Tripanofobi Nedir? İğne Fobisinin Özellikleri Nelerdir?
How Stuff Works
- Özgün
- Klinik Psikoloji
- Psikiyatri
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Özgül bir fobi olan tripanofobi, enjeksiyon veya hipodermik iğne kullanılan tıbbi prosedürlere karşı aşırı korku duyulması halidir. İğneden şiddetle korkan kişi doktorlardan ve tıbbi bakımdan kaçmak isteyebileceğinden bu fobinin ciddiyeti hafife alınmamalıdır. Tripanofobi, 1994 yılında DSM-IV'te kan-enjeksiyon-yaralanma tipi fobinin (BII fobisi) spesifik bir fobisi olarak tanımlanmıştır.[1]
News24Belirti ve Semptomlar
Tripanofobi belirtileri kişiden kişiye değişmektedir. Ayrıca tripanofobisi olan her kişinin korku düzeyi birbirinden farklıdır.[2] Ancak bu fobiye sahip çoğu birey iğnelerle etkileşime girmesi gerektiğinde şu belirtileri gösterebilir:[1], [3]
- Baş dönmesi,
- Mide bulantısı,
- Nefes alışverişinin hızlanması,
- Bayılma,
- Terleme,
- Endişe,
- Titreme,
- Kalp atış hızının artması,
- Çarpıntı,
- Yüksek kan basıncı,
- Panik atak,
- Uykusuzluk.
Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri
Bazı kişilerde çocukluk döneminde yaşanan hastalıklardan kaynaklı travmatik deneyimler tripanofobiye neden olabilir. Tripanofobi, genler ile henüz bağdaştırılamasa da araştırmalara göre iğne battıktan sonra bayılmayla bağlantılı genlerin var olduğu söylenebilir.[1]
Ayrıca tripanofobinin hastaların ailelerinde de gözlenmesi fobinin genetik bir bileşeni olduğunu düşündürmektedir.[1] Tripanofobiye sahip kişilerin yaklaşık %80'inin aynı fobiden mustarip birinci derece bir akrabası olduğu bilindiğinden fobinin kalıtsal özelliği olması muhtemeldir. Fakat, korkunun kalıtsal mı yoksa öğrenilmiş mi olduğu sorusunun cevabı henüz kesin değildir.[4]
Keskin aletlerden kaçınan insanların hayatta kalma şansının daha yüksek olacağı göz önüne alındığında iğne fobisine yatkınlığın evrimsel temele sahip olabileceği görülür. Yani tripanofobinin bir hayatta kalma tepkisi olarak evrimleşmiş olabileceği düşünülmektedir.[5]
Teşhis Yöntemleri
Tripanofobi teşhisi için kişinin semptomlarının Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabında (DSM-5) ortaya konan kriterlerle uyuşması gerekir. Teşhis konulabilmesi için profesyoneller tarafından tıbbi bir ortamda fiziksel muayene yapılarak kişiye sorular sorulur ve kişinin tıbbi, sosyal ve aile geçmişi ile ilgili bilgi toplanabilir. Bu prosedürlerin ardından kişiye resmi olarak tanı koyulabilir.[2]
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Tripanofobi tedavisi kişinin hastalık düzeyine göre değişkenlik gösterir. Tedavi ve hastalığı kontrol altına alabilmek için çeşitli yollar denenebilir. Hastalık şiddetli değilse gevşeme, otojenik eğitim ve Bilişsel Davranışçı Terapi gibi yöntemler işe yarayabilir. Öte yandan hastalık şiddetli bir düzeyde ise psikoterapötik müdahale gereklidir. İleri yaşlardaki tripanofobik bireyler için antidepresanlar, benzodiazepinler ve nitröz oksit gazı gibi tamamlayıcı tıbbi tedaviler de vardır. [6]
Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)
İğne korkusu ile iğne fobisi arasındaki ayrımın net olmamasından dolayı çalışmalarda bir standart yakalanamaması bu fobiyi epidemiyolojik olarak yorumlamayı zorlaştırmaktadır.
Literatürde yaş ilerledikçe tripanofobinin azaldığı raporlanmıştır.[4] Bu konuda yakın tarihli bir çalışma olmamasına rağmen teorik olarak yaş ilerledikçe duygu düzenlenme süreci ile tripanofobinin azaldığı düşünülmektedir.[4]
Çalışmalar, çocukların %33 ila %63'ünün belirli bir iğne fobisi olabileceğini gösteriyor.[2] Bazı araştırmalar ise toplam nüfusun %10'a yaklaşan oranlarda tripanofobi yaşadığını öne sürüyor.[2]
Etimoloji
"Tripanofobi" kelimesi, Yunanca "delmek" anlamına gelen "trypano" terimi ile "korku" anlamına gelen "phobia" kelimelerinin birleşimiyle ortaya çıkmıştır.[1]
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
15
-
10
-
7
-
6
-
5
-
5
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
- ^ a b c d e M. R. H. Shmerling. Terrified Of Needles? That Can Affect Your Health - Harvard Health. (27 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2022. Alındığı Yer: Harvard Health | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c d G. Tiarks. Trypanophobia. Alındığı Tarih: 10 Aralık 2022. Alındığı Yer: Osmosis | Arşiv Bağlantısı
- ^ K. Jenkins. (2014). Ii. Needle Phobia: A Psychological Perspective. Elsevier BV, sf: 4-6. doi: 10.1093/bja/aeu013. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c T. Orenius, et al. (2018). Fear Of Injections And Needle Phobia Among Children And Adolescents: An Overview Of Psychological, Behavioral, And Contextual Factors. SAGE Publications, sf: 237796081875944. doi: 10.1177/2377960818759442. | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. S. Bracha, et al. (2005). The Human Fear-Circuitry And Fear-Induced Fainting In Healthy Individuals. Clinical Autonomic Research, sf: 238-241. doi: 10.1007/s10286-005-0245-z. | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. Willemsen, et al. (2003). Needle Phobia In Children: A Discussion Of Aetiology And Treatment Options. SAGE Publications, sf: 609-619. doi: 10.1177/1359104502007004012. | Arşiv Bağlantısı
- DSM Library. Diagnostic And Statistical Manual Of Mental Disorders. (7 Haziran 2022). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2022. Alındığı Yer: DSM Library doi: 10.1176/appi.books.9780890425787. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 20:08:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13563
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
