Öncelikle merhabalar iyi formlar,
Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün, iç siyaseti çok yönlüdür; hem büyük kazanımlar hem de eleştirilen yönleri vardır. Kısaca tarafsız ve dengeli bir şekilde özetlemek gerekirse:
Eleştirilen Yönleri
- Tek Parti Dönemi: 1925-1945 yılalrı arasında çok partili demokrasiye tam anlamıyla geçilemedi. Muhalefet partileri (bkz. Terakkiperver, Serbest Fırka vb.) kısa ömürlü oldu.
- Şapka Kanunu ve İnkılaplara Direnç: Bazı inkilaplar (kılık-kıyafet, alfabe) çok hızlı ve yukarıdan inme gibi uygulandı. Bu da özellikle kırsal kesimde zorlanmalara yol açtı.
- Dersim Olayı (1937-38): Devlete isyan eden bazı gruplara karşı sert askerî müdahaleler yapıldı. Bu operasyonlar hâlâ tartışma konusudur.
- Basın Üzerindeki Baskılar: Basında tam özgürlük sağlanamadı. Muhalif gazeteler zaman zaman kapatıldı, bazı gazeteciler yargılandı.
İyi Yaptığı Pozitif Katkılar
- Cumhuriyetin İlanı (1923): Saltanatı kaldırarak halkın yönetime katılımını sağladı. Cumhuriyetin ilanı, modern Türkiye'nin temelini oluşturmuştur.
"Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir. (Gazi M. Kemal Atatürk)"
Tüm Reklamları Kapat
- Laiklik ve Din-Devlet Ayrımı: Şeriat sistemini kaldırıp laikliği getirdi. Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu. Din ve devlet işlerini ayırarak çağdaşlaşma yönünde büyük bir adım attı.
- Eğitim ve Hukuk Reformları: Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretim Birliği Yasası) ile eğitim birleştirildi. Medreseler kapatıldı, Latin alfabesi getirildi ve İsviçre Medeni Kanunu esas alınarak laik hukuk sistemi kuruldu.
- Kadın Hakları: Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi (1930-1934). Bu, o dönem Avrupa'nın çoğu ülkesinden önceydi.
- Ekonomi Politikaları (Devletçilik): Sanayi ve altyapıya önem verdi. Şeker fabrikaları, demiryolları, bankalar (bkz. Ziraat, İş Bankası vs.) kuruldu ve yerli üretim teşvik edildi.
Özetle:
Atatürk'ün iç siyaseti, modernleşme ve ulus inşası temellidir. Çağdaş, laik ve hukuk devleti hedeflenmiştir. Ancak bazı uygulamaların 1000 yılı aşkın monarşi ile yönetilen halka, otoriter yönleri ve sosyo-kültürel zorluklarıda göz ardı edilmemelidir. Saygı ve sevgiyle kalınız...
Kaynaklar
- H. İnalcık. (2012). Atatürk Ve Demokratik Türkiye. ISBN: 9786055411251. Yayınevi: Kırmızı Yayınları.
- F. Ahmad. (2019). Modern Türkiye'nin Oluşumu. ISBN: 9789753432801. Yayınevi: Kaynak Yayınları.
- M. Tunçay. (2015). Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetimi'nin Kurulması (1923-1931). ISBN: 9789753331142. Yayınevi: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- M. K. Atatürk. (2015). Nutuk & Vesikalar. ISBN: 9789753439664. Yayınevi: Kaynak Yayınları.
