Çoğu yetişkin için amalgam (cıva içeren) diş dolguları nedeniyle endişe düzeyi düşük. Ancak hamilelik veya hamilelik planı, emzirme, 6 yaş altı çocukluk, böbrek hastalığı ya da nörolojik hastalık öyküsü ve amalgam bileşenlerine (özellikle cıvaya) duyarlılık gibi durumlar varsa temkin düzeyi yükseliyor. Ben, kanıtları yan yana koyunca şunu düşünüyorum: genel nüfusta risk düşük; bu özel gruplardaysa dikkatli seçim ve bireyselleştirme gerekiyor.
Nasıl oluyor? Amalgam yaklaşık %50 elemental cıva içeriyor; alaşım halinde sert kalıyor, fakat çiğneme veya diş gıcırdatma sırasında çok küçük miktarlarda cıva buharı çıkabiliyor. Mesele doz. Büyük bir randomize kontrollü çalışma, 5 yıl izlenen çocuklarda amalgamla idrar cıvasının bir miktar yükseldiğini, fakat zeka puanı, bellek, görsel-devinim testleri ve böbrek belirteçlerinde fark oluşturmadığını gösteriyor; yani klinik açıdan anlamlı bir zarar sinyali çıkmıyor. Dolayısıyla genelde yüksek düzeyde kaygı üretmek için veri yok.
Pratikteyse sağlam ve sorunsuz bir amalgam dolguyu "içinde cıva var" diye söktürmek iyi fikir değil; söküm sırasında kısa süreli cıva buharı maruziyeti artabiliyor. FDA da yüksek risk gruplarında yeni amalgamdan mümkünse kaçınılmasını, diğer herkes içinse dolgu materyali seçiminin çürüğün yeri/boyutu, dayanıklılık gereksinimi ve klinik koşullar ışığında hekimle birlikte yapılmasını öneriyor. Özetle: çoğu insan için endişe düşük; riskli gruplarda ise daha temkinli yaklaşım ve alternatif materyaller (kompozit, cam iyonomer) değerlendirmesi yerinde.
Kaynaklar
- David C. Bellinger, et al. (2006). Neuropsychological And Renal Effects Of Dental Amalgam In Children: A Randomized Clinical Trial. JAMA, sf: 1775-1783. doi: 10.1001/jama.295.15.1775. | Arşiv Bağlantısı
- U.S. Food and Drug Administration. Information For Patients About Dental Amalgam Fillings. (24 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 20 Ekim 2025. Alındığı Yer: Food And Drug Administration | Arşiv Bağlantısı
