Evrim Ağacı'ndaki İçeriklerin Özgünlüğü ve İçerik Tipleri Hakkında

Evrim Ağacı, bir yandan Türkiye'nin kültürü ve bilimsel konudaki eksikliklerine yönelik özgün içerikler üretirken, diğer yandan bilimsel arenada devrim yaratmış veya kaliteli bir şekilde hazırlanmış içerikleri daha detaylı bir şekilde incelediğimiz türev içerikler ve dilimize kazandırılmasının önemli olduğunu düşündüğümüz çeviri içerikler ile Türkiye'deki bilim külliyatını zenginleştirmeye çalışan bir bilim projesidir. Bu çabanın arkasında yatan felsefe hakkında daha fazla bilgi almak için buradaki duyurumuzu okuyabilirsiniz.

2010 yılından beri sürdürdüğümüz bu çabamız sırasında birçok yeni içerik tipi geliştirdik ve buna uygun projeler ürettik. Aşağıda, Evrim Ağacı'nda yayınlanan içeriklerin kategorizasyonunu bulacaksınız.

Temel İçerik Tipleri (Genel Makaleler)

Evrim Ağacı olarak yaptığımız yayın sayısı arttıkça, bu içeriklerde beliren örüntüleri daha da pekiştirebilmek adına bazı yeni içerik tipleri oluşturduk ve yazılarımızı buna göre kategorilendirerek, yeni yazıların bu kategorilerde daha fazla içerik üretebilmesini sağladık.

Dolayısıyla Evrim Ağacı'nda yayınlanan makalelerin öncelikle "Diğer İçerik Tipleri" adını verdiğimiz bu içerik gruplarından birine uyup uymadığının değerlendirilmesi, eğer hiçbirine uymuyorsa "genel makale" olarak görülerek, aşağıdaki 3 ana kategoriden uygun olanına yerleştirilmesi gerekmektedir:

• Özgün İçerikler: Bu içerikler, Evrim Ağacı'na ait, özgün içeriklerdir. Konu akışı, anlatım ve detaylar, Evrim Ağacı yazarı/yazarları tarafından hazırlanmış ve/veya derlenmiştir. Bu yazılarda kullanılan kaynaklar, yazıların sonunda gösterilmektedir.
• Türev İçerikler: Bu içeriklerin omurgası, bir diğer kaynaktan çevrilerek dilimize uyarlanmıştır; ancak "çeviri" içeriklerimizden farklı olarak, bu içerikte orijinal metin birebir korunmamaktadır. Anlatım ve konu akışı gibi detaylar Evrim Ağacı yazar(lar)ı ve/veya editörler tarafından güncellenmekte, değiştirilmekte ve/veya geliştirilmektedir. Yazar ve/veya editörler, kaynaktan alınan metin omurgası üzerine kendi örneklerini, bilgilerini, detaylarını eklemiş; içeriği ve anlatımı zenginleştirmiş ve/veya çeşitlendirmiş olabilmektedir. Bu ek kısımlarla ilgili kaynaklar, yazıların sonunda gösterilmektedir.
• Metnin omurgasını oluşturan kaynağı okuyabileceğiniz bağlantılar, içerik özgünlüğü açıklama kutusunda ve metin sonunda verilmektedir.
• Türev içeriklerin orijinal yazarları, yazının ana yazarı olarak içeriğin başında gösterilmektedir.
• Türev içeriği üreten Evrim Ağacı yazarı, "Uyarlayan" unvanı ile yazı başında belirtilmektedir.
• Çeviri İçerikler: Üniversite ve kurumlar tarafından basına yayılan basın bildirileri haricinde kalan blog yazıları, kavram anlatımları, denemeler, akademik metinler vb. metinlerin birebir yapılan çevirilerdir. Çevirmen tarafından, metin içerisinde (varsa) açıkça belirtilen kısımlar haricinde, herhangi bir ekleme, çıkarma veya değişiklik yapılmamaktadır.
• Orijinal metne giden bağlantılar, içerik özgünlüğü açıklama kutusunda ve metin sonunda verilmektedir.
• Çeviri içeriklerin orijinal yazarları, yazının ana yazarı olarak içeriğin başında gösterilmektedir.
• Çeviri içeriği üreten Evrim Ağacı yazarı, "Çevirmen" unvanı ile yazı başında belirtilmektedir.
• Basın Bildirisi ile farkını anlamak için lütfen ilgili başlığı aşağıdan okuyunuz.

Evrim Ağacı, bu içerikler arasında bir denge oluşturmak ve içerik özgünlüğünü teşvik etmek adına 9:3:1 kuralı adını verdiği bir kuralı takip etmektedir. Yani Evrim Ağacı'nda yayınlanan her 1 çeviri için, en az 3 adet türev içerik ve en az 9 adet özgün içerik bulunması hedeflenmektedir.

Diğer İçerik Tipleri

Yıllar içinde geliştirdiğimiz özelleşmiş içerik tipleri, genel olarak 5 ana kategoriye ayrılmaktadır:

• Özgün-Benzeri Tipler: Bunlar, özgün içerikler olup da özel kategorilendirilen içeriklerdir. Gerçeklik Analizi, Makaleni Açıkla, Blog Yazısı, Taksonomi ve Hastalık Kataloğu bunun örnekleridir.
• Türev-Benzeri Tipler: Bunlar, türev veya ona benzer değerlendirilen ve bu nedenle özel olarak kategorilendirilen içeriklerdir. Basın Bildirisi, Eş Baskı, Yazar Görüşü, Editör Görüşü ve Duyuru bunun örnekleridir.
• Çeviri-Benzeri Tipler: Bunlar, çeviri veya ona benzer değerlendirilen ve bu nedenle özel olarak kategorilendirilen içeriklerdir. Sözlük girdileri bunun bir örneğidir.
• Özel Tipler: Evrim Ağacı'nda geçici olarak yer verilen veya tek seferlik projelere yönelik hazırlanan içeriklerdir. Periyodik Tablo ve Sponsorlu içerikler bunun örnekleridir.

Aşağıda, bu içerik tiplerinin her biri hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz.

Özgün-Benzeri İçerik Tipleri

Bu üçüne ek olarak, 8 Temmuz 2021 itibariyle Evrim Ağacı'nda otomatik olarak özgün sayılan bazı içerik tipleri bulunmaktadır:

• Taksonomi Girdisi: Bu içerikler, Evrim Ağacı'nın Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmaktadır. Yaşam Ağacı projesinin amacı, başta Türkiye'de bulunan türleri, Türkiye'deki doğa gözlemcilerimizin özgün fotoğraf ve video içerikleri ışığında, evrimsel akrabalık ilişkilerine uygun bir şekilde filogenetik bir ağaç üzerinde kategorize etmek, nihayetinde ise Dünya'daki tüm türleri yavaş yavaş Yaşam Ağacı'na eklemektir.
• Gerçeklik Analizi: Bu içerikler, Evrim Ağacı'nın Gerçeklik Analizi Araştırmaları'nın bir parçasıdır. Bu sistem çerçevesinde analiz edilen iddialar, "Gerçek", "Karışık", "Sahte" şeklinde üç sınıfa ayrılmaktadır. Aynı analiz sistemi çerçevesinde, ünlü insanlara atfedilen sözler de incelenmektedir. Bu sözler, "Gerçek", "Hatalı Atıf", "İspatsız" ve "Sahte" şeklinde dört sınıfa ayrılmaktadır.
• Blog Yazısı: Bu içerikler, Evrim Ağacı yazarlarının kendi profillerinde yayınlayabilecekleri, sadece kendi takipçileriyle paylaşılan ve editör denetiminden geçmeyen içeriklerdir. Bu içerikler, yönetim ekibi tarafından siteye değer katan minvalde bulunacak olursa tüm Evrim Ağacı kullanıcılarıyla paylaşılabilir ve/veya Evrim Ağacı'nın resmi sosyal medya hesaplarından paylaşılabilir. Bu içeriklerin özgünlüğü veya doğruluğu Evrim Ağacı ekibi tarafından garanti edilmemektedir.
• Hastalık Kataloğu: Bu içerikler, Evrim Ağacı'nın Hastalık Kataloğu projesinin bir parçası olarak hazırlanmaktadır. Hastalık Kataloğu projesinin amacı, başta nadir hastalıklar ve Türkiye'yi etkileyen hastalıklar olmak üzere Dünya'da görülen bütün hastalıkları bir katalog halinde biriktirmek ve bunlara yönelik halka açık bir bilgilendirme ve endeks sistemi sunmaktır.
• Makaleni Açıkla: Akademisyenlere özel olarak üretilen bu içeriklerimizde, yüksek lisans ve doktora öğrencileri veya bilim insanları, yayınladıkları akademik içerikleri popüler bilim diliyle anlatırlar.

Türev-Benzeri İçerik Tipleri

• Basın Bildirisi: Üniversitelerin ve resmi araştırma kurumlarının dağıtılmak üzere medyayla paylaştığı ambargolu ve ambargosuz basın bildirilerini, ambargoları kalktıktan sonra yayınladığımız içeriklerdir. Bunların ezici çoğunluğu bilim haberciliği içerikleridir ve bilimsel arenadaki gelişmeleri aktarırlar. EurekAlert, ScienceDaily ve Phys.org gibi toplayıcı (İng: "aggregator") sitelerin içeriklerinin ezici çoğunluğu, üniversitelerin medya birimleri tarafından paylaşılan basın bildirilerini içermektedir. Evrim Ağacı olarak bu siteler ve üniversitelerle irtibata geçerek onların bildirilerini Türkiye'ye duyurmaktayız. Çeviri içeriklerden farkını anlamak için, lütfen Çeviri içeriklerimizin açıklamasını okuyunuz.
• Eş Baskı İçerikler: Bu içerikler, bir başka Türkçe kaynakta olduğu gibi (veya büyük oranda olduğu gibi) yayınlanmış, ancak yazarın isteği veya izniyle Evrim Ağacı'nda da yayınlanan içeriklerdir. İçeriklerin orijinal yazarları, yazar olarak belirtilmektedir ve eş baskının yapıldığı kaynağa giden bağlantılar (varsa) yazıya otomatik olarak eklenmektedir. Eş baskının orijinal tarihi de belirtilmektedir.
• Yazar Görüşü (Op-Ed): Makalelerimizin geri kalanı aksine, bu içeriklerde yazarın kendi görüşlerine yer verilmektedir. Bu görüşlerin yayınlanması, Evrim Ağacı yöneticileri ve editörleri tarafından desteklendiği veya kabul edildiği anlamına gelmemektedir. Bu makaleler genellikle şeffaflık ve/veya tarafsızlık ilkelerini pekiştirmek amacıyla yayınlanmaktadır. Bu konuda daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.
• Editör Görüşü (Editorial): Makalelerimizin geri kalanı aksine, bu içeriklerde Evrim Ağacı editörleri ve/veya yöneticilerinin kendi görüşlerine yer verilmektedir. Bunlar, belirli konularda Evrim Ağacı'nın resmi pozisyonunu ilan etmektedir. Bu konuda daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.
• Duyuru: Genellikle Evrim Ağacı hakkındaki veya güncel bir konuyla ilgili bilgileri ve/veya gelişmeleri duyurmak amacıyla hazırlanmış içeriklerimizdir. 

Çeviri-Benzeri İçerik Tipleri

• Sözlük Girdisi: Evrim Ağacı Bilim Sözlüğü projesi dahilindeki terim girdileridir. Sözlüğü kullanarak bilimsel terimlerin anlamlarını ve yabancı dillerdeki karşılıkların görebilirsiniz. Ayrıca bu terimler, diğer içeriklerimiz içerisinde geçtiklerinde, okurlarımıza kolaylık olması ve yol göstermesi açısından açılır-kapanır bilgi kutusu olarak gösterilmektedir.

Diğer İçerik Tipleri

• Periyodik Cetvel: Evrim Ağacı olarak geliştirdiğimiz, periyodik cetvele yönelik bir kimya projesinin parçası olarak 118 elemente dair detaylı bilgileri verecek şekilde hazırlanmış içeriklerimizdir. Yeni elementler keşfedildikçe veya üretildikçe bu içeriklerimizin de sayısı artacaktır.
• Sponsorlu İçerikler: Bu içerikler, Evrim Ağacı'nın maddi sponsorları tarafından, Evrim Ağacı'nda yayınlanması amacıyla hazırlanan, özgün içeriklerdir. Sponsorun ismi metin içinde ve içerik özgünlüğü kutusunda açıkça belirtilmektedir. Sponsorluklar Evrim Ağacı'nın maddi ihtiyaçlarını karşılamak için alınan içeriklerdir; ancak diğer bütün içeriklerimizle aynı editöryal standartlara tabi tutulmaktadır. Sponsorlu içeriklerin bilimsel olarak güvenilir kaynaklara dayandığı garanti edilmektedir. Sponsorlu içeriklerimizle ilgili ek bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

Kaldırılmış İçerik Türleri

Dil Tipleri

Evrim Ağacı'nda yayınlanan İngilizce ve Azerbaycan dilindeki makaleler bu şekilde kategorilendirilir.

• İngilizce İçerikler: Evrim Ağacı yazarları tarafından, tamamen İngilizce olarak üretilen içeriklerdir. Diğer özgün içeriklerde olduğu gibi, içeriğin kaynakları metin sonunda verilmektedir.
• Azerbaycan Dili İçerikleri: Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin Azerbaycan dilindeki çevirilerini içermektedir.

Evrim Ağacı olarak, daha fazla içerik üretip Türkiye'deki bilim okuryazarlığına katkılar sundukça, üretilen bu içerikleri en iyi şekilde kategorilendirmek, okurlarla iletişimi en etkili hâle getirmek ve Türkiye'deki bilim algısına yönelik ihtiyaçları en iyi şekilde tatmin edecek araçları üretmeye devam edeceğiz.