Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yaratılış / Evrim Sürekliliği Skalası (Scott Skalası): Evrimin Felsefi Yorum Sürekliliği

Yaratılış / Evrim Sürekliliği Skalası (Scott Skalası): Evrimin Felsefi Yorum Sürekliliği Wendy Thomas Russell
7 dakika
28,554
Evrim Ağacı Akademi: Evrim, Bilim ve Din Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim, Bilim ve Din yazı dizisinin 2. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Teistik Olasılık Skalası (Dawkins Skalası) ve Alternatif Din Felsefesi Tutumları" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Eugene C. Scott tarafından yazılan "Yaratılış / Evrim Sürekliliği" makalesinde, canlıların var oluşuna yönelik görüşler çeşitli kategoriler altında toplanmıştır. Bu kategorilerden haberdar olmak, kişilerin kendi görüşlerini şekillendirmesinde rol oynayabilir.

Bu ölçek, Evrim Ağacı olarak bizim tarafımızdan da üyelerimizin kişisel profillerinde detaylandırılmış bir şekilde kullanılmaktadır ve her bir maddenin tanımı özetle şu şekildedir:

Tüm Reklamları Kapat

  1. Düz Dünyacı: "Kutsal kitaplar, özellikle de İncil, harfi harfine okunmalıdır. Bu yapıldığında görülecektir ki, bilim insanlarının iddia ettiğinin aksine Dünya küresel değil, düzdür. Canlılık, Tanrı tarafından son haliyle, bir anda var edilmiştir." 
  2. Dünyamerkezci: "Modern fizik, astronomi ve biyoloji uydurmadır. Dünya, hem Güneş Sistemi'nin, hem de Evren'in merkezinde yer almaktadır. Canlılık, Tanrı tarafından son haliyle, bir anda var edilmiştir." 
  3. Yaratılışçı (Genç Dünya): "Dünya küresel olsa da ve Güneş merkezde olsa da, Dünya 4.5 milyar yıl önce değil, sadece 6000-10000 yıl kadar önce, üzerindeki tüm canlıların son haliyle birlikte, Tanrı tarafından bir anda yaratılmıştır. Büyük Patlama asla yaşanmamıştır. Evrim de asla yaşanmamıştır." 
  4. Yaratılışçı (Yaşlı Dünya): "Evreni ve tüm canlılığı Tanrı son halleriyle yaratmıştır; ancak bunun tam süresi ve biçimi tam olarak bilinemez. Muhtemelen Dünya 10.000 yıldan çok daha yaşlıdır; ancak bu, evrimin yaşandığı anlamına gelmez." 
  5. Akıllı Tasarımcı: "Evren'in ve canlılığın karmaşıklığı, onların Tanrı tarafından özenle tasarlanarak var edildiğini göstermektedir. Eğer doğada Doğal Seçilim varsa bile, mutasyonlar ve seçilim bir türü diğerine dönüştüremez. Canlılar ortak ataları paylaşmamaktadır, paylaşsalar bile bu son derece sınırlıdır ve tüm canlılığa genellenemez." 
  6. Teistik Evrimci: "Evren ve canlılık, Tanrı tarafından koyulan kurallar çerçevesinde var olmaktadır. Modern bilim, gerçeklere ulaşmak konusundaki en iyi yol göstericidir; fakat bilimin keşfettiği her şey Tanrı'nın ürünüdür. Bir tür bir diğerine tabii ki evrimleşebilir; ancak bunu kontrol eden (veya en azından kurallarını belirleyen) Tanrı'dır." 
  7. Agnostik Evrimci: "Evrimin gerçekliği, Tanrı'nın var olup olmadığından tamamen bağımsızdır. Evrimin var olduğundan bilim sayesinde emin olabiliriz; ancak Tanrı'nın var olup olmadığını bilmemizin hiçbir yolu yoktur. Evrimin gerçekliği ile Tanrı'nın varlığı birbirini ilgilendiren konular değildir." 
  8. Materyalist Evrimci: "Tanrı'nın var olma ihtimali zaten yok denecek kadar azdır (veya sıfırdır). Dolayısıyla Tanrı'yla ilgili konuları evrime dahil etmek anlamsızdır. Modern bilim ve onun metotları, Evren ve canlılığa dair gerçeklere ulaşmak konusunda sahip olduğumuz tek (veya en güçlü) araçtır. Evrim gerçektir."

Elbette ki, bu kategorilere de sığmayan kişiler ve görüşler bulunmaktadır. Dahası, burada sayılanların altında da çok sayıda kategori bulmak mümkündür. Ancak bu kategoriler, net tanımlanmamış kategorileri biraz daha netleştirerek, insanların yeni dünya görüşleri tanımasına katkı sağlayabilir.

Bu skalanın doğrudan din felsefesiyle ilgili olan versiyonuna (Dawkins Skalası) buradan ulaşabilirsiniz. Cinsel kimlik ile ilgili benzer bir diğer skalaya buradan erişebilirsiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Daha Kısıtlı Bir Kategorizasyon

Günümüzdeki evrimsel biyoloji ile yaratılışçılık konusundaki görüşleri 3 genel grup altında toplamak mümkündür:

1) Yaratılışçılık

Canlıların ve Evren'in doğa üstü bir yaratıcı tarafından ayrı ayrı ve özel olarak yaratıldığını ileri süren ve hiçbir şekilde evrime yer bırakmayan, evrimin bir yalan olduğunu düşünen akımdır. Bu grup, 18. yüzyıldan beri birçok farklı forma girerek bilimsel argümanların karşısında yer almıştır. Bu görüştekiler için bilimin amacı yaratıcıya ulaşmak olmalıdır. Her dinin kendi yaratılışçıları, kendi dinlerindeki tanrıların "doğru tanrı" olduğunu savunmaktadır. 1859'da Evrim Kuramı'nın ortaya konulmasına kadar yaratılışçılar sadece bir felsefi akım olarak varlıklarını sürdürmektelerdi. Ancak evrim gerçeğini keşfedilmesiyle birlikte tamamen teistik olan yaratılışçılık görüşü "evrim karşıtlığı" haline de dönüştü. Günümüzde evrimin karşısında olan ana kitle olarak yaratılışçıları gösterebiliriz.

Yaratılışçıların neredeyse tamamı teistik düşünceye sahiptirler. Kendi kutsal kitapları ile o kitaplarda tanımlanan yaratıcı gücün her şeyin yaratıcısı olduğunu ve diğerlerinin hatalı veya eksik olduğunu savunurlar. Bu kitaplardan yola çıkarak varlıkların var oluşlarını açıklamaya çalışırlar. Her canlının birbirinden bağımsız olarak yaratıldığını düşünürler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Kendi içlerinde birçok alt gruba bölünmüşlerdir: genç Dünya yaratılışçıları (Dünya'nın 10-60 bin yıl yaşında olduğuna inanırlar), eski Dünya yaratılışçıları (Dünya'nın daha yaşlı olduğunu kabul ederler; ancak yine de türlerin evrimleşmediğini, yaratıldıklarını söylerler), Yeni Yaratılışçılık, "yaratılış bilimi", teistik evrim görüşü, vs. Örneğin teistik evrim görüşünde kutsal kitapların evrimi halihazırda açıkladığı iddia edilmektedir. Dolayısıyla yaratılışçılar içerisinden çıkan bu grubun evrim bilimiyle uzlaştığı ve kendi inançlarına adapte ettiği görülür. Yine de bu grup da, yaratılışçıların geneli gibi türlerin yaratıcı kontrolünde var edildiklerine inanırlar ve "başıboş", doğal süreçleri kabul etmezler.

Yaratılışçılık'ın ne olduğuna yönelik kapsamlı bir makaleyi buradan, yaratılışın evrimle çelişip çelişmediği konusundaki bir tartışmayı buradan okuyabilirsiniz.

2) Akıllı Tasarım

Yaratılışçılar'ın içerisinden ayrılan bir grup olarak Akıllı Tasarım savunucuları, tekil bir İbrahimi dini temel almamaktadır ve bu sayede dinin bağlayıcılığından bir miktar kurtulmuşlardır. Ancak bu şahıslar halen bir yaratıcının canlılığı var ettiğine inanırlar. Bu yaratış biçimi hakkında birçok akıllı tasarımcı farklı görüşlere sahip olmakla birlikte, yaratılışçıların aksine türlerin belli sınırlar dahilinde evrimden geçerek var olmuş olabileceğini; ancak bu evrimin de yaratıcı kontrolünde olduğunu savunmaktadırlar. Tıpkı yaratılışçılar gibi bu yaratıcı güce dair hiçbir bilimsel kanıta sahip olmayan bu görüş, iddialarının doğruluğunu "evrenin ve canlıların kusursuzluğu veya karmaşıklığı" üzerinden giderek, dolaylı yollarla ispatlamaya çalışmaktadırlar.

Yaratılışçıların aksine, akıllı tasarımcıları tek bir kategoriye koymak çok güçtür. Çünkü "akıllı tasarım" görüşü, yaratılışçılık ile pozitivizm (doğalcılık) arasında bir "geçişi grubu" gibidir. Kimi akıllı tasarımcının görüşleri yaratılışçılığa daha yakındır, kimisininki ise doğalcılığa. Kimi yaratıcı bir güç ile birlikte kitapların da doğru olabileceğini savunurken, kimi sadece yaratıcıyı kabul eder. Kimisi kutsal kitapların olduğu gibi yorumlandığında da bilimsel gerçeklerle uyuştuğunu söylerken, kimisi kutsal kitapların metaforik anlatımlar olduğunu savunmaktadır. Yani tek bir akıllı tasarımcı görüşünden bahsetmek olanaksızdır.

Her şeye rağmen bu grup, yaratılışçıların aksine gerçekleri sorgulayan ve anlama yolunda önemli adımlar atabilmiş ("reformist") kişilerdir. Yine de inançlarını tamamen bilime dahil etme hatasına düşerek, bilimsel arenada hiçbir zaman kabul görmeyecek ve bilimsel temellere oturtulamayacak bir fikrin peşinden gittikleri söylenebilir. Birçok akademisyen, akıllı tasarımı yaratılışçılığın süslenmiş veya gizlenmiş hali olduğunu savunmaktadır ve mahkemeler de benzer sonuçlara ulaşmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

3) Doğalcılar (Natüralistler, Pozitivistler)

Bu kişiler, yaratılışçılığın öteki kutbunda bulunan insanlardır. Bu insanlar Evren içerisindeki tüm olayların, doğaüstü bir süpergüçten bağımsız olarak, tamamen doğal yollarla var olabileceğini savunurlar. Bilimin varsayılan tutumunun bu anlayış üzerine kurulduğu söylenebilir - ki bu da, "boş hipotez" isimli temel bir kavramdan kaynaklanmaktadır. Bu konuda daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz. Bilimsel yöntem, hiçbir yaratıcı gücü denklemin içine dahil etmez ve her şeyi pozitif bilimler aracılığıyla, materyalist bir temelde açıklamaya çaba gösterir. Bu sayede objektiviteyi en üst düzeyde tutmayı hedefler.

Doğalcıların birçoğu ateist olmakla birlikte, akıllı tasarıma yakın bir çizgide bulunan, deistik bir evrim görüşünü savunan doğalcılar da vardır. Bu şahısların fikrine göre doğa ve evren, yaratıcının belli başlı sınırları dahilinde var edilmektedir. Ancak yaratıcı süreçlere doğrudan müdahale etmez ve "doğal akışına" bırakır. Yani yaratıcı, bu kişiler için bir "gözlemci" konumundadır. Bu yüzden süreçlerin doğal; ancak kısmen tasarlanmış olduğunu savunurlar. Genelde azınlıkta olan bir gruptur.

Sonuç

Görülebileceği gibi evrime inanç açısından bakışları bir skalaya yerleştirebiliriz. Bu skalanın kesin sınırları olmamakla birlikte, katı yaratılışçılıktan, katı doğalcılığa kadar giden ve arada akıllı tasarım ara basamağının bulunduğu bir skala hayal edilebilir. İşte yukarıdaki Scott Skalası'nı bunu göstermeye çalışmaktadır.

Bu skalanın doğrudan din felsefesiyle ilgili olan versiyonuna (Dawkins Skalası) buradan ulaşabilirsiniz. Cinsel kimlik ile ilgili benzer bir diğer skalaya buradan erişebilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrim, Bilim ve Din Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim, Bilim ve Din yazı dizisinin 2. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Teistik Olasılık Skalası (Dawkins Skalası) ve Alternatif Din Felsefesi Tutumları" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
249
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 148
  • Muhteşem! 50
  • Bilim Budur! 39
  • Merak Uyandırıcı! 34
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 25
  • Güldürdü 11
  • Umut Verici! 10
  • İnanılmaz 9
  • Üzücü! 3
  • Grrr... *@$# 2
  • Korkutucu! 1
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • E. Scott. The Creation/Evolution Continuum. (14 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 14 Ağustos 2019. Alındığı Yer: NCSE | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 11:02:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5346

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Yaratılış / Evrim Sürekliliği Skalası (Scott Skalası): Evrimin Felsefi Yorum Sürekliliği. (8 Mart 2018). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5346
Bakırcı, Ç. M. (2018, March 08). Yaratılış / Evrim Sürekliliği Skalası (Scott Skalası): Evrimin Felsefi Yorum Sürekliliği. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5346
Ç. M. Bakırcı. “Yaratılış / Evrim Sürekliliği Skalası (Scott Skalası): Evrimin Felsefi Yorum Sürekliliği.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 08 Mar. 2018, https://evrimagaci.org/s/5346.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Yaratılış / Evrim Sürekliliği Skalası (Scott Skalası): Evrimin Felsefi Yorum Sürekliliği.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 08, 2018. https://evrimagaci.org/s/5346.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close