Her çevresinde hızlı dönüşte insanın başı döner mi? Örneğin bi uçak akrobasi pilotu g kuvveti yer. İnsan kendi etrafında döndüğünde olan şey de g kuvvetimidir?
Merhabalar :)
Öncelikle bedenimizde dengeyi sağlayan yapıları bir gözden geçirelim.
İç kulağın üst bölümünde bulunan vestibuler sistemimiz aracılığıyla bir şeyin dik mi ya da yatay mı ya da hareket ediyor mu yoksa duruyor mu olduğunu algılarız.
İşte sistemin yer çekimine bağlı yönü algılama süreci:
Şimdi de vestibuler sistemin hareketi nasıl algıladığına bakalım:
Etrafınızda belirli bir süre boyunca döndüğünüzde, endolenf yavaş yavaş döndüğünüz yönde hareket etmeye başlar ( çorba karıştırmak gibi ). Endolenfin bu dönüşü beyne başınızın döndüğü sinyallerini gönderir. Beyin çok hızlı bir şekilde bu sinyallere adapte olur çünkü endolenfiniz de sizinle aynı hızda ve aynı yönde dönmeye başlayacaktır ve tüysü sinir hücrelerini uyaramayacaktır. Fakat dönmeyi bıraktığınızda, endolenf dönmeye devam ederek tüysü hücreleri tersi yönde uyaracaktır. Tüysü hücreler de beyninize sinyaller gönderecektir. Beyin de dursanız bile bu sinyalleri hala dönüyorsunuz olarak yorumlayacaktır. İşte bu durum da baş dönmesinin neden kaynaklandığını ortaya koyuyor. Bir süre sonra endolenfinizin dönüşü duracaktır ve beyne daha fazla sinyal gitmeyecektir, bu anda da beyin dönüşünüzün durduğunu anlayacak ve baş dönmeniz sona erecektir.
İsterseniz bu durumu küçük bir deneyle siz de tecrübe edebilirsiniz. (Etrafınızda zarar verici bir objenin olmadığına dikkat ediniz.)
İkinci durumda endolenfinizi tersi yönde hareket ettirdiğiniz için iki etki birbirini yok edecektir.
Kendi etrafınızda belirli bir süre döndüğünüzde muhtemelen baş dönmesi ya da vertigo halini tecrübe edersiniz. Hatta bazı insanlar koltuktan çok hızlı bir şekilde kalktıklarında başları döner. Baş dönmesi durumunda, muhtemelen vücudunuzun hareketi algılayan bir kısmı beyninize yanlış sinyal göndermiş demektir. İç kulağımızdaki şaşırtıcı sistem baş dönmesi durumunun açıklayıcısıdır.
Astronotların sık sık başları döner çünkü Dünya’nın yerçekimine maruz kalmazlar. Arabanın içinde birden yüksekten aşağıya indiğinizde ya da roller coastera bindiğinizde karnınızda oluşan hissi hatırlayın. Bu hissin sürekli olduğunu hayal edin. Çünkü uzayda herhangi bir yerçekimi yoktur, dolayısıyla otolitik organlar iyi çalışmazlar, yani “yukarı” ya da “aşağı” anlamsız gelir. Dalgıçlar da aynı durumu yaşarlar. Buoyancy (batmama) otolitik organları tıpkı yer çekimi olmayan durumdaki gibi etkiler. Bu yüzden, bir dalgıç su atında yönleri karıştırır ve görsel bir işaret olmadan hangi yönün yukarı, hangi yönün aşağı olduğunu anlayamaz.
kuvvetinin doğrudan bir etkisi olmamakla beraber bu yapıların verdikleri sinir iletilerini karıştırtmasıyla beraber baş dönmesi görülebilmektedir.Sonuç olarak bir akrobasi pilotunun baş dönmesi deneyimini yaşamasının nedeni temelde G kuvveti değil ani konum değişikliği olarak değerlendilebilir.
