Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Maymun Liderlerinin ve Takipçilerinin "Özelleşmiş" Beyinleri Var!

3 dakika
6,940
Maymun Liderlerinin ve Takipçilerinin "Özelleşmiş" Beyinleri Var!
Tüm Reklamları Kapat

Yapılan bir araştırma, sosyal hiyerarşinin üst ve alt katmanlarında bulunan maymunların beyinlerinin birbirinden farklı olduğunu gösterdi. Baskın olan maymunların beyninde belli bir sinir ağı daha büyükken, daha alt konumda olanların beynindeki başka bölgeler daha büyük! Araştırma, bizler de dahil olmak üzere tüm primatların beyinlerinin, yaşam içerisinde hiyerarşinin hangi ucunda olurlarsa olsunlar özelleşebileceğini gösteriyor.

Bu farklılıklar liderliğe veya takipçiliğe olan eğilimleri veya bir hayvanın yaşamı içerisindeki role beyninin adapte olmasını veya ikisinden de birazcık yansıtıyor olabilir. PLOS Biology dergisinde yayımlanan araştırmayı yürüten sinirbilimciler, halihazırda Oxford Üniversitesi'nde bir başka araştırma için çekilen 25 makak maymunun beyin taramalarını analiz ettiler. Araştırmanın baş yazarı Dr. MaryAnn Noonan şöyle söylüyor:

"Aynı zamanda öğrenme, hafıza, karar alma ve bunları yaparken beyninizde olan diğer değişimlerle ilgili bir çalışma yürütüyorduk. Hayvanların sosyal statüsüne de bakma fikri, umulmadık bir şekilde net bir sonuç verdi. Oldukça şaşırtıcıydı. Tüm maymunlar farklı yaşlardaydı ve farklı cinsiyetlere sahipti. Ancak fMRI (fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme) ile tüm bu faktörleri kontrol edebiliyorsunuz. Sürekli olarak belirli ağların belirli statülerde belirgin olarak karşımıza çıktığını gördük."

Tüm Reklamları Kapat

Maymunlar 5 kişiye varan gruplar halinde yaşıyorlar. Bu sebeple uzmanlar bu maymunların sosyal statülerini, onların davranışlarını inceleyerek belirlediler. Sonrasında ise beyinlerine ait verilerin farklı açılarıyla kıyasladılar. Kendi sosyal gruplarının en tepesinde olan maymunlarda beynin 3 bölgesi daha büyük olmaya meyilliydi: amigdala, hipotalamus ve raphe çekirdeği. Alt sınıflarda olan maymunlardaysa, hepsi beynin striatum isimli bir bölgesi içerisinde bulunan kısımlar daha büyüktü.

Çevre mi, Genler mi?

Sosyal merdivenin iki ucunda da, daha ortalarda olan maymunlara nazaran, bu farklı beyin bölgelerinin aktivitesi daha senkronizedir. Araştırmacılar beyindeki bu bölgelerin, sosyal durumlar konusuyla ilişkili durumları kontrol eden beyin devrelerini barındırdığını düşünüyorlar. Örneğin sosyal ve duygusal işaretleri takip etmek, belli hareketlerin değerini anlamak, ve benzerleri gibi...

Dr. Noonan bu farklı beyin bölgelerinin, sosyal merdivenin üstlerine ve altlarına gittikçe daha da irileştiğini görmenin özellikle ilgi çekici olduğunu söylüyor. Çünkü bu, baskınlığını sadece fiziksel olarak güçlü ya da sadece büyük bir beyne sahip olmakla alakalı olmadığını gösteriyor. BBC'ye şöyle anlatıyor:

Bu araştırma, hiyerarşinin iki ucunda da başarılı olmak için belli yeteneklere sahip olmanız gerektiğini gösteriyor. Bu yetenekler, beynin söz konusu bölgelerinde, daha yüksek sinirsel taleplerde bulunuyor. Bu sebeple bu bölgelerde daha fazla irileşme görüyoruz. Hayvanlar Alemi söz konusu olduğunda dominant olmanın sırf öfkeli olmayla ilgili olduğunu düşünür insanlar. Ben daha büyük maymunum, dolayısıyla hepinizi döverim... Ancak tüm bu verileri bir araya getirdiğinizde, dominantlığın sadece fiziksel güç ya da öfkeyle ilgili olmadığını, ama aynı zamanda bağ kurmak ve koalisyonlar inşa etmekle ilgili olduğunu görüyoruz. Kime sadık olduğunuzu zeki bir şekilde seçebilmeyle de alakalı olduğunu anlıyoruz.

Bu sonuçlar ne yazık ki maymunların beyinlerindeki bu farklılıkların doğuştan gelip gelmediğini anlamak için yeterli değil. Yani beyinleri böyle olduğu için mi sosyal merdivenin belli bir kısmında yer alıyorlar; yoksa belli bir sosyal statünün beyin üzerinde yarattığı etkilerden ötürü mü beyinleri değişiyor, bunu henüz bilemiyoruz. Dr. Noonan bu ikisinin bir aradaki bir etkisiyle beynin ve sosyal statünün değiştiğini düşünüyor. Şöyle izah ediyor:

Muhtemelen ikisi de geçerli. Çünkü iki olasılık da bildiğimiz, çok önemli mekanizmalardır. Maymun dünyasının 'kaliteli mallarından' biri olduğunuzu düşünebilirsiniz, babanız çok güçlü ve kaslı olabilir, bu genleri alırsınız ve bu da beyninizin belli bir şekilde olmasına neden olabilir. Ancak tabii ki hayatta kalmak ve başarılı olmak için biraz esnek olmanız gerekmektedir. Davranışlarınızı adapte edebilmeniz gerekir; dolayısıyla beyninizin de adapte olabilmesi şarttır.

Bu araştırmadan çıkarılan sonuçların diğer primatlara, örneğin diğer kuyruksuz maymunlara veya insanlara uygulanmaması için herhangi bir sebep yok. Dr. Noonan şöyle söylüyor:

Bulduğumuz bu bölgeler insanlarda da var ve insanlar da tamamen benzer şeyler yapıyorlar. Ancak bizim toplumumuzda sosyal pozisyonlar durumdan duruma çok değişiklik gösterebiliyor. Dolayısıyla insan çalışmalarında 'baskınlık' belirlemesi yapmak daha zor. Kendi arkadaş çevremizde 'maço kişi' biz olabiliriz, ancak işyerinde henüz sosyal statü basamaklarını tırmanan biriyizdir. Sosyal pozisyonlarımızda gördüğümüz bu akışkanlık ve başarılı olabilmek için beyinlerimizin davranışlarımızı nasıl adapte ettiği gibi konular bu araştırma sahasının bir sonraki konularıdır.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
24
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 16
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Güldürdü 3
  • Muhteşem! 2
  • Umut Verici! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Bilim Budur! 1
  • İnanılmaz 1
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: BBC | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/11/2024 23:40:54 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2683

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Canlılık
Balık
Yayılım
Kafatası
Algoritma
Balıkçılık
Nöroloji
Meyve
Ornitoloji
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Hastalık
Maske
Homo Sapiens
Yok Oluş
Astrobiyoloji
Mutasyon
Toprak
Kimyasal Bağ
Görelilik
Bellek
Kütle
Uçma
Beslenme Davranışları
Makale
Köpekbalığı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. Webb, et al. Maymun Liderlerinin ve Takipçilerinin "Özelleşmiş" Beyinleri Var!. (15 Eylül 2014). Alındığı Tarih: 22 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2683
Webb, J., Bakırcı, Ç. M. (2014, September 15). Maymun Liderlerinin ve Takipçilerinin "Özelleşmiş" Beyinleri Var!. Evrim Ağacı. Retrieved November 22, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2683
J. Webb, et al. “Maymun Liderlerinin ve Takipçilerinin "Özelleşmiş" Beyinleri Var!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 15 Sep. 2014, https://evrimagaci.org/s/2683.
Webb, Jonathan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Maymun Liderlerinin ve Takipçilerinin "Özelleşmiş" Beyinleri Var!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 15, 2014. https://evrimagaci.org/s/2683.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close