Güneş'ten Gelen Yeşil Parlama

Adı pek fazla duyulmayan bu yeşil parlamalar oldukça nadir görülen, optik sebeplerden kaynaklı bir doğa olayıdır. Özellikle gün doğumu ve gün batımında Güneş diskinin üzerinde görünür. Sıklıkla görünmemesinin sebebi ise bu doğa olayının bazı özel koşullara bağlı olması. Aşağıdaki videoda bu harika doğa olayını yakalamak için çalışmışlar ve başarmışlar. Ne olduğuna değinmeden önce ne olduğunu bir görelim.
https://www.youtube.com/watch?v=sS9KUlrytac
Öncelikle bu videoda neler gerçekleşiyor, atmosferik etkiler nelerdir, bunlara bir değinelim. Güneş’ten aldığımız beyaz ışık, her dalga boyundan ışığı içerisinde barındırır. Atmosferimizden geçen bu beyaz ışığın içerisindeki farklı dalga boyuna sahip ışıkların her biri atmosferde farklı açılarla kırılır. Bazıları atmosferin yapısından ötürü soğurulur veya saçılır. Gökyüzünün mavi görünmesinin sebebi de mavi ışığın atmosferimizde oldukça fazla saçılmasından kaynaklanır.

Yine bir diğer atmosferik etkilerden biri de ufka yaklaşan cisimlerin renginin kızıllaşmasıdır. Bu etkiyi özellikle Ay ve Güneş’te rahatlıkla görebilirsiniz. Ufka yakınlaştıkça daha kırmızı görüneceklerdir. Bunun sebebi, cisim ufka yakınken ışığının atmosferimizde aldığı yolun, tepemizdeyken aldığı yoldan çok daha uzun olmasıdır. Yani ışık atmosferde ne kadar uzun yol kat ederse, o kadar çok mavi ışık saçılacağından ötürü, rengi de o kadar kırmızı olacaktır. Basit bir düşünce deneyi oluşturup Dünya’nın atmosferini kalınlaştırdığımızı düşünürsek, gündüz dahi renklerinin kırmızı olacağını öngörebiliriz. Bu durumda gün doğum ve batımında daha sönük bir renkte, kahverengi görüneceklerdir.

Her şey tamam, peki bu yeşillik nereden geliyor?

Elbette ki, bu yeşil parlamanın da sebebi ışığın kırılmasından kaynaklanıyor. Fakat onu ender kılan şey videodaki başka bir detayın ardında saklı. Çok bariz bir şekilde fark ediliyor ki; Güneş batarken artık bir küre şeklinde görünmüyor. Sanki parçalanıyormuş gibi tuhaf, basık, parçalı şekiller alıyor. Bunun sebebi yine atmosferin kendisidir, fakat ayrıca bir şey daha var. Bu sebep de bu olayın çeşitli şekillerde gerçekleşmesine sebep oluyor.
Eğer ki, gözlenen yüzeyin sıcaklığı, üzerindeki hava katmanından daha sıcaksa bu olay görülebiliyor. Özellikle deniz seviyesine yakın konumlardan daha bariz bir şekilde görülebiliyor. Görülme süresi ise sadece bir iki saniye.
Benzer bir örneğini asfalt yollarda görmek mümkün. Asfalt siyah renkte olduğundan Güneş ışığını kolayca soğurur ve çok çabuk ısınır. Sıcak yaz günlerinde yolda giderken asfaltı parlarmış hatta ıslakmış gibi görebilirsiniz. Bunun sebebi asfaltın hemen üzerindeki havanın daha sıcak, dolayısıyla yoğunluğunun daha düşük olmasından kaynaklanan optik bir olaydır. Yoğunluk daha düşük olduğu için, oradan gelen ışık farklı açılarla kırılır, dolayısıyla sanki asfaltın üzerinde aracın bir yansıması varmış gibi görünür.

Olayın görsel açıklaması işe şu şekilde:

Diğer bir görülmesine sebep olan koşul ise doğrudan içinde bulunduğumuz hava katmanı ile alakalı. Yüzeye hemen yakın konumda yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi atmosferik sıcaklık değişimi oldukça fazladır. Eğer göz seviyeniz bu katmanın hemen üstündeyse, yine yukarıdaki örnekteki gibi, yeşil parlamayı Güneş diskinin üzerinde görebiliyorsunuz. Buna sahte yeşil parlama adı veriliyor.

Yine benzer şekilde bu atmosferik katmanın çok güçlü olduğu durumda olan ve puslu havalarda olan olmak üzere iki ayrı türü daha tanımlanmış. Bunlardan birisi Güneş’in kum saatine benzer bir şekil aldığında görülen olarak ifade ediliyor. Fakat bunlar diğerlerine oranla çok daha az görülüyor, nadir bir olayın daha nadir olan türleri diyebiliriz. Aşağıda bu olayla ilgili diğer fotoğrafları görebilirsiniz.
 
Aşağıdaki kaynaklarda olayın gerçekleşmesiyle ilgili teknik detayları bulabilirsiniz.
Ögetay Kayalı
Referanslar
1. <http://www-rohan.sdsu.edu/~aty/papers/Zenit/glance.html>
2. <http://www-rohan.sdsu.edu/~aty/explain/simulations/sub-duct/SDGF.html>