Ay'ın En Büyük Göründüğü Durumlar (Zamanlar)
- Özgün
Gökyüzüne baktığımız bazı zamanlarda Ay'ın büyük göründüğünü fark eder ve "Bugün Ay neden bu kadar büyük?", "Ay neden yakın görünür?" ya da "Ay'ın en büyük göründüğü durum nedir?" gibi soruları illa ki kendimize sormuşuzdur. Birçok kişinin bunları merak ettiğini biliyoruz. Cevap oldukça basit olsa da, aslında biraz şaşırtıcı bazı durumlar da barındırıyor.
Ay'ın En Büyük Göründüğü Zamanlar
Ay, zaman içerisinde Dünya'ya yakınlaşır ve uzaklaşır. Ay Dünya'ya yakın olduğu zaman aramızdaki mesafe 356,500 km iken, Dünya'ya en uzak olduğu zaman aramızdaki mesafe 406,700 km'dir. Bu da Ay'ın uzaklığını ortalama olarak 385,000 km yapar.
Bu yakınlaşma ve uzaklaşma hareketi nedeniyle Ay, farklı zamanlarda farklı boyutlardadır. Dolayısıyla gerçekte Ay'ın en büyük olduğu zaman, Dünya'ya en yakın olduğu zamandır ve bu sırada gökyüzündeki açısal boyutu yaklaşık 34.6 yay dakikasına ulaşabilir. En uzak olduğunda ise bu yaklaşık 29.2 yay dakikasına kadar düşer. Bu değer 1 derecenin yaklaşık yarısı kadardır.
Eğer bir kıyaslama yapacak olursak, Ay'ın boyutunun, yörünge hareketi nedeniyle yakınlaşıp uzaklaşmasından dolayı yaklaşık %15 oranına kadar değişebildiğini görürüz. Aşağıdaki görsel bu farkı göstermektedir, yalnız burada farkın %12 mertebesinde olduğuna dikkat edin. Her zaman bu maksimum ve minimum anlarını kıyaslanabilir bir dolunay evresinde yakalamak mümkün olmayabiliyor. Yani aslında %15'lik fark, her zaman tecrübe ettiğimiz bir olay değil.
Profesyonel bir göz bile gökyüzüne baktığında, Ay'ın ne zaman yakın ne zaman uzak olduğunu ayırt etmekte zorlanır (hatta çoğunluk yapamaz). Yani aslında bu fark o kadar da fark edilebilir değildir. Ay'ın bize bazı zamanlarda büyük görünmesi, bu yakınlaşma uzaklaşma hareketinden ziyade, bir illüzyondur.
Şunu da not düşmek gerek ki, üstteki dolunay evrelerine ait iki görüntüden de anlaşılacağı üzere, Ay'ın evrelerinin onun yakınlığı ve uzaklığıyla (dolayısıyla ne kadar büyük olduğuyla) doğrudan bir alakası yoktur. Ay herhangi bir evresinde yakın veya uzak olabilir. Bu durumun nedeni evrelerin periyodu ile yörüngenin periyodunun tam olarak denk gelmemesidir.
Ay Neden Büyük Görünür ya da Algılanır?
Özellikle Ay, ufka yakın olduğu durumlarda bize daha büyükmüş gibi görünür. Fakat ölçüm yapacak olursak, aslında öyle olmadığını görürüz. Bu durumun üç temel açıklaması vardır:
- Ebbinghause İllüzyonu ya da Titchener Daireleri
- Ponzo İllüzyonu
- Yakınsak Küçültme
En yaygın kabul gören görüş, Ay'ın ufka yakın olduğunda onu binalar, ağaçlar gibi nesnelerle kıyaslayan zihinimizin bu oyunu oynadığı yönündedir. Tam tepedeyken ise devasa bir gökyüzünün ortasında durduğundan daha küçük algılanmaktadır. Bu illüzyonları merak ediyorsanız: Ay İllüzyonu: Ay Ufukta Neden Daha Büyük Görünür?
Özet olarak, Ay'ın en büyük göründüğü durum, her ne kadar bazı zamanlarda gerçekten büyük görünse de çoğunlukla bir illüzyondankaynaklanır. Profesyonel bir astronom bile gökyüzüne baktığında Ay'ın büyük olduğu zamanı ayırt etmekte zorlanır ya da edemez. Her ne kadar en küçük durumuyla en büyük durumu arasında %15'lik bir fark olsa da genelde illüzyonun etkisi çok daha büyüktür. Bu durum, Ay'ın neden ufukta daha büyük göründüğü sorularının da nedenidir.
Hazırlayan: Ögetay Kayalı
Referanslar
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
1. Wikipedia, Lunar distance (astronomy), <https://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_distance_(astronomy)>
Kapak görseli: Miguel Claro (TWAN, Dark Sky Alqueva), <https://apod.nasa.gov/apod/ap160923.html>
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/05/2025 09:42:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12952
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
