Şölen – Dostluk (Συμπόσιον, Συμπόσιο - Λύσις, Symposion/Symposium-Lysis)

Platon veya Eflatun (Yunanca: Πλάτων, Plátōn; MÖ 428/427 veya 424/423 – 348/347), Antik Yunan filozofu ve bilgesi. *Antik Yunanistan eserleri arapların/müslümanların eline geçince eserleri arapçaya çevirmek için uğraş vermişlerdir. Platon'un kitapları çevrilirken ismindeki "P" harfi arapçada yoktur. Bu sebeple araplar onun ismini kendi dilleri için "Eflatun" olarak çevirmiştir.*

Dünyada üniversite düzeyindeki ilk kurumlardan biri olan (ve bu kurumlara günümüzdeki adını veren) Akademi'nin kurucusu olan ve düşünce tarihinde bir dönüm noktası teşkil eden Platon, felsefe ve bilim tarihindeki pek çok tartışmanın temellerini atmış, Hristiyanlık ve İslam gibi pek çok dini de derinden etkilemiştir. Hocası Sokrates ve öğrencisi Aristoteles ile birlikte felsefe tarihinin en etkili ismidir ve iddialarının büyük bir kısmı bugün hâlâ önemini korumakta, tartışılmakta ve çoğu düşünceye katkıda bulunmaktadır. İngiliz matematikçi ve filozof Alfred North Whitehead "Avrupa felsefe geleneğiyle ilgili yapılabilecek en güvenilir genel nitelendirme Platon'a ait bir dizi dipnottan oluştuğudur" demiştir.

* içinde aldığım alan kendi araştırmalarım sonucu elde ettiğim bilgidir. (Atina’da doğdu. Kendisine dedesi Aristo’nun adı verildiyse de daha sonra omuzunun veya alnının genişliğinden dolayı Platon denmiş ve tarih boyunca hep bu adla anılmıştır. Grekçe’den yapılan tercümeler döneminde, Arapça’da “p” sessizinin bulunmaması ve yan yana iki sessiz harfin telaffuzundaki güçlük sebebiyle adı İslâmî literatürde Felâtun, Felâtûn veya daha yaygın olarak Eflâtûn şeklini almıştır.)

Platon (Eflatun, İÖ yaklaşık 428 / 7-İÖ yaklaşık 348 / 7); Bugünkü üniversitenin atası sayılan Akademia’nın kurucusu (İÖ 387) ve hocası Sokrates’i konuşturduğu “diyaloglar”la felsefeyi yazıya en iyi aktarmış olan ustalardan biridir. En tanınmış diyaloglarından Şölen ve Dostluk’ta ise Platon, denebilirse, İnsanlığın anlamaya çalıştığı en temel duygu “sevgi”nin izini sürmektedir.

Sabahattin Eyüboğlu (1909-1973): Tercüme Bürosu’nda görev aldı. İÜ Edebiyat Fakültesi’nde Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalıştı. Köy Enstitülerinde dersler verdi.
Yazdığı birçok kitabın yanı sıra Shakespeare, Montaigne, Platon, Hayyam gibi pek çok önemli yazar ve düşünürün eserlerini çevirdi.

Azra Erhat (1915-1982); Tercüme Bürosu’nun en önemli çevirmenlerindendir. Ortaklaşa yaptığı Homeros ve Hesiodos çevirilerinin yanısıra, dilimize bir de telif Mitoloji Sözlüğü kazandırmıştır.

“Şölen” Üstüne Birkaç Söz

Es­ki­den Symposion’u her oku­yu­şum­da bir hal olur­du ba­na, ür­pe­rir, sar­sı­lır, he­le Al­ki­bia­des’in söy­le­di­ği Sok­rates öv­gü­sü­ne gel­dim mi, büs­bü­tün co­şar­dım. Ne­den? di­ye
so­rar­dım ken­di ken­di­me. Ne­den böy­le duy­gu­la­nı­yo­rum bu ese­re? Ef­la­tun’un en gü­zel ese­ri mi Symposion? De­ğil. Sokrates’in Savunması var, ko­ca Devlet var. On­lar da Symposion ka­dar gü­zel, de­rin, ufuk­lar açı­cı. Şim­di Symposion’u Sa­ba­hat­tin Eyü­boğ­lu ile di­li­mi­ze çe­vi­rir­ken bak­tım ki, yalnız ben de­ğil­mi­şim duy­gu­la­nan, Symposion be­nim ka­dar ar­ka­da­şı­mı da sar­dı. Se­be­bi­ni de an­lar gi­bi ol­dum ar­tık.Symposion’un so­nun­da sev­gi­ye bü­tün öv­gü­ler bit­tik­ten, mi­sa­fir­le­rin ço­ğu gi­dip, ka­lan­lar da uy­ku­ya dal­dık­tan son­ra, Sok­ra­tes, Agat­hon ve Aris­top­ha­nes baş­ba­şa ka­lır­lar, tra­gedya ve ko­med­ya­dan söz açar­lar. Öy­le ya, Agat­hon Ati­na’nın en genç tra­ged­ya şa­i­ri, an­la­tı­lan top­lan­tı­ya ve­si­le de onun ilk tra­ged­ya­sı ile ka­zan­dı­ğı bi­rin­ci­lik de­ğil mi? Aris­top­ha­nes ise Ati­na’nın en ün­lü ko­med­ya ya­za­rı. Sok­ra­tes’in bu iki şa­ir­le sa­nat üs­tü­ne ko­nuş­ma­sın­dan da­ha ta­bii ne var? Ama ne di­yor Sok­ra­tes! Tra­ged­ya ya­za­rı ko­med­ya da ya­za­bilme­li, şa­i­rin sa­na­tı bir ve bö­lün­mez­dir, gül­dü­rü­cü ve ağ­la­tı­cı ko­nu­lar ara­sın­da ay­rı­lık gay­rı­lık ol­ma­ma­lı. Bü­tün bun­la­rı Ef­la­tun Sok­ra­tes’e uzun uzun söy­let­mi­yor ama Symposion’da ger­çek­leş­ti­ri­yor iki cins ara­sın­da­ki bir­li­ği. Symposion gül­dü­rü­cü ol­sun, ağ­la­tı­cı ol­sun şi­i­ri de aşan, dü­şün­ce­nin sa­nat ka­lıp­la­rı için­de di­le gel­me­si­dir. Hel­len­le­rin phi­lo­sophi­a-bil­ge­lik sev­gi­si de­dik­le­ri fel­se­fe­ye sev­gi­si­ni Ef­la­tun hiç­bir ese­rin­de bu ka­dar iyi be­lirt­me­miş­tir Pha­id­ros, Pa­usa­ni­as, Ery­ksi­mak­hos, Aris­top­ha­nes, Agat­hon bu di­ya­log­da sev­ginin çe­şit­le­ri­ni sa­yıp dö­ker­ken, kar­şı­la­rı­na Sok­ra­tes bir tek sev­gi­nin öv­gü­sü ile çı­kar: Bil­ge­lik sev­gi­si.