İnsanların kendilik algısı nasıl oluşur ve bu algı, bireyin hayatındaki kararları ve davranışları nasıl etkiler?

İnsanın doğduğu ülke, içinde bulunduğu evre , çevre, doğduğu zamanın koşulları. Kendilik algısını büyük oranda etkiler. Tüm bunlar kim olmamız gerektiğini söyler bize. Böyle yaşamalıyım , bu mesleği yaparsam saygı görürüm, böyle görünürsem güzel kabul edilirim, böyle davranırsam sevilirim. Tüm bunların en temelinde de anne ve babayla olan ilişki yatar. Bu süreçte kendimizle ilgili bir algı oluşmaya başlar. Annem bana çok asi olduğumu söyledi. Demek oluyorki ben asi bir kişiyim. Öğretmenim bana sen asla adam olamazsın dedi. Okuldaki çocuk burnumun çirkin olduğunu söyledi. Tüm bunları özellikle de erken yaştayken adeta singee gibi emer içselleştiririz ve belki de 20 yıl sonra bile bu sıfatları üstleniriz. Annem ihtiyacım olduğunda yanımda değil. Annem kötü olamayacağına göre ben kötü bir bebeğim ve annemi haketmiyorum. Annem bana asi dediyse belki de hayat boyu buna uygun olarak asi davranırım. Babam beni sevmiyor mu? O zaman ömrüm sevilmediğine kanıt arayarak geçebilir. Bunu öyle absorve ederim ki beni sevebilecek insanlardan .kaçarım ya da onları zorlarım. Çünkü öyle ya ben sevilmez biriyim bu insanlar bem algımla çelişiyor.Arkadaşım burnumun çirkin olduğunu mu söyledi? Öyle mi ben bugüne kadar böyle bişey düşünmemiştim bile o zaman estetik ameliyat olmalıyım. Güzel şarkı söylüyorum, müziği semüzikle uğraşmalıyım ama hayır! Bu yoku tercih edersem çevrem ne düşünür? Öğretmenimin dedikleri peki? Zaten ben yapamam doğru söylemiş. Örnekler sonsuza kadar gider. Hepimiz bunları yaşadık. Özellikle ebeveynlerimiz tarafından hepimize isimler takıldı. Ve biz de çoğu zaman bunların altında ezildik. Bu doğrultuda kararlar verdik. Uyum sağladık.

Bir topluluk içerisinde yaşadığını farkettiği an bireysel anlamda varoluşunun başladığına inanıyorum. Örneklemek ve kısaca özetlemek istersek; ilk olarak anne ve baba dediği an bir ailenin parçasına dönüşüyor, "ben"leşiyor, sonrasındaki davranışlarını diğerlerinin yorumları ve kendi kararları şekline sokarak kendileşiyor bence.

İnsanların kendilik algısı, deneyimler, ilişkiler, kişisel özellikler ve toplumsal etkiler tarafından şekillenir. Kendilik algısı, bireyin kendi hakkındaki fikirlerini içerir ve bireyin hayatındaki kararları, davranışları ve ilişkileri etkiler. Olumlu bir kendilik algısı, özsaygıyı artırırken, olumsuz bir kendilik algısı kişinin kendine güvenini azaltabilir. Bu nedenle, kendilik algısı, kişinin yaşamını ve kararlarını yönlendiren önemli bir etkendir.

Zihnimizde (ünlü beyin ve sinir bilimci David Eagleman'ın ifadesiyle) 'çok sesli demokrasi meclisi' vardır. Zihnimiz bizimle konuşur kendi kendine sesler (mesajlar) getirir. İçimizde kendimizle konuşuruz. Bu anlamda içimizde farklı kişiler vardır. Bunlar iyiyi de kötüyü de temsil ederler. Biz işte bu seslerden hangisini o an kendimiz yerine korsak ona uyar ve ona dönüşmeye başlarız. Bu zamanla ve gitgide yerleşmeye başlar. En sonunda uyuduğumuz sese dönüşürüz. Öyle ki artık diğer sesleri duyamaz olmuşuzdur, diğer sesler beynimizde susmuştur. İnsan fikirlerinde ne kadar kesin yargılı ve tutucu olmaya başlarsa o kadar diğer sesleri duyamaz olur veya onlara duyarsız kalması çok kolay olur. Kendilik algımız işte bu çok sesli yapıdan hangisini ve hangilerini seçen ve seçim yapan 'şey' e (yani ben dediğimiz) şeye göre oluşur.