Güçsüz Tanrı: Tanrı'nın Varlığı ve Vasıfları Üzerine Bir Değerlendirme.

Tanrı Kavramı

Varlığının ilk dönemlerinden beri insanoğlu, sürekli bir inanç arayışındadır. Bu arayışın, insanın doğasında var olduğuna inanılan bir ihtiyaçtan kaynaklandığını söyleyen birçok görüş de mevcuttur. Decartes'e göre bu arayış -ki bu yazıda Tanrı Fikri olarak bahsedeceğim- insana doğrudan Tanrı'nın ta kendisi tarafından bahşedilmiştir. Yine Descartes'e göre Tanrı Fikri insana ait olamayacak kadar uludur ve bu fikir ancak ve ancak Tanrı Fikrinden daha ulu olabilecek birine, Tanrı'ya aittir. Pekala Tanrı Fikri'nin bir kurmaca veya düpedüz bir yanlışlıktan geldiğini ve Tanrı'nın düşündüğümüz kadar, daha doğru tabirle düşünmek istediğimiz kadar ulu olmadığını ihtimali üzerinde duracak olursak?

Ülkemiz okullarında din eğitimi 4. sınıftan başlıyor ve her sınıf kademesinde içeriği artırılarak devam ediyor. Ancak bize 4. sınıftan beri aşıladıkları tek bir kavram var. "Tanrı, her şeye kadirdir. O, ol derse olur. O her şeyi görendir. Tanrı kusursuzdur...." diye akıp giden bu kavram (Tanrı'nın Vasıfları) Tanrı Fikri'nin temeli olarak nitelendiriliyor. Ancak, kulağa insana ait olması düşünülemeyecek kadar "ulu, mükemmel, ihtişamlı" gelen bu söyleyiş, Tanrı'nın bizzat kendisi tarafından değil, Tanrı kadar ulu olamayan, aciz, O'nun yanında kör kalan, kusurlu bir varlık tarafından yapılıyor. İnsan. Dolayısıyla bu tanımın eksik veya yanlış olma ihtimali kaçınılmazdır. Sıradaki paragrafta bu tanımı sırasıyla incelemeye ve çözümlemeye başlayacağız.

Tanrı her şeye kadir midir?

İslam'a göre Tanrı, bütün evreni bir çırpıda yaratmış ve ona bozulmaz bir düzen koymuştur. Doğal olarak "Tanrı'nın gücü uludur, ve her şeye gücü yeterdir." diyebilirsiniz öyle değil mi? Bunu anlamanız için bir örnek verelim.

New York'ta Xayden adında bir insansınız ve sizi, daha doğrusu bütün çevrenizi bir "ilahi" gücün yarattığına inanıyorsunuz. Çünkü sizin için, evrenin "düzenini" sağlamak hayal bile edilemeyecek kadar büyük bir vasıf. Şimdi ise New York'ta Yavin adında bir karınca olduğunuzu ve çevrenizin -caddelerin, sokakların apartmanların, gökdelenlerin- bir yaratıcısı olduğunu düşündüğünüzü ve ona ilahi vasıflar taktığınızı hayal edin. Ancak çevrenizi yaratan o varlık insan ve insanın ilahi vasıf takılacak bir tarafı yok. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi insan, evrenin yüceliğinin yanında bir hiçtir. Ve "Tanrı" olarak tanımlayıp anlamlar yüklediği varlığın gerçekten "Tanrı" olup olmadığını bilemeyecek kadar acizdir.

İnsan, "Tanrı" olarak adlandırdığı ve vasıflar yüklediği varlığın yanında güçsüzdür. Ama aynı insan başka varlıklar için de bir "Tanrı" niteliği taşır. Bu bağlamda "İnsanın Tanrısı" güçsüz olabilir, her şeye kadir olmayabilir...

Tanrı her şeyi gören midir?

Kültürümüzde bir birey, toplum tarafından ayıplanan bir davranışa tenezzül ettiğinde Tanrı'nın, onun her davranışını gördüğü, düşüncelerini duyduğu ve her şeyi bildiği ima edilir. Peki O, her şeyi gören (işiten) ve bilen midir?

Bunun için aynı örnekten yararlanalım.

Yavin, sizin de bildiğiniz üzere Tanrısı olarak benimsediği Xayden'ın her şeyi bildiğini ve gördüğünü düşünen deyim yerinde ise "dindar" bir karıncadır. Yavin'in bir karınca olarak Xayden kadar büyük binalar inşa etmesine, gemilerle okyanusları aşmasına, uçaklarla dünyayı turlamasına veya uzaya çıkmasına olanak verilmez. Çünkü Yavin'in biyofiziksel durumu buna müsaade etmez. Ancak; Yavin için, bu sayılanları kolayca yapabilen Xayden bir "Tanrı" niteliği taşır. Yavin'e göre Xayden, gökdelenler inşa ediyorsa, her şeyi bilendir. Uçaklarla uçuyorsa her şeyi görendir. Uzaya gidiyorsa, her şeye kadirdir, göklerdedir, mükemmeldir. Aynı şekilde düşünecek olursak insan; yine, Tanrı'nın her şeyi görüp göremeyeceğini, bilip bilemeyeceğini anlamaktan bile acizdir. Yavin'in Tanrısı Xayden'ın olduğu gibi "İnsanın Tanrısı" da her şeyi görmekten, bilmekten aciz olabilir.

Adam Krypel

Tanrı Kavramı (Fikri) nedir?

Yukarıdaki paragraflarda, Tanrı'nın, insan tarafından anlaşılması hayli güç olan ve dolayısıyla tanımının da yanlış yapılabileceği bir kavram olduğunu gördük. Peki, öyleyse insanlığın bin yıllar boyu merak ettiği, üzerine şiirler yazdığı, şarkılar bestelediği o sorunun cevabı ne? Tanrı nedir?

Cevap: Evren.

Evet, insanın tanımladığı, vasıflar yüklediği "Tanrı Kavramı (Tanrı Fikri)" evrenin ta kendisidir. Çünkü evren, her şeyi görür, her şeyi bilir ve her şeye kadirdir...

İnsanın Tanrısı nedir?

Ancak evrenden her şeyi bekleyemeyiz. Birer insan olarak, biz kendimizin tanrısıyız ve her şeyi göremeyiz, her şeyi bilemeyiz, her şeye kadir olamayız. En nihayetinde insanız. Duygularımız, hislerimiz, düşüncelerimiz bizi biz yapan değerlerimizdir. İşte tam bu yüzden "İnsanın Tanrısı" insandır...

Teşekkürler.

Bu yazıyı yazıp düşüncelerimi dile getirmemi sağlayan çok sevgili Evrim Ağacı Platformuna, değerli okuyucularına ve tüm dünya' da sorgulayan, araştıran herkese en derin duygularla. Fikirlerinizi bekliyorum. Teşekkürler...