Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Teorisi

Evrim teorisi nedir ve kimler tarafından öne sürülmüştür

5 dakika
1
Evrim Teorisi evrim ağacı
  • Blog Yazısı
darwin evrim
Blog Yazısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim hem bir gerçek hem de bir teoridir. Evrim, laboratuvar ve doğal popülasyonlarda zamanla değiştikçe yaygın olarak gözlemlenebilir. Yıllık grip aşılarına ihtiyaç duymamız, gözlemlenebilir evrimin bir örneğidir. Aynı zamanda, evrim teorisi, fosil kayıtlarındaki ardışıklık gibi gözlemlerden daha fazlasını açıklar. Dolayısıyla evrim, tüm organizmalar ve özellikleri de dahil olmak üzere biyolojiyi kapsayan bilimsel teoridir. Bu makalede, evrimin biyolojideki en önemli teori olduğunu vurguluyoruz. Evrim, tarihin güncel bir siyasi durumun birçok yönünü açıklamasına benzer şekilde her biyolojik ayrıntıyı açıklar. Fosil kayıtlarında gözlemlenen örüntüleri yalnızca evrim açıklar. Örnekler arasında fosil kayıtlarındaki ardışıklık yer alır; 300 milyon yıl öncesine kadar kolayca fosilleşmiş memelileri bulamıyoruz; dinozorların yok olmasından sonra, fosil kayıtları memelilerin ve kuşların gezegenin her yerine yayıldığını gösteriyor. Ayrıca, genomdaki farklı genetik belirteçleri kullanarak oldukça tutarlı filogenetik ağaçlar oluşturabilmemiz yalnızca evrim teorisiyle açıklanabilir. Son olarak, evrimi hem kısa hem de uzun zaman ölçeklerinde yönlendiren süreçlerin gözlemlenebilir gerçekler olduğunu gösteriyoruz.Evrim bir popülasyon kavramıdır. Bir birey evrimleşmez; yalnızca popülasyonlar, bir nesilden diğerine biriken genetik değişiklikler karşısında evrimleşir. Grip virüsü evrimleşir. Bu, geçen yılki grip aşısının mevcut virüs suşunda neden işe yaramadığını açıklar: yalnızca virüsün dirençli suşları geçen yılki aşı uygulamasından sağ çıkmıştır. Bu, doğal seçilim yoluyla evrimin ders kitabı örneğidir. Dirençli suşlarda genetik modifikasyonlar görülür; dolayısıyla evrim bir gerçektir ( Gould, 1981 ). Mutasyon, göç, doğal seçilim ve genetik sürüklenme, doğal popülasyonların bir nesilden diğerine genetik değişimlerini yönlendiren evrimsel güçlerdir. Biyologlar arasında bu, mikroevrim olarak bilinir.

Öte yandan evrim teorisi, rutin olarak gözlemleyebildiğimiz gerçeklerden daha fazlasını açıklar. Bu onu bir teori yapar, ancak sadece bir teori midir? Teori kelimesinin bilimde ve günlük dilde farklı anlamları vardır ( Ghose, 2013 ). Bilimsel bir teori, bir fikrin bilimde ulaşabileceği en üst noktadır. Ancak akademinin dışında bir teori, gerçekleri açıklayan ancak hiç test edilmemiş bir fikir olan bir hipoteze eşdeğerdir ( Futuyama ve Kirkpatrick, 2017 ). Bunun nedeni, bilimin kapsamı dışında hipotez ve teori arasında bir ayrım yapmaya gerek yok gibi görünmesidir. Ancak bilimde bu ayrım temeldir. Bir fikir, öngörülerini test edecek yeni (bağımsız olarak toplanmış) bilimsel verilerle hiç karşılaşmamışsa bir hipotez olarak kalır. Bir hipotez, daha sonraki bilimsel deneylerle daha fazla teste tabi tutulmuşsa, zamanla geçerli bir bilimsel teori haline gelir .Herhangi bir geçerli bilimsel teori için üç olasılık vardır. İlk olasılık, olguların gerçek açıklamasının geçerli bilimsel teoriden tamamen farklı olmasıdır. Bu durumda, teoriyi test etmeyi amaçlayan tüm bilimsel deneyler, tasarımda veya sonuçların yorumlanmasında kusurludur. İkinci olasılık, olguların gerçek açıklamasının mevcut bilimsel teorinin iddia ettiğinden daha sınırlı olmasıdır. Bu durumda, teorinin öngörüleri yeni toplanan verilerle uyuşuyordu çünkü tüm testler teorinin tek bir (ve doğru ) yönüne odaklanıyordu. Son olarak, son alternatif, olguların gerçek açıklamasının bilimsel teori olduğudur. Bilim, yeni verilerle karşılaştıklarında bilimsel teorileri reddetmek (ilk alternatif) ve geliştirmek (ikinci alternatif) için araçlara sahiptir. Ancak, birçok teste dayanan teoriler bile yine de bu üç olasılıkla yüzleşmek zorundadır, çünkü gerçek açıklama ışığında bile bilim bize doğruluğu algılamak için araçlar sağlamaz.Doğa bilimlerinin bir özelliği, bilimsel hipotezlerin ve bilimsel teorilerin doğal dünya hakkında öngörülerde bulunmak zorunda olmasıdır ( Paz-y-Miño ve Spinosa, 2011 ). Genellikle, teori ne kadar eski ise o kadar güvenilirdir çünkü birçok deneysel testten sağ çıkmıştır. Dahası, teori ne kadar evrenselse zamanla o kadar sağlam hale gelir, çünkü daha fazla test yapılmış olur. Darwin'e göre, evrim teorisi iki nokta etrafında şekillenmiştir ( Darwin, 1859 ). İlk olarak, bir nesilden diğerine, doğal popülasyonlar doğal seçilim süreciyle zamanla değişir. İkinci olarak, tüm organizmaların ortak bir atası vardır ve bu son ortak atadan bu yana geçen süre, organizmaların bugün paylaşacağı benzerliklerle ters orantılıdır. Dolayısıyla, evrim teorisi evrenseldir çünkü tüm (yaşayan ve fosil) biyolojik çeşitliliği içerir ve yaşamın tüm kalıtsal özellikleri için çıkarımlara sahiptir. 1859'dan beri, evrim teorisi biyolojideki bilimsel teorilerin en evrenseli ve dolayısıyla en çok test edileni haline gelmiştir.

Günümüzde, Darwin'in orijinal teorisi, kendisinin de öngördüğü gibi ( Darwin, 1871 ) daha da geliştirilmiştir . Bu durum, genetik sürüklenme ve mutasyonlar gibi yeni kavramların doğal popülasyonların nasıl evrimleştiğine dair daha fazla ayrıntı sağlaması nedeniyle birçok alanda ortaya çıkmıştır. Bir örnek, moleküler düzeyde doğal seçilimden ziyade rastgele evrimin en önemli rolü oynadığı anlayışıdır ( Kimura, 1991 ). Bu, 2018'de 50. yıl dönümünü tamamlayan tarafsız teori olarak bilinir .

Tüm Reklamları Kapat

Ancak Darwin'in orijinal teorisinin özü varlığını sürdürmektedir. Theodosius Dobzhansky (1973), Charles Darwin'in kalıtımdan sorumlu molekülün DNA olduğu gibi pek çok temel biyolojik kavram olmadan evrim teorisini ortaya atmasına olan şaşkınlığını paylaşmıştır. Dobzhansky'nin makalesinden yarım yüzyıl sonra, moleküler biyoloji devriminin keşifleri ışığında evrim teorisinin hala geçerliliğini koruması etkileyicidir. Yeni dizilenen her genom, Darwin'in teorisinin bazı yönlerini test eder ve her durumda dizi, Darwin'in yaşamın ortak evrimsel tarihi öngörüsüyle tutarlı olmuştur. Evrimin kapsamındaki ve evrenselliğindeki keskin artış, Darwin'in orijinal önerisini güçlendirmiş ve evrim teorisini doğa bilimlerindeki en güvenilir ve test edilmiş teorilerden biri haline getirmiştir ( Ulusal Bilimler Akademisi, 2008 ).

Bazı yaratılışçılar bu bilgiye itiraz ederek, bilim insanlarının evrim teorisine aykırı verileri geçersiz kıldığını iddia ederler. Bununla birlikte, bilimde dünya çapında, uzun süredir devam eden komplo teorilerini göz önünde bulundurmaya yer yoktur; çünkü bilimsel şöhret ve tanınırlık, eski teorilere bağlı kalmaktan değil, onları yıkmaktan gelir ( Atkins, 1995 ). Nitekim bilim insanları, tarafsız evrimin önemi, epigenetiğin keşfi, noktalı denge önerisi vb. gibi orijinal Darwinci evrim teorisinin birçok yönüne meydan okumuşlardır. Bu itirazlar ilk ortaya atıldığında göz ardı edilmemiştir; en önemli bilimsel dergilerde yayınlanmış, titiz araştırmalara konu olmuş ve bilimsel alanda verimli tartışmalara yol açmıştır.

Dahası, eğer bilim insanları sahtekârca yanlış bir evrim teorisini kabul ediyor olsalardı, Lamarck'ın edinilmiş karakterlerin kalıtımı teorisi bugün hâlâ geçerli sayılırdı. Ancak, öyle değil. 19. yüzyılda, August Weissman (1889) 20 nesil farenin kuyruklarını aldı, ancak torunların kuyruklarında uzunlukta önemli bir kısalma bulunmadı. Bilim insanları, Lamarck'ın evrim mekanizması olarak önermesini açıkça reddeden bilimsel deneyi kendileri tasarladılar ( Dobzhansky, 1973 ). Bilim insanları evrime aykırı verileri geçersiz kılmazlar; aksi takdirde Lamarck'ın fikri hâlâ kabul edilirdi. Bilimsel yöntem kullanılarak toplanmayan, bilimsel olarak test edilemeyen teorileri ve açıklamaları geçersiz kılarlar.

Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Raporla
Mantık Hatası Bildir
Yukarı Zıpla
Bu Blog Yazısı Sana Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/12/2025 06:57:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21918

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Size Özel
Makaleler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Geçmiş ve Notlar
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
İşaretle
Göz Attım
Site Ayarları

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.

[Site ayalarına git...]
Bu Yazıdaki Hareketleri
Daha Fazla göster
Tüm Okuma Geçmişin
Daha Fazla göster
0/10000
Kaydet
Keşfet
Ara
Yakında
Sohbet
Agora

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close