Yuri Gagarin, İlk Uzay Yolculuğunda Bir Tanrı Göremediğinden Söz Etmiş Miydi?

İddia

Yuri Gagarin, Dünya'ya uzaydan ilk bakışında "Burada bir Tanrı falan göremiyorum." demiştir.

Gerçek mi?

Sahte

Gerçek Ne?

Yuri Gagarin, böyle bir cümleyi hiçbir zaman sarf etmemiştir. 

İddianın Kökeni

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin din karşıtı çalışmaları dahilinde Nikita Khrushchev tarafından yapılan bir konuşmada şöyle demiştir:

Neden bir Tanrı'ya bağlanasınız ki? İşte Gagarin! Uzaya gitti ve orada bir Tanrı görmedi!

Bu sözler, yıldan yıla çarptılarak Gagarin'in sözlerine dönüşmüştür. Halbuki Gagarin, hiç böyle bir şey söylememiştir. Bu alıntı değişimi çok önemlidir, çünkü Gagarin'in yakın arkadaşı Albay Valentin Petrov'un söylediğine göre, Khrushchev'in söylediği bir şeyi dikkate değer bir kitle ciddiye almazdı; ancak bir "halk kahramanı" olarak görülen Gagarin'in dudaklarından çıkacak her söz müthiş kıymete sahipti ve herkes inanırdı. Bu sebeple bu çarpıtma, bugüne kadar aktarılabilmiştir. 

Bu konudaki iddialar, 1990 yılında New Age Journal isimli bir derginin 7. sayısının 176. sayfasında yayınlanan bir yazıdaki bir anekdot ile daha da ilginç hale gelmektedir. Açıkçası, dergi pek güvenilir bir dergi değildir; ancak anekdotun sahibi oldukça güvenilirdir: Gagarin'in yakın dostu Alexei Leonov. Bu anektod, Gagarin'in ne kadar zeki bir bilim insanı olduğunu gösteriyor olsa da, yine de kaynağın güvenilmezliğinden ötürü dikkatli yaklaşmakta fayda vardır. Leonov tarafından aktarılan anektot şu şekilde:

Dergide anlatıldığına göre, Yuri Gagarin Dünya'ya başarıyla döndüğünde, onuruna büyük bir resepsiyon düzenlenmiştir. Bu resepsiyon sırasında, az önce sözünü ettiğimiz Khrushchev, Gagarin'i bir kenarda yakalayıp, şunu sormuştur: "Söyle bana Yuri, orada bir Tanrı gördün mü?" Gagarin, bir süre durakladıktan sonra, "Evet efendim, gördüm." demiştir. Bu, Khrushchev'i çok sinirlendirmiştir. Gagarin, "Lütfen bunu kimseye söylemeyin." demiştir. Bunun üzerine Khrushchev, Gagarin'den uzaklaşmıştır. Birkaç dakika sonra Gagarin'in yanına bu defa Rus Ortodoks Kilisesi'nin başı gelmiştir ve onu sıkıştırmıştır: "Söyle bakalım çocuğum, orada bir Tanrı gördün mü?" Gagarin kısa bir süre sorunun cevabını düşündükten sonra, şu cevabı vermiştir: "Hayır efendim, görmedim. Lütfen kimseye söylemeyin."

Bilgiler

Şunu net bir şekilde söyleyebiliriz ki, Rusya tarafından yayınlanan Vostok 1 konuşmalarının hiçbir kısmında böyle bir konuşma geçmediği gibi, dini görüşlerle ilgili olabilecek hiçbir söze de yer verilmemektedir. 10 ve 17 Nisan 2001 tarihinde Rusya Devlet Bilimsel ve Teknik Döküman Arşivleri (RGANTD) tarafından yayınlanan bu resmi konuşmaların tam metnine Rusça olarak buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Google Translate, İngilizceye çevirmede oldukça iyi bir iş çıkarmaktadır, sayfanın dilini İngilizceye çevirerek okuyabilirsiniz, Türkçesini tavsiye etmeyiz.

Konuşmalar incelendiğinde, Gagarin'in genellikle sağlık ve kokpit durumundan söz ettiğini ve özellikle sıklıkla gördüklerini aktardığını görmekteyiz. Sovyetler'deki üsten kendisine sürekli sağlık durumu sorulmaktadır ve kendisini rahat hissedip hissetmediği öğrenilmeye çalışılmaktadır. Ancak Vostok 1'in inişinde yaşanan bazı sorunlar haricinde, oldukça sorunsuz bir uçuş olduğu söylenebilir. Örneğin Gagarin şunları söylemektedir:

Şu anda Dünya'yı izliyorum. Görüntü gayet iyi. Ufuk hafif miktarda aşağı kaymış şekilde. Her şey ayırt edilebilir kadar net gözüküyor. Göğün bir kısmı kümülüs bulutlarıyla kaplı. Her şey iyi durumda." Bundan bir 20 saniye kadar sonra: "Şu anda daha fazla bulut var gibi gözüküyor. Kümülüs bulutları. Onların üstü de nimbostratus bulutlarıyla kaplı. Böyle bir görüntü olamaz! Yer neredeyse hiç gözükmüyor. Merak ediyorum... Evet, şu anda daha net. Dağların kıvrımları ve ormanlar gözüküyor. Durumum gayet iyi, neşem yerinde. Görüş penceresinden Dünya'nın görüntüsü kayboldu. Ancak makina normal çalışıyor. Geminin ekseniyle birlikte dönüyorum.

İlerleyen kısımlarda ise Dünya ile ilgili daha fazla bilgi vermektedir:

Dünya yüzeyindeki ilk gökkuşağını gördüm, aşağı doğru iniyor. Çok güzel gözüküyor. Gözlem penceremden yıldızları görebiliyorum. Çok güzel bir görüntü var. Dünya'nın ufkuna baktığımda, bir aura görüyorum. Şimdi Güneş görülür oldu. Uzay aracı dönüyor. Şu anda okyanusun üzerinden geçiyorum. Suyun hareket yönü açık bir şekilde seçilebiliyor. Mesela şu anda sağa doğru hareket ediyor. Ancak bazı bulutlar görüşümü kapattı.

Konuşmalar genellikle bu şekilde gözlemsel anlatımlarla sürüyor. Hiçbir kısmında şahsi inançlara gönderme yapılmıyor. Zaten Gagarin'in böyle bir şey söyleyeceğini düşünmek çok da mantıklı değil. Çünkü kendisi çok iyi bir astronottu ve bu tür bir şeyi bilime dahil etmeyecek biriydi. İkinci sebebiyse, Gagarin Ortodoks Kilisesi'ne bağlı bir insandı. Dolayısıyla bir ateist ya da söz konusu cümleyi kuracak birisi değildi. Zaten uçuştan kısa bir süre önce büyük kızı Yelena'yı vaftiz ederek, şahsi inançlarını büyük oranda göstermiştir. Dahası, evinde Noel ve Paskalya'ya ait ikonlar barındırarak Hristiyan geleneklerine bağlılığını açık etmektedir.

Sonuç

"Bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım." sözünde olduğu gibi bu tür "ilk söz"ler oldukça kalıcıdır ve yaygınlaşmaya meyillidir. Bize kalırsa, Yuri Gagarin gibi önemli bir astronotun, insanlığın ilk büyük uzay başarısında hatalı sözlerle anılması, bu başarıyı gölgelemektedir. Çünkü bize kalırsa günümüzdeki sayısız imkanın önünü açan, böylesine önemli bir uzay başarısı, bu zaferi elde edenin inanç veya inançsızlığıyla (ve hatta hatalı bir şekilde) değil, başarının kendisiyle anılmalıdır. 

Gagarin'in ne dediği belki aman aman öneme sahip bir konu değil; ancak daha önceden burada ve şurada bahsettiğimiz gibi, bilim insanlarının sözlerinin çarpıtılmasının önüne geçmeye ve doğruları yerleştirmeye Evrim Ağacı olarak büyük önem veriyoruz. Bu da onlardan biri olarak kayıtlara geçebilir.