışmalarından bağımsızdır. Daha ziyade anlatım yöntemi ve ilgili kitabın okuyucuya yansıması ile ilgilidir.

Kitap, başlığını kesinlikle iyi bir şekilde yansıtmıyor. Ben iyi planlı bir akış, karşılıklı fikirleri ve tarih alanında yapılmış çalışmaların bir nevi "popülerleştirilmesini" görmeyi beklemiştim. Fakat kitap soru-cevap mantığında ilerliyor ve bu soruların genellikle birbiri ile çok bir bağlantısı bulunmuyor. Bu sebeple de kitabı takip etmek fazlasıyla zor ve doğrusu sıkıcı bir hâl alıyor. Ayrıca soruların cevapları da belirli bir akış ve anlatım yöntemini takip etmiyor. Bütün okuma sürecim boyunca sanki bir alan kitabı okuyormuş gibi değil, Türklerin tarihi üzerine yapılmış bir mülakat/röportaj videosunun transkriptini okuyormuş gibi hissettim.

Genel olarak İlber Ortaylı'nın çok başarılı bir anlatıcı olduğunu düşünmüyorum. Alan derinliği ve tarih yorumlama kabiliyeti hayran olunası ama konuları aktarışı konusunda aynı şeyleri söyleyemeyeceğim. Bu durum kitaba da yansımış. Konular arasında bağlantılar zayıf, konudan konuya atlama durumu var, nereden konuya dahil olduğunu bile anlamadığım isimlere göndermeler var (Bu, benim konu hakkındaki cehaletimin sonucu da olabilir.). Daha kötüsü, sanki okur konu hakkında bilgi sahibiymiş ve okurla sohbet ediliyormuş gibi bir hava var. Misal, kitaptaki sorular çok temel ama cevaplarında çok teknik yaklaşımlar var. Bir tarihiçinin akademik bir çalışmasına atıfta bulunuluyor ama çalışmanın tam olarak ne olduğu açıklanmıyor. "Şu kişi, şu kitapta çok iyi anlatmıştı." deniliyor ve konu kapatılıyor.

Buna rağmen hiç okunmayacak, çok kötü bir kitap değildi. En azından bir başvuru kaynağı olarak kullanılabilir. Fakat Türklerin tarihine ilk defa girişecek ve temelden giriş yapmak isteyen birisine kesinlikle bu kitabı önermem. Öyle ki konuyu araştırmaktan bile soğuyabilirsiniz zira muhtemelen kitabı takip edemeyeceksiniz. Türklerin tarihine belirli bir düzeyde hâkim biriyseniz elbette okuyabilirsiniz ama muhtemelen bu kaynak dışında, daha iyi bir planla yazılmış, daha akademik kaynaklar da vardır. Direkt o kaynaklardan faydalanabilirsiniz.