Varlık Felsefesi

Varoluşa anlam kazandırma yolunda ontolojinin hem zamana hem de bir dizi felsefi anlamlar üzerine yayılıp dallı budaklı hale gelmesinin ortaya çıkardığı karmaşadan kurtulmanın bir yolu olabilir mi? Yüzyıllara yayılan bu anlam arayışının bilimsel arayışla da örtüşen bariyerlerini ortadan kaldıramasak dahi bu zorlukların etrafından dolaşmak denemeye değer bir girişim olabilir.

Varlığın parçacık fiziği ile özüne ve kozmoloji ile geçmişine doğru indirilen sondalarla elde edilen tartışmalı sonuçlar felsefecilere bolca malzeme sağlarken, yöntem bilimsel kısıtlamalardan azade felsefe kafamızı karıştırmaya devam ediyor. Karmaşık sorunları çözmeye basit ve kolay olana odaklanarak başlamak her zaman işe yaramıştır. Otomobilin yolda kalması için mutlaka arıza yapmış olması gerekmiyor, yakıtı bitmiş de olabilir.

Evrene ilişkin bir başlangıç noktası arayışı ve ''neden hiçbir şey olmaması yerine varlık ve varoluşla yüzleşmek zorundayız'' gibi kabuller bilimi kendi elimizle çıpalamak kadar kötü sonuçlar veriyor. Kötü sonuçlar bilimin en azından yakın geleceğe ilişkin aydınlatıcılığındaki soluklaşma ve yerini fırsatçı eğilimlerin alması şeklinde karşımıza çıkıyor. Belki de başlangıcı olmayan bir varlığın ortasında dünyaya gelmiş olabiliriz üstelik bu, onun (varlığın) ebediyen süreceğine ilişkin bir çıkarımda bulunma şartı taşımaz, sebep sonuç ilişkilerini ortadan kaldırmaz, hatta bütün bir bilimin elini daha da rahatlatır. Evrenin genişleyen ufkunda nereden geldik nereye gidiyoruz sorusu en başından umutsuzluk doluyken, nasıl geldik gelecek hangi ihtimallere gebedir üzerine kafa yormak çok daha verimli olabilir. Bilimin, her şeyin nasıl olduğunu çözmeye devam etmesini sürekli kıldığımız, statik nedensellik yerine dinamik sürece odaklandığımız müddetçe nedenler saklandıkları yerlerden gönüllü olarak çıkarlar. Antroposentrik yok oluş kaygılarının tesir edemediği dinamik ve yeterli bir evren içinde yaşamanın imkanlarından daha fazla yararlanmak yerine bireysel sınırlılıklarımızı münhasıran ileri sürmenin bir faydası olmayacak. Nedenler saklandıkları yerden bir gün çıkarlar ayrıca nedenler deşifre de edilebilir yeter ki birinci sıraya onlara hükmetmeyi çıkarmayalım; sonuçları sübjektif emellerle manuple etmeyi amaç haline getirmeyelim. Issız, karanlık ve soğuk bir uzayda cıvıl cıvıl aydınlık ve korunaklı bir mekan üzerinde yaşıyorsak eğer sahip olduğumuz imkanların ötesine ulaşmanın önüne herhangi bir engel icat etmek zorunda değiliz. Varlığın değişimi, çeşitlenmesi ve kalıcılığı önünde bir engel aramak bilimin işi olamaz. Bilim, hakiki olmayanları ıskartaya ayıracak yetkinliğe sahiptir kendi yanılgılarını çöpe atmak dahil.