Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Astronomide Uzaklık Ölçümleri: Paralaks Yöntemi

2 dakika
1,201
Astronomide Uzaklık Ölçümleri: Paralaks Yöntemi
  • Özgün
Tüm Reklamları Kapat
Astronomide en temel ölçüm yöntemlerinden biri paralaks yöntemidir. Oldukça basit ve güçlü bir prensibe dayandığından da oldukça kullanışlı bir yöntemdir. Lakin yalnızca çok kısa mesafelerde işimize yarar. Buna rağmen, uzaklığını paralaks sayesinde ölçebildiğimiz bazı astrofiziksel süreçler, daha uzak yerleri de ölçmemize olanak tanır (bkz. uzaklık merdiveni). Bu yüzden paralaks yöntemi, astronominin temel taşlarından biridir.
Figür 1: Eğer baş parmağınızı uzatıp, bir gözünüzü kapatacak olursanız, baş parmağınızı belirli bir konumda görürsünüz. Ardından açık gözünüzü kapatıp, kapalı gözünüzü açınca, baş parmağınız arka plana göre yer değiştirmiş gibi görünür.
Figür 1: Eğer baş parmağınızı uzatıp, bir gözünüzü kapatacak olursanız, baş parmağınızı belirli bir konumda görürsünüz. Ardından açık gözünüzü kapatıp, kapalı gözünüzü açınca, baş parmağınız arka plana göre yer değiştirmiş gibi görünür.

Paralaks Hesabı

Aslında prensip, görselde anlatıldığı kadar basittir. Paralaks ya da ıraksınım açısı, Dünya ile Güneş arasındaki mesafeyi gören açıyı ifade eder. Hedefinizdeki cisim, Dünya ve Güneş üçlüsüyle bir üçgen oluşturur ve küçük açı yaklaşımıyla cisme olan uzaklık belirlenebilir. Daha basit bir ifadeyle Dünya, Güneş etrafında dolanmasını sürdürürken, arkaplandaki cisimlere göre daha yakın olan cisim, arkaplana göre görüntüde hareket eder. Bu durum ölçülebilir olduğundan, Dünya ile Güneş arasındaki mesafe de bilindiğinden, cismin uzaklığı belirlenebilir.
Figür 2: Paralaks açısının tanımı
Figür 2: Paralaks açısının tanımı
Burada paralaks, yay saniyesi cinsinden ölçülür. Bu durumda uzaklık (d), parsek biriminden d=1/p olarak basit bir şekilde belirlenir. Ya da AB (astronomik birim) cinsinden ifade etmek için dönüşüm yaparak, d=206265/p olarak da hesaplanabilir. Yani 0.2" (yay saniyesi) ıraksınım açısına sahip bir cisim, bizden 1/0.2=5 parsek uzaklıkta yer alır.
Bu yöntemin dezavantajı, yalnızca çok yakın yıldızlarda işe yaramasıdır. Bu yöntemi kendi galaksimiz Samanyolu dışına uygulamayı bırakın, onun %3'lük bir kısmına, yani 1 kiloparseğe kadar ancak uygulayabilmektedir. Bu durumu da GAIA uydusuna borçluyuz. Fakat, uzaklık merdiveni konusunda da belirttiğimiz gibi, bu yöntem sayesinde yaptığımız ölçümler, diğer ölçümlerimize hayati bir değer katmaktadır.


Hazırlayan:Ögetay Kayalı
Referanslar
1. Serdar Evren, Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, Astronomiye Giriş Ders Notları
2. Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, <http://astronomy.science.ankara.edu.tr/old/astro/turkce_ast/ders/genel_ders/win_ders14.html>
Evrim Ağacı, sizlerin sayesinde bağımsız bir bilim iletişim platformu olmaya devam edecek!

Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...

O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...

O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.

Avantajlarımız
"Maddi Destekçi" Rozeti
Reklamsız Deneyim
%10 Daha Fazla UP Kazanımı
Özel İçeriklere Erişim
+5 Quiz Oluşturma Hakkı
Özel Profil Görünümü
+1 İçerik Boostlama Hakkı
ve Daha Fazlası İçin...
Aylık
Tek Sefer
Destek Ol
₺50/Aylık
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu Makale Sana Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/03/2025 07:10:33 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12705

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Size Özel
Makaleler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ö. Kayalı. Astronomide Uzaklık Ölçümleri: Paralaks Yöntemi. (30 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 12 Mart 2025. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12705
Kayalı, Ö. (2020, May 30). Astronomide Uzaklık Ölçümleri: Paralaks Yöntemi. Evrim Ağacı. Retrieved March 12, 2025. from https://evrimagaci.org/s/12705
Ö. Kayalı. “Astronomide Uzaklık Ölçümleri: Paralaks Yöntemi.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 30 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/12705.
Kayalı, Ögetay. “Astronomide Uzaklık Ölçümleri: Paralaks Yöntemi.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, May 30, 2020. https://evrimagaci.org/s/12705.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close