Evet, İngilizcedeki primary auxiliary teriminin doğal Türkçe karşılığı birincil yardımcı fiiller ya da pratikte daha çok kullanılan biçimiyle temel yardımcı fiiller. Bu sınıf İngilizcede üç fiilden oluşuyor: be, have ve do.
Şöyle açayım: Birincil yardımcı fiiller, çekim işlevleriyle cümlenin dilbilgisel iskeletini kuruyor. Be ilerlemeli görünüşü (progressive: is running) ve edilgen çatıyı (passive: was built) taşıyor. Have süreklilik/öncelik anlamlı perfect yapıları kuruyor (has finished). Do ise olumsuzlama (do not know), soru (do-support: Do you…?) ve vurgu (I do agree) için zorunlu destek veriyor. Keza bu üçü, bağlama göre lexical verb (sözlük fiili) olarak da tek başlarına yüklem olabiliyor (I have a car, They are happy, He did his homework).
Türkçedeyse, modalların (modal auxiliaries) ekleşmiş kiplerle ifade edilmesi (-ebilir, -meli vb.) yüzünden "yardımcı" sözcüğü kulağı yanıltabiliyor. Yani İngilizcedeki modal auxiliary ≈ Türkçedeki kip ekleri demek bir ölçüde işe yarıyor; fakat primary auxiliaryler İngilizcede bağımsız fiiller olarak çekimlenip cümle iskeletini kurdukları için, en temiz ve terminolojik karşılık "birincil/temel yardımcı fiiller (be, have, do)" demek ve gerektiğinde İngilizce terimi parantez içinde bırakmak. Sonuç olarak da, aradığınız karşılık terminolojik bir adlandırma: birincil yardımcı fiiller.
Kaynaklar
- Rodney Huddleston, et al. (2002). The Cambridge Grammar Of The English Language. Yayınevi: Cambridge University Press.
- Randolph Quirk, et al. (1985). A Comprehensive Grammar Of The English Language. Yayınevi: Longman.
