İsveç'te Sürü Bağışıklığı Stratejisi Beklenen Sonucu Vermedi!

Koronavirüs salgınında birçok ülkeden farklı olarak sıkı karantina önlemlerine başvurmayan ve adını koymadan sürü bağışıklığı stratejisi uygulayan İsveç'te yapılan bir çalışma, Nisan sonu itibarıyla başkent Stockholm'de nüfusun sadece 7,3'ünün hastalığa karşı antikor geliştirdiğine işaret ediyor.

Sürü bağışıklığı stratejisi, nüfusun büyük bölümünün (yüzde 70-90) bağışıklık kazanmasıyla enfeksiyon zincirinin bozulacağı ve bunun sonucunda hastalığının yayılma hızının yavaşlayacağı ya da tamamen duracağı öngörüsüne dayanıyor.

İsveç Kamu Sağlığı Kurumu'nun yayımladığı veriler 10 milyon nüfuslu ülkenin yakın bir gelecekte sürü bağışıklığına ulaşmaktan uzak olabileceğini gösteriyor.

İsveç'ten Yanıltıcı İddialar: "Düşük ama çok düşük değil!"

Ancak stratejinin mimarı olan epidemiyolojist Anders Tegnell, bu durumu şöyle değerlendiriyor:

Oran beklediğimizden düşük. Ama çok da düşük değil. Belki bir-iki puan.

Ancak Anders Tegnell 24 Nisan'da BBC'ye yaptığı açıklamada, Stockholm'de bağışıklık seviyesinin yüzde 15-20 civarında olduğunu tahmin ettiklerini söylemişti.

Tegnell, hükümete bu stratejiden vazgeçmesi için çağrıda bulunan çok sayıdaki bilim insanının uyarısına rağmen ölenlerin yarısının bakımevinde kalan yaşlılar olduğunu ve bir yıl içinde ölüm oranının diğer ülkelerle aynı seviyede olacağını savunuyor.

Çalışma başkentte bir haftada yapılan 1118 test sonucuna dayanıyor. Bu kapsamda sekiz hafta süreyle her yedi günde bir testlerin yapılması planlanıyor. Diğer bölgelerin sonuçlarının daha sonra açıklanabileceği belirtiliyor.

İsveç'te salgın sırasında okullar tatil edilmedi, iş yerleri, restoran ve kafelerin çoğu açık kaldı. Ülkede koronavirüse karşı yasaklar yerine gönüllülük ve kişisel sorumluluk esas alındı.

İsveç'teki ölü sayısı diğer İskandinav ülkelerininkinden yüksek. Johns Hopkins Üniversitesi'nin verilerine göre ülkede 22 Mayıs itibarıyla vaka sayısı 32 bin 172, ölü sayısı da 3 bin 871. Norveç'te vaka ölü sayısı 235 (vaka sayısı 8 bin 300), Danimarka'da 561 (vaka sayısı 11 bin 182), Finlandiya'da ise 306 (vaka sayısı 6493). İspanya'da yapılan benzer bir çalışmada 14 Mayıs itibarıyla ülke nüfusunun %5'inin COVID-19'a karşı antikor geliştirdiğinin tahmin edildiği açıklanmıştı.

Temmuz İtibariyle Değişen Bir Şey Yok!

7 Temmuz itibariyle ise 5420 İsveçli hayatını kaybetti. Bu, ABD'de aynı sürede yaşanan 129.000'den fazla ölüme kıyasla az gibi gelebilir; ancak İsveç sadece 10 milyon nüfusa sahip bir ülke. Milyon kişi başına bakıldığında İsveç, salgını en kötü yöneten ülkelerin başında gelen ABD'den %40 daha fazla ölümle yüzleşti, Norveç'ten 12 kat, Finlandiya'dan 7 kat, Hollanda'dan 6 kat fazla ölüm gördü.

Sürü Bağışıklığı Stratejisi, Ekonomiyi Kurtarmıyor!

Sürü bağışıklığı yaklaşımını savunanların ana argümanı, karantinaların ekonomiyi harap ederek virüsten daha fazla ölüme yol açabileceği yönünde. Ancak İsveç, bu iddiayı desteklemiyor: İsveç Merkez Bankası, bu yıl %5.4 küçülme öngörüyor. Salgın başlangıcında %1.3 büyüme öngörüyorlardı. Ülkede Mayıs ayında işsizlik oranları %9'a fırladı (Mart'ta bu oran %7.1 idi).

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu oranlar, sürü bağışıklığı uygulamayan Danimarka ile yaklaşık olarak aynı: Danimarka Merkez Bankası %4.1'lik küçülme öngörüyor. Mart'ta %4.1 olan işsizlik oranı, Mayıs'ta %5.6'ya çıktı. Kısacası İsveç, aldığı hatalı karar yüzünden hiçbir ekonomik kazanç elde etmeden, çok daha yüksek ölüm oranları ile yüzleşmek zorunda kaldı.

Bunun basit bir nedeni var: Koronavirüs, ülke sınırı tanımıyor. Her ne kadar İsveç hükümeti ülke ekonomisinin sürmesini istese de, İsveçli işletmeler Dünya'nın her yanında gerilemeye neden olan koşullarla aynı şartlara maruz kaldı. İsveç halkı, koronavirüs korkusu nedeniyle alışveriş yapmayı kesti; ancak ölüm oranlarını düşürecek oranda kesmedi. Sadece ekonomiyi yavaşlatacak düzeyde kesti.

Bu, bize çok net bir gerçeği öğretiyor: Karantinalar, ekonomik hasarın sorumlusu değildir. Sorumlu, virüstür. Asya'dan Avrupa'ya ve Amerika'ya kadar uzanan bir coğrafyada iş akışını bozan şey, yüzleşmek zorunda kaldığımız virüsün ta kendisidir. Ve ekonomiyi kurtarma gayesiyle virüsle mücadele yöntemlerinin en temellerini görmezden gelmek, çözüm değil, çözümü ötelemektir.

Bunun yerine yapılması gereken, salgınlarda yaygın bir şekilde karantina uygulayıp, bu sırada test kapasitesini ve önlemleri arttırıp, sonrasında kademeli olarak açılmaktır. Her geçen gün test sayıları arttırılmalı, hasta olduğundan şüphelenilmeyen ama risk altında olan kişiler bile test edilmeli, böylece ekonominin normale dönüşü bilimsel yöntemler ışığında yapılmalıdır. Bu sırada halka maske takma ve sosyal mesafelendirme gibi yöntemlerin önemi anlatılmalı, herkesin bu kurallara harfiyen uyduğundan emin olunmalıdır. Ancak bu şekilde "normalleşme" sağlanabilir. Tabii eğer öyle bir şey mümkünse...

Örneğin Norveç, çok hızlı ve agresif bir karantina uygulamış, sonrasında virüsün etkisini yavaşlatacak önlemler alındığında bu karantinaları kaldırmış ve test kapasitesini bu süreçte katlayarak arttırmıştır. Norveç'in anakara ekonomisinin bu yıl %3.9 küçülmesi beklenirken, salgın ortasında beklenen %5.5'lik küçülmeden bu noktaya gelebilmek bir başarı olarak görülebilir.

WHO: Sürü bağışıklığı tehlikeli bir hesap

Dünya Sağlık Örgütü Acil Sağlık Programı Direktörü Dr. Mike Ryan sürü bağışıklığı kavramının "tehlikeli bir hesap" olduğunu söylemişti.

Harvard Üniversitesi T.H. Chan Kamu Sağlığı Fakültesi'nden epidemiyoloji uzmanı Dr. Michael Mina CNN'e şöyle diyor:

Şimdiye kadar hiçbir toplum sürü bağışıklığına ulaşamadı. Bir aşı bizi sürü bağışıklığına, enfeksiyondan daha hızlı ulaştırır.