Venüs Gezegeni | Özellikleri, Atmosferi, Manyetik Alanı...

Venüs,Güneş sisteminin ikinci gezegenidir. Fiziksel özellikleri, boyutunun Dünya'ya çok benzer olması ve Güneş'e olan yeterli yakınlığı sebebiyle ilgi odağı olan gezegen, aynı zamanda gökyüzünde görülenen parlak gök cismidir (Güneş ve Ay'dan sonra). Bu nedenle çoğu kişi Venüs'ü ilk defa gökyüzünde gördüğünde onu parlak bir yıldız sanar.

Dilimizde Çoban Yıldızı olarak geçen bu gezegen, Akşam Yıldızı ya da Sabah Yıldızı olarak da bilinir. Bunun nedeni, Güneş'e olan yakınlığı sebebiyle daima gün doğum ve gün batımlarında görülmesidir.

Boyut, yoğunluk ve diğer bazı özellikler açısından Dünya ile ciddi benzerlik gösteren Venüs, "Dünya'nın kız kardeşi" olarak da bilinir.

Venüs Gezegeni Özellikleri

Birçok özelliği bakımından Dünya'yı andırsa da temelde ciddi farklılıklar taşır. Bu nedenle gezegenleri anlamak adına önemli bir örnek teşkil eder.

Venüs'ün boyutu, Dünya'nın boyutuna oldukça yakındır (yarıçapı Dünya'nın yarıçapının %95'i kadardır). Kütlesi ise Dünya'nın kütlesinin %82'si kadardır.

Gökyüzündeki en parlak yıldız olan Sirius yıldızından dahi 10 kat daha parlak olabilen gezegenin böylesine parlak olmasının nedeni, Venüs'e çarpan Güneş ışınlarının yaklaşık %70'ini geri yansıtan bir atmosferi olmasıdır. Bu oran Merkür ve Ay için yalnızca %10 civarlarındadır. Elbette Dünya ile olan yörünge hareketleri sebebiyle zamanla birbirlerine yakın ve uzak olmaları da durumu etkiler. Aynı zamanda Dünya ile Güneş arasında kalan bir gezegen olduğundan, konumuna göre tıpkı Ay'daki gibi hilal benzeri görünümlere sahip olur. Bu da gökyüzündeki parlaklığını etkiler.

Söz konusu bu bulutlar astronomlar ve fizikçiler için çoğunlukla problem yaratır. Bu bulutlar sebebiyle yüzeyi hakkında bilgi edinmek pek mümkün değildir. Bu nedenle 1960'larda yapılan radar gözlemlerine kadar, hakkında oldukça az bilgiye sahiptik.

• Kendi ekseni etrafındaki dönüşünün periyodu 243 Dünya gününe eşittir.
• Kendi ekseni etrafındaki dönüşünün yönü, Dünya'nın dönüş yönünün tam tersidir.

Yörüngesi

Venüs'ün dönüş yönünün diğer gezegenlere göre ters olup, neredeyse bir yıl ile kıyaslanabilecek sürede bir güne sahip oluşunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Lakin yapılan çalışmalar sonucu tahminler, Dünya'ya çarparak Ay'ı oluşturan büyüklükte bir asteroitin buna neden olduğunu düşündürmektedir.

Bu aykırı ve uzun süreli dönüş hareketinin bir önemli sonucu daha vardır. Normalde bir gün ile bir yıl birbirinden oldukça uzak kavramlardır. Fakat bunlar aslında Güneş etrafındaki dolanma hareketiyle, kendi ekseni etrafındaki dönüş hareketidir. Venüs, Güneş etrafında dolanırken aynı zamanda çok yavaş bir biçimde kendi ekseni etrafında döndüğünden gün doğumu ve batımı arasındaki süre ile kendi ekseni etrafındaki dönüş süresi birbirinden oldukça farklıdır.

Gün ve Yıl Kavramı Farklılığı

Kendi ekseni etrafındaki dönüş süresi 243 Dünya günüdür. Güneş'in etrafındaki bir tam turu ise yaklaşık 224 gün sürer. Bu durum gezegene ilginç bir özellik sağlar.

Dünya için bir tam gün, kendi ekseni etrafındaki dönüşüyle ifade edilir. Fakat burada durum farklıdır. Kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda kayda değer miktarda Güneş etrafında da dolandığı için, bir günün süresi, kendi ekseni etrafındaki bir tam turun süresinden oldukça kısadır.

Bu nedenden dolayı Venüs'te gün doğumu ve batımı arasındaki süre 116 Dünya günüdür.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Yüzey Yapısı

Yapılan radar gözlemleri sonucunda yüzeyi hakkında elde edilen bilgiler, yüzeyinin nispeten düzgün bir şekle sahip olduğunu göstermiştir. Gezegenin yalnızca %8'i yükseltilerden oluşmakta, %65'i ise ovalardan oluşmaktadır.

Her ne kadar boyut ve kütle açısından Dünya ile son derece benzerlik gösterse de sahip olduğu kalın ve ışığı pek de geçirmeyen atmosferi, gezegenin evrimsel sürecini bambaşka bir yöne çevirmiştir.

Öyle ki bu atmosferin neden olduğu sera gazı etkisi nedeniyle, yüzey sıcaklığı inanılmaz derecede yüksektir. Bu değer 737 K yani 464°C'dir. Bu durum Güneş'e olan yakınlığından ziyade, atmosferin neden olduğu sera gazı etkisinden kaynaklanır. Bu durum Güneş'e çok daha yakın olan Merkür için bile neredeyse bu kadar dramatik değildir.

Atmosfer Yapısı

Sovyet keşif aracı Venera ve Amerika'nın Pioneer Venüs keşif aracı tarafından yapılan gözlemler, gezegenin oldukça sıcak, yoğun ve karbondioksit zengini bir atmosferi olduğunu göstermiştir.

Her ne kadar gezegenin şu anki atmosfer yapısı Dünya’dakinden ciddi anlamda farklı olsa da, başlangıçta iki gezegenin atmosfer yapısının benzer olduğu düşünülmektedir.

Dünya’nın atmosferinden yaklaşık 90 kat daha ağır olan atmosfer yapısı, aynı zamanda yüzeyden çok daha uzak mesafelere uzanmaktadır.

Dünya’nın atmosferininin %90’ı deniz seviyesinden 10 kilometre yukarıya kadarki bölgede bulunurken, Venüs’te bu yükseklik 50 km’dir.

Gezegenin atmosferinin önemli bir kısmı karbondioksit(yaklaşık %96.5) ve azottan (yaklaşık %3.5) oluşmaktadır. Bu iki gaz dışında sülfür dioksit, karbonmonoksit ve argon gibi gazlar da bulunmaktadır.

Sera Gazı Etkisi

Güneş'e en yakın gezegen olan Merkür'ün sıcaklığı 80 K ile 700 K (-190°C ile 425°C) arasında değişmektedir. Merkür'e göre Güneş'ten neredeyse iki kat uzakta olan gezegenin daha soğuk olması beklenir. Lakin durum sera gazı etkisi nedeniyle öyle değildir.

Yüzey sıcaklığı yaklaşık 737 K (464°C)'dir. Bu durumun nedeni, atmosferden geçen ve yüzeyden yansıyan ışınların %99'unu soğuran karbondioksit gazının gezegeni ısıtmasıdır.

Küresel ısınmanın yol açabileceği korkunç etkileri görmek için Venüs'ü irdelemek yeterlidir. Merkür'e göre iki kat uzakta olmasına rağmen, sera gazı etkisi sebebiyle ondan daha sıcaktır. Güneş'ten gelen ışınların atmosfer tarafından hapsedilmesinin, dramatik bir sonucudur.

Yörünge Parametreleri

Fiziksel Özellikleri

Agora Bilim Pazarı

CALIX Vakumlu Çelik Termos Bardak

18/8 Paslanmaz Çelik
Paslanmaz çelik, sadece dayanıklılıkla değil, aynı zamanda estetik ve hijyenik özellikleriyle de bilinir. CALIX Vakumlu Çelik Termos Bardağımız, 18/8 paslanmaz çelikten üretilmiştir. Bu kalite, korozyona karşı olağanüstü direnç sunar ve ürünümüzün uzun ömürlü olmasını sağlar.

Sınırsız Soğukluk ve Sıcaklıkta Üstün Kalite!

Vakumlu Çelik Termos Bardak ile favori içeceklerinizi her an yanınızda taşıyın. Premium 18/8 paslanmaz çelikten üretilen bu eşsiz termos bardak, Coppertech© vakum yalıtım teknolojisi sayesinde sıcak içeceklerinizi 4 saate, soğuk içeceklerinizi ise 12 saate kadar ideal sıcaklığında korur. Promosyon Bardak arayışınız için mükemmel bir seçim olan bu çelik termos bardak, hem estetik tasarımıyla dikkat çeker, hem de ergonomik yapısıyla hareket halindeyken bile size eşsiz bir kullanım sunar. Termos Bardak kategorisindeki bu üstün ürün, her anınıza kalite katacak. Ayrıca CALIX, çoğu bardak tutucu ile tam uyum sağlar.

4 Saat Sıcak Tutma

12 Saat Soğuk Tutma

18 Saat Buzlu Tutma

400 mL Kapasite

Bulaşık makinesinde yıkanabilir.

Devamını Göster

₺619.00

Satın Al Tüm Ürünler

Atmosferi

Manyetik Alanı ve Çekirdeği

1962 yılında fırlatılan Mariner 2 keşif uydusu ve sonrasında gönderilen diğer keşif uyduları, yaptıkları ölçümlerde Venüs'ün manyetik alanının Dünya'nın manyetik alanının yalnızca 0.000015 katı olduğunu gözlemlemiştir. Üstelik bu manyetik alan iç yapısındaki bir dinamo ile üretilmemekte, Güneş rüzgarlarının iyonosferle olan etkileşimi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu durum gezegeni kozmik ışınlara (radyasyona) karşı dayanıksız olduğu anlamına gelir.

Gezegende iç yapı kaynaklı manyetik alanın (dinamo) oluşması için üç temel şeye ihtiyaç vardır: iletken bir sıvı, dönme hareketi ve konveksiyon.

Çekirdeğin elektriksel olarak iletken olduğu düşünülmektedir. Her ne kadar oldukça yavaş dönse de yapılan simülasyonlar onun belirli bir miktar manyetik alan üretebilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu nedenle Venüs'ün çekirdeğinde konveksiyonun yetersiz olduğu düşünülmektedir.

Yaşanabilirlik

Venüs'ün yaşanabilirliği, birçok bilim insanı için tartışma konusu olmuştur. Güneş sisteminin en sıcak gezegeni olması ve hayatın oluşumunu tehdit edecek türden şartların ve kimyasalların varlığı, orada gelişkin bir yaşantının olmasının önünde büyük bir engel olsa da özellikle atmosferinin, bazı mikroorganizmalara yer verebileceği düşünülmektedir.

Dünya üzerinde gözlenen bazı termoasidik ekstremofil mikroorganizmaların, Venüs'ün atmosferinin soğuk ve asidik üst katmanlarında bulunabileceğine dair fikirler ortaya atılmıştır. Carl Sagan da dahil olmak üzere bazı bilim insanları, Venüs'ün bulut yapısında gözlenen bazı fenomenlerin, bu tür mikrobiyal temellere dayanabileceğine dair fikirlerde bulunmuşlardır. Bu fikirlerin bazıları gezegenin atmosferinin albedosundaki değişimlere dayanmaktadır. Normalde albedosu çok yüksek, yani ışığı yansıtma derecesi çok yüksek bir gezegen olan Venüs'ün atmosferindeki bu albedo değişiminin koloniler halinde bulunan mikroorganizmalardan kaynaklanabileceği düşünülmüş olsa da buna dair henüz kesin bir delil bulunmamaktadır.

2020 yılının Eylül ayında ise büyük bir keşif duyurusuyla Venüs'ün atmosferinde fosfin molekülünün bulunduğuna dair bir açıklamayla bu iddialar kuvvet kazanmıştır. Yapılan keşfe göre tespit edilen fosfin miktarı, gezegenin atmosferinin kimyasal kompozisyonu ve fiziksel şartları göz önüne alındığında, kimyasal yollarla üretilebilecek miktardan fazla bulunmuştur. Bu durum araştırmacılara göre iki nedenden kaynaklanıyor olabilir: Bunlardan biri, gezegende fosfinin üretimine neden olan mikrobiyal bir yaşam, diğeri ise fosfinin üretimine neden olan bilinmeyen bir kimyasal süreç olması. Bu haber duyurulduğunda büyük yankı getirmiş olsa da birçok bilim insanı tarafından kısa süre içerisinde birçok eleştirinin nedeni olmuştur. Lakin doğurduğu tartışmalar, bu tür ihtimallerin daha iyi incelenmesini ve olası bir durumun gündeme gelmesini sağlamıştır. Yapılacak araştırmalar, bize Güneş sistemimizdeki gezegenlerin, ekstrem şartlar bile olsa bazı yaşam göstergeleri bulunabileceğini işaret edebilir.

Venüs Gözlemi

Evreleri

Dünya ile Güneş arasında kalmasından dolayı yörünge hareketi sırasında, konumuna bağlı olarak tıpkı Ay gibi evreler gösterir.

Dünya ile yakınlaştıkça, Venüs'ün aydınlanan tarafı, Dünya'nın görüş alanından çıkmaya başlar. Burada hoş bir soru akıllara gelmektedir. Gökyüzündeki parlaklığı bize yaklaştıkça mı artmaktadır yoksa uzaklaştıkça mı? Çünkü yaklaştıkça ince bir hilal gibi görünmeye, uzaklaştıkça ise açısal olarak daha büyük görünmeye başlar.

Venüs Geçişi (Venüs Transiti)

Dünya ile Güneş arasında kalmasından dolayı bazen yörüngeler öyle bir hizalamaya gelir ki Venüs, Güneş'in önünden geçer. Bu sırada yapılan gözlemde Güneş'in önünden karanlık bir dairenin geçtiğini görürüz. Gerçekleşen en son geçişler 2004 ve 2012 yıllarında oldu. Sıradaki gözlemler ise 2117 ve 2125 yıllarında gerçekleşecek.

Araştırmalar (Keşifler)

Amerika ve Sovyetler Birliği başta olmak üzere pek çok ülkenin uzay ajansı, Venüs'e keşif araçları göndermiştir. 1962'de Mariner 2 ile NASA, gezegene yakın bir geçiş yaparak, gezgeni gözlemleyen ilk uzay aracı oldu.

Sovyetler Birliği işi bir adım daha ileriye götürerek gezegenin atmosferine girip burada gözlemler yapan Venera 4 uzay aracını yolladı ve birçok başarılı ölçüm aldı.

1975 yılında Sovyet araçları Venera 9 ve 10 yüzeye inerek, Venüs'ün yüzeyinden ilk siyah beyaz görüntüleri aktardı. İlk renkli fotoğraflar ise 1982 yılında Sovyet Venera 13 ve 14 araçlarından elde edildi.

1978 yılında NASA Pioneer projesi ile ek veriler elde etmeyi başardı. O yıllardan bu yana başka birçok araç gönderilerek gezgen çeşitli yollardan incelenmiştir.

Kısaca Venüs Gezegeni (Özet)

• Güneş sisteminin ikinci gezegenidir.
• Boyut olarak Dünya ile oldukça benzerdir, bu nedenle Dünya'nın ikiz kardeşi de denir.
• Gökyüzündeki en parlak gök cismidir (Güneş ve Ay'dan sonra).
• Çoban yıldızı olarak bilinen aslında Venüs gezegenidir.
• Gün doğumu ve gün batımında görüldüğü için Venüs'e sabah yıldızı ya da akşam yıldızı da denir.
• Çok yoğun atmosferi çoğunlukla karbondioksitten oluşur.
• Atmosferindeki sera gazları nedeniyle Güneş sistemindeki en sıcak gezegendir.
• Sıcaklıklar Merkür'ü de geçerek 464°C'lere kadar ulaşabilir.
• Manyetik alanı neredeyse yoktur.
• Dünya ile Güneş arasında yer aldığı için Venüs'ün evreleri bulunur (tıpkı Ay gibi).
• Aynı şekilde Güneş önünden geçerken gezegenin silüeti gözlenir (geçiş, transit olayı).
• Venüs kendi etrafında ters yönde döner (diğer gezegenlere göre).
• Kendi etrafındaki dönüş süresi 243 gündür.
• Bir yılı 224 gündür, dolayısıyla Venüs'te bir yıl bir günden kısadır.
• Fakat bu yörünge hareketi nedeniyle gün doğumu ve batımı arasındaki süre 116 Dünya günü sürer.

Hazırlayan: Ege Can Karanfil & Ögetay Kayalı
Editör: Ögetay Kayalı

Referanslar

1. Eric Chaisson & Steve McMillan, Astronomy Today 8th edition, Chapter 9

2. Space.com, "The hot, hellish & volcanic planet"

3. The Planets, "Venus"

4. NASA, "Fact Sheet"

Tablodaki veriler: <https://en.wikipedia.org/wiki/Venus>