Hristiyanlardaki Noel geleneği aslında Nadugan bayramı mı?

Nardugan Nedir?

Nardugan, İdil-Ural yöresindeki Türk toplumlarının farklı tarihlerde ve şekillerde kutladığı bir bayramdır.

Türk sümerolog Muazzez İlmiye Çığ ve Kumuk kökenli Rus tarihçi Murad Adji’ye göre Nardugan her yıl kış gündönümünde kutlanmaktadır. Kış gündönümü miladi takvime göre 21 Aralık’a denk gelmektedir. Bu tarihten sonra gündüzler uzamaya, geceler kısalmaya başlar. Bu, günün geceye yani aydınlığın karanlığa karşı elde edeceği zaferin bir başlangıcı kabul edilir.

Tatar filolojisi ve tarihi uzmanı Gulfia Zilifovna Kamalieva da Nardugan’ın kış gündönümünde kutlandığını ve Nardugan geleneklerinin günümüzdeki Noel geleneklerine benzediğini belirtmiştir.

Nardugan’ın ne zaman kutlandığına yönelik farklı bir görüş yazar Kutlu Altay Kocaova’ya aittir. Kocaova’ya göre Nardugan, Hristiyan Türk topluluklarından Çuvaşların, Mart ayında kutlanan Nevruz’a verdiği bir addır.

Nardugan Bayramında Ne Yapılır? Nardugan Nasıl Kutlanır?

Muazzez İlmiye Çığ ve Murad Adji’ye göre Nardugan eski Türklerin kutladığı en önemli bayramlardan biriydi. Gündüzlerin uzamaya başlaması bazı Türk topluluklar tarafından Güneş’in bir zaferi olarak yorumlanmış ve kutlamaya değer bulunmuştu. Bu görüşe göre Güneş’in geceye karşı elde edeceği zaferin minneti olarak Ülgen’e dualar edilirdi. Nitekim D. R. Sharafutdinova, Nardugan’ın temelinde Güneş kültünün yer aldığını belirtmiştir.

Ülgen, pek çok şaman duasında Güneş’in yaratıcısı olarak geçer.

Güneş, pek çok pagan toplulukta olduğu gibi, neredeyse tüm Türk topluluklarda kutsal sayılmıştı. Doğan Avcıoğlu, Hun imparatorlarının her sabah Güneş’e taptığını yazmıştır. Bu nedenle eski Türklerde Nardugan gibi Güneş’le bağlantılı kutlamalar yapılması, Türk inanç sistemiyle uyum içindedir.

Muazzez İlmiye Çığ, Nardagun Bayramı’nda dua ve kutlamalar nedeniyle yaşam ağacını sembolize eden akçam ağaçlarının süslendiğini söylemiştir. Bunun sebebi olarak ise: Ülgen, Türklerin iyilik tanrısıdır. Altay mitolojisine göre Tanrı Ülgen, gökyüzüne doğru uzanan, dokuz dallı bir çam ağacının tepesinde otururdu. Çam ağacları insanlarlarla Ülgen'in bir tür iletişim kurma aracıydı ve bu sebepten Türkler çam ağaclarına kırmızı kurdeleler bağlamışlar ve dua etmişlerdir.

İddialar

Rus kökenli türkolog Murad Adji ve sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, Türkler'in İslam'ı kabul etmeden önce de Nardugan bayramını kutladığını; bu bayramın Avrupa, Orta Asya ve Sibirya pagan topluluklarında görülen ve Antik Yunan'da Dionysos, Antik Roma'da ise Satürnalya adıyla kutlanan kış gündönümü şenliklerinin bir halkası olduğu iddia etmiştir. Çığ, 2020 yılında yayımlanan "Çam Bayramı (Noel mi Nardugan mı?)" adlı kitabında Nardugan Bayramı ile Noel arasında benzerlikler bulunduğunu, yılbaşında ağaç süsleme geleneğinin Türkler'den Hristiyanlığa geçtiğini, Noel Baba figürünün Türkler'deki "Ayaz Ata" adlı şahsiyetten devşirildiğini iddia etmiştir.

Bu iddialara karşı Türkolog Abdulhaluk Mehmet Çay, Ahmet Taşağıl, Mehmet Volkan Kaşıkçı, Suat Akgül, Ayberk Furkan Demirel, Tufan Gündüz gibi uzmanlar İslamiyet öncesi Türklerin böyle bir bayram kutladığını gösteren tarihî bir belge olmadığını, ayrıca Türk tarihinde Ayaz Ata diye bir şahsiyet olmadığını belirtmiş ve Nardugan bayramının Hıristiyanlığa girmiş ya da kültürel olarak etkilenmiş Türk kökenli topluluklar tarafından kutlandığını açıklamıştır.

Benim görüşlerime gelecek olursak birçok eski toplulukta Paganlarda, Sümerlerde yılbaşının kutlanması görülen bir davranıştır. Bunun sonucunda da kültürel aktarım sayesinde Türklere de yılbaşı kutlama geleneği geçmiştir.

Bir başka görüş olarak yine Muazzez İlmiye Çığ gibi bazı sümerologların ve tarihçilerin çalışmaları sonucunda Sümerlerin bir Türk kolu olabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Tarihte bilinen ilk yeni yıl kutlaması da Sümerlerde yapılmıştır. Bunun sonucu olarak ise yılbaşı kutlamalarının Türklerden çıktığı gibi bir son^[6]uca da ulaşabiliriz.

Hristiyanlığa nasıl geçtiğine gelirsek İsa'nın şu an kabul gören doğumu 25 Aralık ve civarı olsa da bununla alakalı net bir bilgi yoktur. İncil'de ve başka herhangi bir kaynakta böyle bir bilgiyi bulamıyoruz ama yine de 25 Aralığı İsa'nın doğduğu gün diye biliyoruz çünkü Hristiyanlığın öncesinde Avrupa’nın eski inanç biçimi olan Paganizm hakimdi. 25 Aralık Paganların kutladığı bir gündü. Roma'da Satürnalya kutlamalarının ve Güneş Tanrısı'nın doğum günüydü. Eski Romalılar bu günü ziyafetlerle hediyelerle eğlencelerle kutluyorlardı. Daha sonrasında Hristiyanlığın Avrupa'da yayılması ve bazı Hristiyan din adamlarının politikaları sayesinde Paganlar da Hristiyanlığa geçerken mitolojilerini muhafaza edebilmişlerdir.

Şu an Hristiyanlıkta gördüğümüz birçok gelenek Pagan kaynaklıdır ve Hristiyanlık için senkretizmden söz edebiliriz.