Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Uyum Bozucu Dalgınlık Nedir? Hayatı Zorlaştıran Düzeyde Dalgınlıkla Nasıl Başa Çıkılır?

6 dakika
17,832
Uyum Bozucu Dalgınlık Nedir? Hayatı Zorlaştıran Düzeyde Dalgınlıkla Nasıl Başa Çıkılır? Georgia Tech University
Podcast
10:26
İrem Öznur Kılıç
Seslendiren
Bionluk Logo sponsorluğunda seslendirildi.
50
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat
Uyum Bozucu Dalgınlık
  • Türkçe Adı Uyum Bozucu Dalgınlık
  • İngilizce Adı Maladaptive Daydreaming
  • OrphaNet

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Dalgınlık Bozukluğu olarak da bilinen uyum bozucu dalgınlık (İng: "maladaptive daydreaming"), kişiyi günlük yaşamından; akademik, kişiler-arası veya mesleki fonksiyonlarından alıkoyan aşırı hayal kurma davranışı içeren bir durumdur.[1] Çoğu zaman, gerçek hayatta yaşanan bazı olayların (sohbet konularının, ses ve koku gibi duyusal uyaranların ve fiziksel deneyimlerin) bu durumu tetiklediği düşünülmektedir.[2], [3], [4]

Uyum bozucu dalgınlık, ilk olarak İsrail Haifa Üniversitesi'nden Prof. Dr. Eliezer Somer tarafından tespit edilmiştir.[5] Ancak uyum bozucu dalgınlık, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı'nda (DSM) baskısında henüz bulunmamaktadır ve psikiyatristler arasında bu durumun geçerli bir rahatsızlık olduğu henüz kabul edilmemektedir. Dolayısıyla rahatsızlığın henüz resmi olarak kabul edilen bir tanısı ve tedavisi de yoktur ve psikiyatrik geçerliliği de tartışmalıdır.[6], [7]

Buna rağmen bazı uzmanlar, kişinin günlük yaşamı üstünde ciddi etkileri bulunan, gerçek bir bozukluk olduğunu ileri sürmektedirler.[2], [8], [9], [10], [11] Ayrıca her ne kadar anekdotal anlatılar bilimsel kanıt değeri taşımasa da, özellikle de internet üzerinde "maladaptif dalgınlık" veya kısaca "MD" terimini benimsemiş ve benzer sorunları yaşadığını paylaşan çok sayıda forum, grup, vb. bulmak mümkündür (örneğin: Daydream In Blue ve Wild Minds Network).[1]

Tüm Reklamları Kapat

Hayal Kurma ile Uyum Bozucu Dalgınlık Arasında Ne Fark Var?

"Gündüz düşleri" olarak da bilinen hayal kurma, hayatımızın normal bir parçasıdır. Bazen can sıkıcı olabilseler de, genellikle hoşturlar. Bizi yapmamız gereken görevlerden uzaklaştırırken, gelecekteki olayları planlama, kendimizi can sıkıntısından kurtarma, hayat hikayemizde anlam bulma ve yaratıcılığımızı artırma gibi çeşitli faydalar sunarlar.[12]

Uyum bozucu dalgınlık da ilk etapta hoş olsa da, şiddet, güç, kontrol, seks, esaret veya kurtarma ve kaçış senaryoları gibi temaları içermesi daha olasıdır. Geleneksel hayallerden farklı olarak, uyum bozucu dalgınlık genellikle "fantezi" alanına girer.

Son olarak, normal hayal kurma tamamen zihinde gerçekleşirken, uyum bozucu dalgınlık genellikle tekrarlayan hareketler, yüz ifadeleri veya sözlü ifadelerin eşlik ettiği, sürükleyici bir deneyimdir.

Belirti ve Semptomlar

Uyum bozucu dalgınlığa sahip olduğu iddia edilen kişi, bozukluğun bir veya daha fazla semptomuna sahip olabilir; fakat tüm belirtileri göstermek zorunda değildir. Yaygın semptomlar arasında aşağıdakiler örnek verilebilir:[2], [13]

Tüm Reklamları Kapat

  • Kendi karakterlerine, olayın geçtiği yere, olay örgüsüne ve diğer ayrıntılı hikaye benzeri özelliklere sahip son derece inandırıcı hayaller,[6], [7], [13]
  • Gerçek olayların tetiklediği hayaller,
  • Günlük işleri tamamlamada çekilen zorluk,
  • Gece uyumakta çekilen zorluk,
  • Hayal kurmaya devam etmeye karşı duyulan karşı konulmaz arzu,
  • Hayal kurarken kendini tekrarlayan hareketlerde bulunma,
  • Hayal kurarken yüz ifadeleri yapma,
  • Fısıldayarak ve konuşarak hayal kurma,
  • Dakikalarca, hatta saatlerce süren hayaller kurma.

Komplikasyonlar

Uyum bozucu dalgınlık çekenlerin kurdukları hayaller o kadar sürükleyici ve uzun olabilir ki, kişi çevresindeki dünyadan kopar ve bu durum, kişinin ilişkilerini, iş veya okul performansını, uykusunu ve günlük yaşamını olumsuz etkiler. Tıp öğrencileri üzerinde yapılan araştırmalar, uyum bozucu hayal kurma sebebiyle öğrencilerin not ortalamalarında önemli bir düşüş bildirdiklerini bulmuştur.[14]

Uyum bozucu dalgınlığı olanlar, günlerinin 4.5 saatini hayallere dalmış şekilde geçirebilirler. Kendi iç dünyalarına o kadar kapılabilirler ki, gerçekliğe dönmeleri zorlaşır. Hayallerinin her şeyi tüketen, sürükleyici doğası nedeniyle insanlar, gerçek dünyadaki ilişkilerini ve sorumluluklarını ihmal ederek duygusal sıkıntıya düşebilirler.[15] Ne yazık ki, güçlü hayal kurma arzusuna rağmen, insanlar bunu yaptıktan sonra genellikle duygusal olarak daha kötü hissederler.[16], [17]

Genel olarak, uyum bozucu olan ve olmayan şekilde hayal kuran kişilerin uyku sorunları yaşaması daha olasıdır.[18] Yetersiz uyku; kişinin odaklanma, konsantre olma ve dikkat etme yeteneğini bozan uyku yoksunluğuna neden olabilir - ki bunların hepsi, aynı zamanda uyum bozucu dalgınlığın belirtileridir. Bu durum, rahat uyunmayan bir gecenin ardından neden uyum bozucu dalgınlığa daha meyilli olunduğunu açıklayabilir.

Uyum bozucu dalgınlığın bir başka belirtisi olan dissosiyasyon da uyku bozukluklarıyla ilişkilidir. Son olarak, kaygı ve depresyon gibi uyumsuz hayal kurmayla bağlantılı bazı zihinsel sağlık koşulları da kötü uyku ile ilişkilidir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Uyum bozucu dalgınlığa neyin sebep olduğu henüz bilinmemektedir; ancak travma ile başa çıkmanın bir yolu olarak gelişebileceği düşünülmektedir:[19] İç dünya, dışarıda yaşanan deneyimden daha güvende hissettirebilir. Örneğin, uyum bozucu dalgınlık sorunu yaşayan kişilerin, COVID-19 sürecindeki karantinalar sırasında kendilerini bu davranışı daha sık sergilerken buldukları raporlanmaktadır; çünkü bu kişiler, hayal kurma dürtülerini daha az kontrol edebildiklerini hissetmişlerdir ve hayallerinin canlılığı yoğunlaşmıştır.[6], [20], [21]

Uyum bozucu dalgınlık yaşayan insanlar aynı zamanda dikkat eksikliği ve hiperaktivite (ADHD), depresyon ve obsesif kompulsif bozukluk (OCD) da deneyimleyebilirler (uyum bozucu dalgınlık yaşayanların yarısından fazlasında bir diğer zihinsel sorun bulunmaktadır).[1], [22] Uyum bozucu dalgınlık henüz resmî bir psikiyatrik sorun olarak tanımlanmadığı için, diğer psikiyatrik durumlar ile aralarındaki ilişki hâlen gizemini korumaktadır.

Teşhis Yöntemleri

Uyum bozucu dalgınlığı teşhis etmek için kullanılan evrensel bir yöntem olmamakla birlikte, Prof. E. Somer, bir kişinin bu bozukluğu yaşayıp yaşamadığını belirleyen Uyum Bozucu Dalgınlık Ölçeği'ni (İng: "Maladaptive Daydreaming Scale" ya da kısaca "MDS") geliştirmiştir.[23], [24], [25], [26] Uyum Bozucu Dalgınlık Ölçeği, uyum bozucu dalgınlığın 5 temel özelliğini derecelendiren, 14 parçalı bir ölçektir:[27]

  • Hayallerin içeriği ve kalitesi (detayı),
  • Kişinin hayallerini kontrol edebilme yeteneği ve rüya görme dürtüsü,
  • Hayal kurmanın verdiği sıkıntı miktarı,
  • Hayal kurmanın kişi tarafından algılanan faydaları,
  • Hayal kurmanın, bir kişinin günlük aktivitelerini gerçekleştirmesini ne kadar etkilediği.

Buna ek olarak kişiler, uyum bozucu dalgınlığı ne sıklıkla yaşadıklarını da derecelendirirler.

Uyumsuz bozucu dalgınlık, genellikle bir psikoz türü olan şizofreni olarak teşhis edilir. Bu, şizofreni hastalarının gerçekliği hayal dünyalarından ayırt edememelerinden kaynaklanmaktadır; fakat Somer, uyum bozucu dalgınlığı olan insanların, hayallerinin gerçek olmadığının farkında oldukları için bunun bir psikoz olmadığını belirtmektedir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Bu bozukluğun henüz resmi bir tedavisi yoktur; ancak bir çalışmada araştırmacılar, obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde kullanılan fluvoksaminin (Luvox) uyum bozucu dalgınlığa sahip olan bir kişinin hayallerini kontrol etmede etkili olduğunu keşfetmişlerdir.[28]

Tüm Reklamları Kapat

Bu bozukluk günlük yaşamınıza müdahale edebilir. Bu durumla başa çıkmak için ihtiyaç duyduğunuz yardımı almak sizin için zor olabilir. Öte yandan bu bozukluğu yaşayan başka insanların rahatsızlıklarıyla nasıl başa çıktıklarını öğrenme amacıyla bir destek grubuna katılmak, uyum bozucu dalgınlığınızı uzak tutmanızı kolaylaştırabilir. Uyum bozucu dalgınlığı olduğunu düşünen kişilere, genel olarak şu önerilerde bulunulabilir:[14]

  1. Uyku kalitenizi artırın. Bunu başarabilmek için:
  2. Haftanın her günü aynı saatte yatıp kalkmaya çalışın.
  3. Her gün en az 7, mümkünse 8 saat uyuyun.
  4. Yorucu bir günün ardından, uykuya yavaşça dalmanızı sağlayacak bir rutin edinin.
  5. Düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin.
  6. Gün boyunca yorgunluğunuzu azaltın. Bunu yapmak ilk etapta zor olabilir; ancak:
  7. Yeterince Güneş ışığına maruz kaldığınızdan emin olun (özellikle de sabahları).
  8. İhtiyaç duyduğunuzda kafein tüketin; ancak günde 400 miligramı geçmeyin.
  9. Uykudan 6 saat önceki zaman diliminde kahve içmeyin.[29]
  10. Semptomlarınızı anlayın. Uyum bozucu dalgınlık geçirdiğiniz bir günden önce neler yaptığınızı bir not defterine veya telefonunuza not alın.[18] Bunları tespit ettikten sonra, onları tek tek eleyerek hangilerinin sizde uyum bozucu dalgınlığa sebep olduğunu tespit edin.
  11. Destek alın. Semptomlarınızı güvendiğiniz kişilere (örneğin ailenize ve arkadaşlarınıza) açın. Eğer onlar durumu bilirse, kendilerini bilerek umursamadığınızı sanmazlar ve bu da ilişkilerinizi zora sokmamış olur. Ayrıca daldığınızı gördüklerinde gerçekliğe dönmenize yardımcı olabilirler.
  12. Terapi almayı düşünün. Elbette, bir psikolog veya psikiyatrist size yardımcı olabilecek ve dalgınlığınızın uyum bozucu olup olmadığını tespit etmenizi sağlayacaktır. Ayrıca uyum bozucu dalgınlığı tetikleyen unsurun ne olduğunu tespit etmenizi de kolaylaştırabilir. Bunlar tespit edildikten sonra, onlarla nasıl baş edebileceğinizin yollarını da öğrenmenizi sağlayabilirler.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Uyum bozucu dalgınlığın popülasyonda ne sıklıkla görüldüğü henüz bilinmemektedir.[7]

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
60
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 34
  • İnanılmaz 14
  • Üzücü! 7
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Korkutucu! 5
  • Umut Verici! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Güldürdü 2
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 13:46:02 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9787

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Eşey
Genler
Evrim Ağacı Duyurusu
Yeşil
Asteroid
Beslenme Bilimi
Kalıtım
Sendrom
Kanser
Dağılım
Ağrı
Nöronlar
Deniz
Sars
Ara Tür
Renk
Embriyo
Tür
Periyodik Tablo
Hukuk
Ortak Ata
Carl Sagan
Evrimsel Tarih
Hayatta Kalma
Kanser Tedavisi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Z. Sarı, et al. Uyum Bozucu Dalgınlık Nedir? Hayatı Zorlaştıran Düzeyde Dalgınlıkla Nasıl Başa Çıkılır?. (1 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 21 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9787
Sarı, Z., Özdil, A. Ş. (2021, January 01). Uyum Bozucu Dalgınlık Nedir? Hayatı Zorlaştıran Düzeyde Dalgınlıkla Nasıl Başa Çıkılır?. Evrim Ağacı. Retrieved November 21, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9787
Z. Sarı, et al. “Uyum Bozucu Dalgınlık Nedir? Hayatı Zorlaştıran Düzeyde Dalgınlıkla Nasıl Başa Çıkılır?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, 01 Jan. 2021, https://evrimagaci.org/s/9787.
Sarı, Zehra. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Uyum Bozucu Dalgınlık Nedir? Hayatı Zorlaştıran Düzeyde Dalgınlıkla Nasıl Başa Çıkılır?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, January 01, 2021. https://evrimagaci.org/s/9787.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close