Hayır. Aşılanmak, COVID-19 hastalığına yakalanma, hastanelik olma ve ölüm riskini kat kat azaltmaktadır.
Paylaşılan verilerin dikkatsiz bir şekilde analizinin yanıltıcı olmasının birkaç nedeni var: Öncelikle, aşılı popülasyon ile aşısız popülasyon aynı büyüklükte değil. 68 milyonluk İngiltere'nin yaklaşık 49 milyonu aşılı, 19 milyonu aşısız.[1] Yani dümdüz bir oran yapılsa bile, verdiğiniz zaman aralığında aşılıların %0.00222653'ü (100.000'de 222.7) ölmüş, aşısızlarınsa %0.00282105'i (100.000'de 282.1). Yani sırf "aşılıların daha fazla öldüğünü" iddia etmekte kullanılan bu tabloda verilen sayılarda bile aşısızların ölme riskinin %30 civarında daha yüksek olduğu görülüyor - ki gerçekte oran, az sonra göreceğimiz gibi, bundan çok ama çok daha fazla. Aşılıların daha büyük bir popülasyon olduğu gerçeğini gözetmeksizin veri kıyaslamaya temel oran yanılgısı deniyor.
Ama daha da büyük bir sorun var: "Aşılı vs. aşısız" kıyası aynı popülasyonu yansıtmıyor: Aşılama kampanyasında öncelik verilen kişiler yaşlılar, hastalar, savunma sistemi zayıf olan kişiler. Dolayısıyla aşı bunları korusa bile, koruyamadıklarının ölme ihtimali COVID-19'dan bağımsız olarak daha yüksek. Yani aşılanan popülasyonun demografik özellikleri itibariyle hastalanma ve ölme ihtimali daha yüksek (bunun aşıyla ilgisi yok). Mesela İngiltere'de aşılanıp da ölenlerin yaş ortalaması 84, aşısızlardan 2 yıl daha fazla, ayrıca yarma vakalarında ölümlerin %13'ü bağışıklık sistemi zayıf kişilerden oluşuyor.[3] Dolayısıyla gerçek fark %30'dan çok ama çok daha büyük. Buna, yaşa oranlı istatistik veya demografik olarak normalize edilmiş istatistik deniyor.
Peki fark ne kadar daha büyük? 10 Eylül 2021'de ABD'de yayınlanan bir araştırmaya göre, aşısızların COVID-19'a yakalanma riski aşılılara göre 4.5 kat, hastanelik olma riski 10 kat, ölme riski ise 11 kat daha yüksek.[2]
Verilerini paylaştığınız İngiltere'de de durum böyle mi? Evet, hatta daha bile iyi! İngiltere'nin Ulusal İstatistik Ofisi'nin 13 Eylül 2021'de ilan ettiği sonuçlara göre, 6 aylık aşılama periyodunda yaşanan COVID-19 ölümlerinin sadece %0.8'i 2 doz aşı üzerine 21 gün geçmiş (tam doz aşılanmış) kişilerden oluşuyor; ancak %37.4'ü aşısızlardan oluşuyor; yani aşılanmayanların COVID-19 nedeniyle ölüm riski 47 kat daha yüksek.[3]
ONSGerçek dünya verileri de bunu net bir şekilde gösteriyor:
Tüm bu çalışmalardan gelen sonuçları özetlersek:
- Tam doz aşı olmak:
- Hastalığa yakalanma riskini 4.5 kat azaltıyor.
- Hastanelik olma riskini 10 kat azaltıyor.
- Ölme riskini 11 kat azaltıyor.
- Bu sayılar, ülke demografisine göre değişebiliyor. Örneğin İngiltere'de aşılar, ölüm riskini 47 kat azaltıyor.
- Aşılılar arasından ölenlerin ezici çoğunluğu yaşlı veya başka nedenlerle de hasta olan kişiler (altta yatan nedenleri olan kişiler).
- Aşılama oranları arttıkça, hastanelerdeki sayılar yanıltıcı olmaya başlayacak. Bunun teorik analizini buradan, pratik analizini buradan okuyabilirsiniz.
Kaynaklar
- Our World in Data. Covid-19 Vaccinations. (14 Eylül 2021). Alındığı Tarih: 14 Eylül 2021. Alındığı Yer: Our World in Data | Arşiv Bağlantısı
- H. M. Scobie, et al. (2021). Monitoring Incidence Of Covid-19 Cases, Hospitalizations, And Deaths, By Vaccination Status — 13 U.s. Jurisdictions, April 4–July 17, 2021. MMWR. doi: 10.15585/mmwr.mm7037e1. | Arşiv Bağlantısı
- C. Bermingham, et al. Deaths Involving Covid-19 By Vaccination Status, England: Deaths Occurring Between 2 January And 2 July 2021. (13 Eylül 2021). Alındığı Tarih: 14 Eylül 2021. Alındığı Yer: U.K. Office for National Statistics | Arşiv Bağlantısı
