Stanislav Petrov: Tek Bir Doğru Karar ile 3. Dünya Savaşı'nı Önleyen Adam!
Stanislav Yevgrafovich Petrov (Rus: Станисла́в Евгра́фович Петро́в), 1983 yılında Sovyetler Birliği Hava Savunma Kuvvetleri'ndeki görevinde aldığı protokol-dışı doğru bir karar sayesinde Sovyetler Birliği'nin boş yere Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı nükleer saldırı yapmasını önlemiş yarbaydır. Bu kararı, aynı zamanda potansiyel olarak 3. Dünya Savaşı'nı veya nükleer bir yok oluşu önlemiştir.
Stanislav Petrov Kimdir?
Petrov, 7 Eylül 1939'da Vladivostok yakınlarında doğdu. Babası Yevgraf, II. Dünya Savaşı sırasında savaş uçağı uçurdu. Annesi hemşireydi.
Petrov, Sovyet Hava Kuvvetleri Kiev Yüksek Mühendislik Radyo-Teknik Koleji'ne kaydoldu ve 1972'de mezun olduktan sonra Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri'ne katıldı.[1] 1970'lerin başında, NATO ülkelerinden gelen balistik füze saldırılarını tespit etmeyi amaçlayan yeni erken uyarı sistemini denetleyen örgüte atandı.
Petrov, Raisa ile evliydi ve Dmitri adında bir oğlu ve Yelena adında bir kızı vardı. Karısı 1997'de kanserden öldü.
1983 Sovyet Nükleer Yanlış Alarm Olayı
Olayın Arka Planı
Bu olay, Birleşik Devletler ile Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilerin en gergin olduğu dönemlerden birinde yaşandı.[2] Sovyetler Birliği'nin on dört SS-20/RSD-10 harekat alanı nükleer füzesini konuşlandırmasına yanıt olarak, NATO'nun askeri komutanı tarafından Aralık 1979'da, doğu Ukrayna, Beyaz Rusya veya Litvanya'daki hedefleri 10 dakika ve daha uzun menzil içinde vurabilecek olan 108 adet Pershing II nükleer füzesi ve daha doğudaki potansiyel hedefleri daha yavaş vurabilecek olan BGM-109G Karadan Başlatılan Seyir Füzeleri (GLCM) yerleştirme kararı alındı.
Böylece ABD'nin, Şubat 1981'in ortalarında başlayıp 1983'e kadar devam eden psikolojik operasyonları başladı. Bunlar, Sovyet radar güvenlik açığını test etmek ve ABD'nin nükleer yeteneklerini göstermek için tasarlanmış operasyonlardı. Operasyonlar; Barents, Norveç, Kara ve Baltık denizlerinde ve GIUK açıklığı yakınında gizli deniz operasyonlarını ve ayrıca Amerikan bombardıman uçaklarının haftada birkaç kez, doğrudan Sovyet hava sahasına yönelip son anda sınırdan geri dönen uçuşları içeriyordu.[3] ABD'nin uçuş faaliyetini gösteren gizli "eylem sonrası raporları" gören [eski] askeri yardım ve teknoloji müsteşarı Dr. William Schneider Jr., şöyle anlatıyor:[3]
Bu, onları gerçekten rahatsız ediyordu. Bütün bunların ne anlama geldiğini bilmiyorlardı. Bir filo doğrudan Sovyet hava sahasında uçuyordu ve diğer radarlar yanıyordu. Bu nedenle birimler alarma geçiyordu. Ama son dakikada filo yön değiştirip ve eve geri dönüyordu.
Mayıs 1981'e kadar CIA ve kıdemli KGB subaylarının söylediğine göre, 1941 ve Reagancı retorik ile tarihsel paralelliklere saplantılı olan ve Pershing II'lere karşı savunma yeteneği olmayan Sovyet liderleri, ABD'nin Sovyetler Birliği'ne gizli bir nükleer saldırı hazırladığına inanıyordu ve bu nedenle RYaN Operasyonu'nu başlattılar.[4], [5] Buna operasyon çerçevesinde yurtdışındaki ajanlar, nükleer bir saldırı gerçekleştirecek olan servis ve teknik personeli takip edip onları önleyecek veya gerekirse karşılıklı imhayı tetikleyeceklerdi.
1 Eylül 1983'te Sovyet ordusu, Sovyet hava sahasına giren bir Güney Kore yolcu uçağı Korean Air Lines Flight 007'yi düşürdü. ABD Kongre Üyesi Larry McDonald ve diğer birçok Amerikalı da dahil, uçaktaki 269 kişinin tamamı öldü.[6] İlk Pershing II füzelerinin 1983 yılının Kasım ayının sonlarında konuşlandırıldığı bildirildi. Soğuk Savaş nükleer stratejileri konusunda uzman ve Washington DC'deki Dünya Güvenlik Enstitüsü'nün eski başkanı Bruce Blair, o dönemde Amerikan-Sovyet ilişkisini şöyle anlatıyor:[7]
... o kadar kötüleşmişti ki, Sovyetler Birliği bir sistem olarak -sadece Kremlin, sadece Sovyet lideri Yuri Andropov veya sadece KGB olarak değil, bütün bir sistem olarak- bir saldırı beklemeye ve çok hızlı bir şekilde misilleme yapmaya yönelikti. Saçma sapan bir alarm halindeydi. Çok gergindi ve hatalara ve kazalara meyilliydi. Petrov'un çalışma saatine denk gelen yanlış alarm, ABD-Sovyet ilişkilerinde bundan daha tehlikeli ve yoğun bir aşamada gelemezdi.
Amerikan televizyonunda yayınlanan bir röportajda Blair, şöyle anlatıyor:
Ruslar (Sovyetler), Başkan Ronald Reagan tarafından yönetilen ABD hükümetinin ilk saldırı emrini vermeye hazırlandığını gördü. [Petrov'un karıştığı olayla ilgili olarak] Bence bu, ülkemizin kazara nükleer savaşa en yakın olduğu andı.
Stanislav Petrov ve 26 Eylül 1983 Günü Yaşananlar
26 Eylül 1983'te, Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri'nde yarbay olan Stanislav Petrov, Oko kod adlı Sovyet erken uyarı uydularının komuta merkezini barındıran Moskova yakınlarındaki Serpukhov-15 sığınağında görevli subaydı.[8] Petrov'un sorumlulukları arasında uydu erken uyarı ağını gözlemlemek ve Sovyetler Birliği'ne karşı yaklaşan herhangi bir nükleer füze saldırısını üstlerine bildirmek vardı. Erken uyarı sistemlerinden gelen füzelerin tespit edildiğine dair bir bildirim alındığında, Sovyetler Birliği'nin stratejisi, karşılıklı garantili imha doktrininde belirtildiği üzere, ABD'ye karşı acil ve zorunlu bir nükleer karşı saldırı (uyarı üzerine füze fırlatma) idi.[9]
Gece yarısından kısa bir süre sonra, sığınağın bilgisayarları, Amerika Birleşik Devletleri'nden Sovyetler Birliği'ne doğru bir kıtalararası balistik füzenin geldiğini bildirdi. Petrov, olanları şöyle anlatıyor:[10]
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
[Devam eden bir füze saldırısı olduğunu düşündürecek] tüm verilere sahiptim. Eğer raporumu emir komuta zincirine gönderseydim, kimse buna karşı bir şey söylemezdi. (...) Siren uluyordu, ama birkaç saniye orada oturup, üzerinde 'Fırlatma' yazan büyük, arkadan aydınlatmalı, kırmızı ekrana baktım.
Sistem ona bu uyarının güvenilirlik seviyesinin "en yüksek" olduğunu söylüyordu. Yani hiç şüphe olamazdı. Amerika, Sovyetler Birliği'ne bir füze fırlatmıştı. Ama gerilim, henüz yeni başlıyordu:
Bir dakika sonra siren tekrar çaldı. İkinci füze fırlatılmıştı. Sonra üçüncüsü, dördüncüsü ve beşincisi. Bilgisayarlardaki uyarılar, 'fırlatma'dan 'füze saldırısı'na dönüştü. (...) Bir saldırıyı bildirmeden önce ne kadar süre düşünmemize izin verildiğine dair bir kural yoktu. Ama ertelemenin her saniyesinin değerli zamanı alıp götürdüğünü biliyorduk; Sovyetler Birliği'nin askeri ve siyasi liderliğinin gecikmeden bilgilendirilmesi gerekiyordu. Tek yapmam gereken telefona uzanmaktı; üst düzey komutanlarımıza doğrudan hattı aktive etmekti - ama hareket edemiyordum. Kızgın bir tavada oturuyormuş gibi hissediyordum.
Petrov, ABD tarafından yapılacak ilk nükleer saldırının, Sovyet karşı saldırı araçlarını devre dışı bırakmak için yüzlerce eşzamanlı füze fırlatmasını içermesi muhtemel olduğundan, tespitin bir bilgisayar hatası olduğunu düşündü. Sovyet Ordusu'nun liderliğine, bir "sistem hatası" olduğunu bildirdi (ancak kaynaklar, bu bildirinin yapılıp yapılmadığı konusunda anlaşamamaktadır). Eğer yanılıyor olsaydı, birkaç dakika içinde Sovyetler Birliği tarihindeki ilk nükleer saldırıları deneyimleyecekti. Petrov, olanları şöyle anlatıyor:
Aradan yirmi üç dakika geçti. Nihayet, hiçbir şey olmadığını anladım. Gerçek bir saldırı olsaydı, o zamana kadar bunu zaten bilirdim. Öyle bir rahatlama oldu ki anlatamam.
O dönemlerde kullandıkları uydu sisteminin güvenilirliği zaten sorgulanıyordu: Sovyetler Birliği'nin kara radarı, ufkun ötesindeki füzeleri tespit etmekte yetersizdi.[11] Daha sonradan, söz konusu yanlış alarmların, güneş ışığının yüksek irtifa bulutları ve uyduların Molniya yörüngeleri üzerindeki ender hizalanmasından kaynaklandığı belirlendi.[12] Daha sonradan bu hata, sabit bir uyduya çapraz referans verilerek düzeltildi.[13] Petrov, aradan geçen 30 küsür yıldan sonra, şöyle diyor:
Açıkçası şansın %50 civarındaydı. Alarmın kesin olarak hatalı olduğunu bilmem imkânsızdı. Ama ben, bizim birlikte sivil eğitim almış olan tek kişiydim. Tüm meslektaşlarım profesyonel askerlerdi ve emir verip almaya programlanmışlardı. Eğer o bilgisayarın başında ben değil de benden başka bir meslektaşım olsaydı, alarmı derhal bildirirdi. Ben kendimi kahraman olarak görmüyorum, benim işim buydu. Ama o anda mesaide olan ben olduğum için şanslılar.
Petrov, kararına yol açan faktörler arasında, ABD'nin herhangi bir ilk saldırısının çok büyük olacağına, bu nedenle beş füzenin mantıksız bir başlangıç olduğuna dair inancını ve eğitimini sayıyor. Buna ek olarak, fırlatma tespit sistemi yeniydi ve onun görüşüne göre henüz tamamen güvenilir değildi. Yer radarı, birkaç dakika boyunca devam eden yanlış alarmdan sonra bile doğrulayıcı kanıtları toplayamamıştı.
Olaydan Sonra Yaşananlar
Petrov, olan bitenler ve verdiği karar hakkında üstleri tarafından yoğun bir şekilde sorgulandı. Başlangıçta kararından dolayı övüldü.[9] Petrov'un olayla ilgili raporunu ilk duyan (ve bunu 1998'de kamuoyuna ilk açıklayan), o sırada Sovyet Hava Savunma Füze Savunma Birlikleri komutanı olan General Yuri Votintsev, Petrov'un "doğru eylemlerinin göze çarptığını" belirtti. Petrov'un kendisi, başlangıçta Votintsev tarafından övüldüğünü ve kendisine bir ödül vaat edildiğini ifade etti; ancak olayı askeri günlüğe düzgün bir şekilde girmediği bahanesiyle, yani evrakları uygunsuz bir şekilde doldurduğu için azarlandığını da hatırlıyor.
Petrov, bu kararı için hiçbir ödül almadı. Petrov'a göre bunun nedeni, füze tespit sisteminde bulunan olay ve sistemde sonradan tespit edilen diğer hataların, üstlerini ve bundan sorumlu olan etkili bilim insanlarını utandırmasıydı. Eğer Petrov resmi olarak ödüllendirilmiş olsaydı, bu diğer kişilerin cezalandırılmaları gerekecekti.[14]
Petrov, bu noktada daha az hassas bir göreve atandı ve erken emekli oldu. Her ne kadar Batılı kaynaklar zaman zaman ordudan "zorla çıkarıldığını" yazsa da Petrov bunu reddediyor. Ancak Petrov, emekliliği sırasında bir sinir krizi de geçirdi.
Sovyet lideri Yuri Andropov'u iyi tanıyan eski bir KGB karşı istihbarat şefi olan Oleg Kalugin, Andropov'un Amerikan liderlerine olan güvensizliğinin derin olduğunu söylüyor. Petrov, uydu uyarılarını geçerli kabul etmiş olsaydı, böylesine hatalı bir raporun Sovyet liderliğini kavgacı olmaya kışkırtmış olabileceği düşünülebilirdi. Kalugin şunları söylüyor:[15]
Tehlike, Sovyet liderliğinin 'Amerikalılar saldırabilir, bu yüzden önce biz saldırsak iyi olur.' düşüncesiydi.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 23
- 11
- 4
- 4
- 3
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Türev İçerik Kaynağı: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- ^ Lenta.ru. Смерть Предотвратившего Ядерную Войну Офицера Петрова Подтвердили. (19 Eylül 2017). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: Lenta.RU | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Chan. Stanislav Petrov, Soviet Officer Who Helped Avert Nuclear War, Is Dead At 77. (18 Eylül 2017). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b P. Schweizer. (1996). Victory: The Reagan Administration's Secret Strategy That Hastened The Collapse Of The Soviet Union. ISBN: 9780871136336. Yayınevi: Atlantic Monthly Press.
- ^ C. Andrew, et al. (1994). Comrade Kryuchkov's Instructions. ISBN: 9780804722285. Yayınevi: Stanford University Press.
- ^ National Security Archive. The Soviet Side Of The 1983 War Scare. (5 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: National Security Archive | Arşiv Bağlantısı
- ^ B. Kennedy. War Games. (19 Aralık 2008). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: CNN | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. Pieta. (Belgesel, 2021). The Red Button.
- ^ Freelance Bureau. The One That Did Not Click. (10 Aralık 2021). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: Freelance Bureau | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b A. Lebedev. The Man Who Saved The World Finally Recognized. (21 Mayıs 2004). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: World Citizens | Arşiv Bağlantısı
- ^ BBC News. Stanislav Petrov: The Man Who May Have Saved The World. (26 Eylül 2013). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: BBC News | Arşiv Bağlantısı
- ^ D. Hoffman. I Had A Funny Feeling In My Gut. (10 Şubat 1999). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: The Washington Post | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Nagesh. Stanislav Petrov, Who Saved The World, Dies Without Fanfare Aged 77. (18 Eylül 2017). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: Metro | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Wood. Molniya Orbit. (21 Temmuz 2004). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: Everything2 | Arşiv Bağlantısı
- ^ Lenta.ru. В Нью-Йорке Россиянина Наградили За Спасение Мира. (20 Ocak 2006). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: Lenta.RU | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Shane. The Nuclear War That Almost Happened In 1983. (5 Eylül 2003). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2021. Alındığı Yer: Baltimore Sun | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2024 15:36:17 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11231
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.