Evrim (Yasası), Evrim Teorisi, Evrimsel Biyoloji Arasındaki Farklar Nelerdir?
Street Art SF
Evrim Nedir?
Evrim bir doğa yasasıdır. Bizim onu anlamamızdan bağımsız olarak vardır, işler ve canlıları değiştirir. Biz onu incelesek de, incelemesek de evrim var olmayı sürdürecektir. Dolayısıyla buna "evrim yasası", "evrim kanunu", "evrim ilkesi" ya da "evrim olgusu" denebilir. Ancak bu tür terimlerle uğraşmamak için kısaca "evrim" denmektedir. Evrim, bir durum bildirimidir: Canlı popülasyonlarının gen ve özellik dağılımları nesiller içerisinde değişmek zorundadır. Buna evrim denir. Ancak görülebileceği gibi, evrim yasası kendi başına "neden" ya da "nasıl" bu şekilde olduğunu anlayamayacağımız bir kavramdır. Evrim bize sadece "ne" olduğunu söyler.
Evrimin ne olduğuyla ilgili bundan daha uzun ama yine de oldukça kısa bir açıklama için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Evrim Teorisi Nedir?
Evrim Teorisi, doğadaki evrim yasasını anlama çabamızla oluşturduğumuz yöntemler, veriler, analizler bütünüdür. Evrim Teorisi, evrimin "neden" ve "nasıl" olduğunu inceler.
Canlıların ne yöntemlerle evrim geçirdiğini, bu evrime neden olan diğer kuvvetlerin nasıl işlediğini, gen dağılımlarını etkileyen özelliklerin neler olduğunu araştırır, bunlar içerisindeki bağlantıları kurar ve elimizdeki detaylı açıklamaları geliştirir. Evrim Teorisi, genellikle bir "çatı terim"dir ve içerisinde birçok diğer teoriyi barındırır. Örneğin nükletitler üzerindeki mutasyonların dağılımlarının değişimini inceleyen teorilerden birisi Nötral Evrim Teorisi'dir. Evrimin ekolojiyle ilişkisini inceleyen teorilerden birisi r/K Seçilim Teorisi'dir. Hangi canlıların gelecek nesilleri oluşturacağını inceleyen teoriler arasında Doğal Seçilim Teorisi, Cinsel Seçilim Teorisi, vb. bulunur. Hatta Cinsel Seçilim Teorisi altında bile birçok alt-teori bulunur: Kızıl Kraliçe Teorisi, Kaçak Özellik Seçilimi Teorisi gibi...
Bu teorilerin her biri, farklı doğa yasalarını (örneğin Doğal Seçilim yasasını veya Cinsel Seçilim yasasını) inceler ve diğer yasalar ile birleştiren açıklamalar getirir. Örneğin Doğal Seçilim ile Cinsel seçilimin genellikle birbirini dengeleyici kuvvetler olarak işlediğini bu şekilde biliriz ve açıklarız. Tüm bu teoriler, kendilerini geliştirmek, güçlendirmek ve diğer alternatifleri incelemek, gerekirse çürütmek için hipotezleri kullanırlar. Hipotezler test edilir, doğrulanır veya yanlışlanır. Yanlışlanırsa terk edilir, farklı denemeler sonucunda bir türlü yanlışlanamaz ve sürekli tutarlı sonuçlar verirse doğruluk değeri güçlenir ve teorinin önemli bir parçası haline gelir. Onu güçlendirir, detaylandırır, sağlamlaştırır. Uzun lafın kısası teoriler, kanunları açıklarlar.
Evrim Teorisi ile evrim arasındaki farkları daha iyi öğrenmek için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Genel olarak bilimde "kanun", "hipotez", "teori" arasında bir hiyerarşi olup olmadığıyla ilgili daha fazla bilgiyi ise buradan alabilirsiniz.
Konuyla ilgili bazı videolarımız şöyle:
Evrimsel Biyoloji Nedir?
Evrimsel Biyoloji ise, bu sahadaki bütün araştırmacıları, araştırmaları, makaleleri içeren bilim dalının adıdır.
Başka Bilimlerde Bu Tarz Ayrımlar Var mı?
Evet!
Tüm bunlar, fizikle analoji kurarak daha kolay anlaşılabilir: Kütleçekimi (cisimlerin birbirine doğru hareket eğilimi), tıpkı evrim gibi bir doğa yasasıdır. Biz onu incelesek de, incelemesek de, anlasak da, anlamasak da vardır ve sürekli işler.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Newton'un Kütleçekim Teorisi, Einstein'ın Görelilik Teorisi, Kuantum Kütleçekim Teorisi, bu doğa yasasını inceleyen, neden ve nasıl bu şekilde olduğunu işleyen teorilerdir. Bu teoriler olmaksızın, kütleçekiminin nasıl çalıştığını anlamamız imkansızdır. Tıpkı Evrim Teorisi olmaksızın, evrim yasasının nasıl çalıştığını anlayamayacak olmamız gibi... Bu teoriler birbirini kapsayabilir, dışlayabilir, güçlendirebilir, zayıflatabilir.
İşte tüm bu teorileri, bu teoriler üzerine çalışan, deliller arayan, deneyler yapan insanları içeren bilim dalına ise Fizik (kimi zaman daha spesifik olarak "Kütleçekim Fiziği") denir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
432
-
164
-
126
-
110
-
69
-
58
-
42
-
9
-
3
-
2
-
2
-
1
- F. J. Ayala. (2008). Science, Evolution, And Creationism. PNAS, sf: 3-41. | Arşiv Bağlantısı
- D. F. Futuyma. (Bilimsel Rapor, 1998). Evolution, Science, And Society: Evolutionary Biology And The National Research Agenda.
- S. F. Mason. (1962). A History Of The Sciences. ISBN: 0020934009. Yayınevi: Macmillan General Reference.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/02/2025 15:10:46 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5552
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
