Tarihi Değiştiren 11 Kadın Bilim İnsanı

Bilim genellikle erkeklerin baskın olduğu bir alan olarak bilinir. Oysa ki bu alanda sınırları aşarak büyük keşiflere imza atmış olan kadın bilim insanları insanlığa önemli katkılarda bulunmuşlardır. Toplumdaki çeşitli ön yargıların azalmasıyla, kadınları bu alanda daha sık görmeye başladık. Bu listede bilim tarihine yön vermiş 11 kadın bilim insanını ele alıyoruz.

Tüm zamanların en büyük bilim insanı kimdir? İlk akla gelenler Albert Einstein, Isaac Newton ve birkaç başka isim olurdu ve elbette bunun iyi bir nedeni var. Bu bilim insanları yaptıkları dikkate değer keşiflerle dünyayı anlayış biçimimizi değiştirdiler.

Ancak kadınlar, eğitim ve kariyer imkanlarından yoksun bırakıldıkları dönemler dahil olmak üzere, uzun zamandır bilimde önemli adımlar atmış olsalar da hep liste dışında bırakıldılar. Neyse ki son zamanlarda kadın bilim insanları tarihin gölgesinden kurtulmayı başardı.

Her ne kadar bahsedilmesi gereken, listeye dahil edilemeyerek hakkı yenen birçoğu olsa da, işte bilim alanında sınır tanımayan o kadınlardan bazıları...

Öne Çıkan 11 Kadın Bilim İnsanı

Ada Lovelace, Matematikçi

(10 Aralık 1815 - 27 Kasım 1852)

Lovelace ilk bilgisayar programcısı olarak kabul edilir (modern bilgisayarlar icat edilmeden çok daha öncesinde). Onun, Charles Babbage’ın tasarladığı analitik makine (programlanabilir, genel amaçlı bir bilgisayar) üzerine yazdığı notların ilk bilgisayar algoritmaları olduğu düşünülür.

Marie Curie, Fizikçi ve Kimyacı

(7 Kasım 1867 - 4 Temmuz 1934)

Birçok başarıya imza atmış olan Curie’nin bilime katkıları arasında radyoaktivitenin keşfi ve 1. Dünya Savaşı’nda da kullanılmış olan taşınabilir bir X-ışını ünitesinin icadı gibi önemli çalışmalar bulunmaktadır. Curie, eşi Pierre ile birlikte radyoaktif yapıdaki polonyum ve radyum elementlerini keşfetmiş ve radyoaktif izotopları izole etme teknikleri geliştirmiştir. 1903 yılında, Curie Nobel ödülü kazanan ilk kadın olmuştur. Fizik dalında kazandığı bu ödülün ardından kimya alanındaki ödülü de kazanmıştır ve böylelikle iki kez Nobel ile ödüllendirilen ilk insan olmuştur.

Janaki Ammal, Botanikçi

(4 Kasım 1897 - 7 Şubat 1984)

Hindistan’ın ilk kadın bitki bilimcisi olan Ammal, bugün yetiştirilmekte olan birçok melez türü geliştirmiştir. Kendisi ayrıca Hindistan’daki biyolojik çeşitliliği koruma çalışmalarında da yer almıştır.

Chien-Shiung Wu, Fizikçi

(31 Mayıs 1912 - 16 Şubat 1997)

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Wu, Enrico Fermi’nin radoyaktif beta bozunumu teorisini ilk doğrulayan -ve sonrasında düzelten- bilim insanıdır. Ayrıca fizikteki parite teorisini altüst eden “Wu deneyi” ile de bilinir. Bu buluş, Wu’nun bu çalışmadaki önemli rolü göz ardı edilerek onun erkek çalışma arkadaşlarının Nobel ödülü almasıyla sonuçlanmıştır.

Katherine Johnson, Matematikçi

(26 Ağustos 1918 - 24 Şubat 2020)

Johnson’ın bir NASA çalışanı olarak yörünge mekaniği üzerine hesaplamaları, uzaya ilk Amerikalı astronot gönderme girişimlerinde kritik rol oynamıştır. Yaşam öyküsünü anlatan "Gizli Sayılar" filmi ile tanınırlığı artmıştır.  

Rosalind Franklin, Kimyacı

(25 Temmuz 1920 - 16 Nisan 1958)

Franklin, DNA’nın ikili sarmal yapısının keşfindeki devrim niteliğinde çalışmasıyla bilinir. Erkek çalışma arkadaşlarının Nobel ödülü aldığı 1962 yılından 4 yıl önce hayata gözlerini yummuştur. Bazıları Franklin yaşasaydı bile kendisinin komite tarafından görmezden gelineceğine inanır.

Vera Rubin, Astronom

(23 Temmuz 1928 - 25 Aralık 2016)

Rubin, evreni bir arada tutan o tuhaf tutkalın, yani karanlık maddenin varlığına dair önemli kanıtlar ortaya sundu. Onun katkısı 20. yüzyılın en kayda değer keşiflerinden biri kabul ediliyor ve birçok insana göre bir Nobel ödülünü hak ediyordu. Rubin'in çalışmalarından önce karanlık madde fikrine dair başka kanıtların da yayınlanmış, fakat bu kadar etki uyandırmamış olması ara sıra hala eleştirilerin odağı olmaktadır.

Gladys West, Matematikçi

(1930 - Günümüz)

West’in GPS teknolojisinin temellerine katkı sağlayan çalışması, Dünya'nın şekline dair bir matematiksel modelleme geliştirilmesiydi. Kendisi 2018 yılında ABD Hava Kuvvetleri Uzay Komutanlığının en yüksek rütbelerinden olan Füze Öncüleri Onur Listesine dahil edildi.

Flossie Wong-Staal - Virolog ve Moleküler Biyolog

(27 Ağustos 1947 - 8 Temmuz 2020)

Wong-Staal HIV’yi ilk klonlayan ve genlerinin haritasını oluşturan bilim insanıdır. Çalışmaları virüs için bir tahlil geliştirilmesinde öncülük etmiştir. AIDS günümüzün hala önemli sağlık problemlerinden biridir.

Jennifer Doudna & Emmanuelle Charpentier, Biyokimyacı

(Jennifer Doudna: 19 Şubat 1964 - Günümüz)
(Emmanuelle Charpentier: 11 Aralık 1968 - Günümüz)

Gen düzenlemede çığır açan bir teknoloji olan ve 2020 Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülen CRISPR Cas9'un başlıca geliştiricileridir. Doudna ve Charpentier bu ödülü paylaşmışlardır. CRISPR teknolojisi birçok hastalığın artık son bulması konusunda umut vaat etmektedir.

Agora Bilim Pazarı

Güvenlik İlkesi

Güvenlik, politikada ve medyada günümüzün en önemli bahis konularından birini oluşturur. Kamusal tartışmalarda sorumlu siyasetçilerin dilinden hiç düşmez: Güvensizlik duygusunun artmasından yakınılır, güvenliğin güya özgürlüklerin ilki olduğu ilan edilir, işsizlik ve ekolojiyle birlikte halkın en önemli sorunlarından biri olduğu saptanır, çocuğun gelişiminin ve yetişkinin mutluluğunun vazgeçilmez koşulu haline getirilir.

Öte yandan birkaç yıldan beri “gıda güvenliği”, “enerji güvenliği”, “insan güvenliği” vs gibi yeni terimler ortaya çıkmıştır. Son olarak, güvenliklerle ilgili ekonomik sektörün her biçimi (enformatik, ev otomasyonu, gözetim) büyük bir gelişme içerisindedir.

Ama bu güvenlik denen şey nedir? Bir duygu mu, siyasi bir program mı, maddi güçler mi, bir sis bulutu mu, bir umut mu, patolojik bir takıntı mı, bir meşruiyet kaynağı mı, pazarlanan bir mal mı, bir kamu hizmeti mi? Fransız filozof Frédéric Gros, bu eserinde güvenlik kavramına tarihsel bir yaklaşım getirerek Stoacılardan sosyal ağlara kadar geçirdiği evrimi inceliyor. Gros’nun bu kışkırtıcı incelemesi, güvenliğin hem geçmişteki anlamlarına hem de günümüzdeki kullanımlarına ışık tutarak, güvenliğin günümüzdeki suiistimallerini ve gündelik yaşamdaki yaygınlığını gözler önüne seriyor.

Devamını Göster

₺173.00

Satın Al Tüm Ürünler

Çevirmen: Mümin Can
Editör: Ögetay Kayalı

Referanslar

1. Meet 10 Women in Science Who Changed the World, <https://www.discovermagazine.com/the-sciences/meet-10-women-in-science-who-changed-the-world>