Son 19 Yılın En Güçlü Güneş Patlaması Yaşandı! Dünya'da Elektrik Kesintileri ve Teknolojik Aksaklıklar Oluşabilir!

Dünya gezegeni yaklaşık son 20 yılın en büyük güneş fırtınasıyla sarsılmak üzere.

Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA), bir dizi güneş patlamasının önümüzdeki birkaç saat ve gün içinde Dünya'ya çarparak iletişim ve navigasyonu bozabileceği, elektrik kesintilerini tetikleyebileceği ve uydulara zarar verebileceği uyarısında bulunuyor.

Yüklü parçacıklardan oluşan en güçlü dalganın bu gece geç saatlerde Dünya atmosferine çarpması bekleniyor. NOAA'nın Uzay Hava Tahmin Merkezi, bunun Kuzey Kaliforniya ve Alabama'ya kadar güneyde görülebilen auroralara neden olabileceğini söylüyor. Avrupa'nın orta ve güney enlemlerine kadar inen coğrafyada ve dolayısıyla Türkiye'nin kuzeyinde de kutup ışıkları gözükebilir.

Güneş fırtınasının kaynağı, güneşin yüzeyinde bulunan ve dünyanın çapının 16 katı büyüklüğünde olan güneş lekeleri kümesidir. Bu lekeler, gezegenimize doğru büyük miktarlarda yüklü parçacıklar fırlatarak sapan görevi görebilen karışık manyetik alanlarla doludur. Koronal Kütle Atımları olarak bilinen bu olaylar, Güneş'in 11 yıllık güneş döngüsünün zirvesinde daha yaygın hale gelir.

Bu atımlar genellikle Dünya'yı ıskalarlar, ancak bu kez NOAA birkaç tanesinin doğrudan gezegenimize doğru yöneldiğini söylüyor. Uzay Hava Tahmin Merkezi servis koordinatörü Shawn Dahl şöyle izah ediyor:

Bir dizi koronal kütle atımının (...) doğrudan Dünya'ya yöneldiğine dair yüksek güvenimiz var.

Parçacıkların ilk dalgası, siz bu satırları okurken muhtemelen Dünya'ya ulaşmaya başladı bile! Bilim insanları fırtınanın şiddetinin önümüzdeki saatlerde artabileceğine inanıyor.

Dahl, parçacıkların ilk ve en büyük şok dalgasının ABD'nin doğu saatine göre bu akşam geleceğini söylüyor. Bu, muhtemelen kuzey enlemlerinde muhteşem auroraları tetikleyecektir.

Dahl, fırtınanın büyük olmasını beklemelerine rağmen, diğer etkilerin ne olabileceği konusunda hala çok fazla belirsizlik olduğunu söylüyor:

Bu konuda spekülasyon yapmak istemem. Ancak, şiddetli seviyeler oldukça sıra dışı.

Şok Edici Sorunlar

Şimdiye kadar kaydedilen en yıkıcı güneş fırtınası 1859 yılında meydana geldi. "Carrington Olayı" olarak bilinen bu fırtına, Meksika ve Hawaii'nin güneyine kadar görülebilen parıldayan auroralar yarattı. Ayrıca Avrupa ve Kuzey Amerika'daki telgraf sistemlerini de kızarttı.

Bu jeomanyetik fırtına o kadar güçlü olmayacak olsa da Dünya, elektronik ve elektrik sistemlerine daha bağımlı hale geldi. Fırtınanın manyetik alanının yönüne bağlı olarak, uzun mesafeli elektrik hatlarında beklenmedik elektrik akımlarına neden olabilir. Bu akımlar, güvenlik sistemlerinin bozulmasına neden olarak bazı bölgelerde geçici elektrik kesintilerini tetikleyebilir.

Fırtınanın ayrıca Dünya atmosferinin yüklü parçacıklarla dolu bir bölümü olan iyonosferi de bozması muhtemel. Bazı uzun mesafeli radyo yayınları iyonosferi kullanarak sinyalleri dünyanın dört bir yanına "sektirir" ve bu sinyaller muhtemelen kesintiye uğrayacaktır. NOAA'da uzay bilimci olan Rob Steenburgh'a göre parçacıklar ayrıca küresel konumlandırma sisteminden gelen sinyalleri de kırabilir ve karıştırabilir. Bu etkiler fırtınadan sonra birkaç gün boyunca devam edebilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Steenburgh, kesintilerin ne kadar kötü olacağının belirsiz olduğunu söylüyor. GPS'e her zamankinden daha fazla bağımlı olsak da yörüngede bundan daha fazlası var. Dahası, fırtınadan kaynaklanan anomaliler iyonosferde bir havuzdaki dalgacıklar gibi sürekli yer değiştiriyor. Steenburgh şöyle diyor:

Şansımız yaver giderse kesintiler uzun süreli olmamalı.

Fırtınadan kaynaklanan radyasyonun başka istenmeyen etkileri de olabilir. Yüksek irtifalarda uydulara zarar verebilirken, alçak irtifalarda atmosferik sürüklenmeyi artırarak bazı uyduların Dünya'ya doğru batmasına neden olabilir.

Steenburgh, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun Dünya'nın manyetosferi içinde yer aldığını, bu nedenle astronotlarının çoğunlukla korunacağını söylüyor. NASA, eğer varsa, astronotlarının ne gibi önlemler alacağı konusunda hemen ayrıntı vermedi.

Yukarı Bakın!

Bu fırtına şüphesiz önümüzdeki birkaç gün boyunca uydu operatörlerini ve kamu hizmetlerini meşgul edecek olsa da, bireylerin hazırlanmak için fazla bir şey yapmasına gerek yok. Dahl, şöyle anlatıyor:

Halkın ne yapması gerektiğine gelince, umarım bir şey yapmak zorunda kalmazlar.

En büyük sorun kısa süreli bir elektrik kesintisi olabilir, bu nedenle elinizde birkaç el feneri ve bir radyo bulundurun diyor.

Steenburgh, dışarı çıkmayı ve yukarı bakmayı unutmayın diye de ekliyor. Bu olay, normalden çok daha güneyde görülebilen auroralar yaratabilir. Steenburgh, soluk bir auroranın modern bir cep telefonu kamerası tarafından daha kolay tespit edilebileceğini, bu nedenle gözlerinizle göremeseniz bile gökyüzünün bir fotoğrafını çekmeyi denemenizi söylüyor:

Aurora gerçekten de uzayın bize bir armağanıdır.