Plastiklerde Bulunan Bir Kimyasal, Kalp Hastalığı Kaynaklı Ölümlerle Bağlantılı Olabilir!
ScienceNews
28 Nisan'da eBioMedicine'de yayınlanmış bir rapora göre, 2018 yılında dünya genelinde 55-64 yaşları arasında olan kişilerin 2,6 milyondan fazlası kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle öldü. Bu ölümlerin yüzde 13,5'i ftalat adı verilen ve evlerimizde sıklıkla kullandığımız plastiklerde yaygın olarak bulunan bir kimyasala maruz kalmayla ilişkili olabilir.[1]
Ftalatlar şampuanlarda, losyonlarda, gıda ambalajlarında, kan torbaları gibi tıbbi malzemelerde bulunan bir grup kimyasal maddedir.[2] Bu kimyasallar genellikle plastikleri daha yumuşak ve daha esnek hale getirmek için kullanılırlar.
Kontamine yiyeceklerin tüketilmesi, solunması veya deri yoluyla emilmesi sonucunda ftalatlar vücuda girebilir.[3] Vücuda giren ftalatlar, endokrin bozucu olarak davranırlar, yani hormonları etkilerler. Daha önceden yapılmış araştırmalarda bu kimyasallar diyabet, obezite, hamilelik komplikasyonları ve kalp hastalıkları ile ilişkilendirilmiştir.
Yeni bir çalışmada, genellikle PVC plastikleri yumuşatmak için eklenen ve DEHP olarak da bilinen di-2-etilhekzilftalat isimli bir ftalat türü incelendi. NYU Langone Health'te araştırmacı olan Sara Hyman ve meslektaşları, tüm dünyada gerçekleşen ölümlerin başlıca nedeni olan kardiyovasküler hastalıklar ile DEHP'ye maruz kalma düzeyleri arasındaki ilişkiye odaklandı. Hyman ve meslektaşları, 2008 yılındaki tahmini DEHP maruziyetini, on yıl sonra dünyanın çeşitli bölgelerinde görülen kardiyovasküler hastalık kaynaklı ölüm oranları ile karşılaştırdı. Bu iki değişkenin zaman içinde nasıl değiştiğinin incelenmesiyle birlikte araştırmacılar, bu ölümlerin ftalat kaynaklı olabileceğini öne sürdüler.
Araştırma ekibi, 2018 yılında dünya çapında gerçekleşen 350 binden fazla aşırı ölüm (İng. "excess death") ile DEHP'ye maruz kalma arasında bir ilişki bulunduğunu ortaya koydu. Bu ölümlerin yaklaşık dörtte üçü Orta Doğu, Güney Asya, Doğu Asya ve Pasifik'te meydana gelmişti. Araştırmacılar, bu ölümlerin bölgelere eşit dağılmamasının bazı bölgelerde hızla büyüyen plastik endüstrisinden kaynaklanıyor olabileceğini öne sürüyor. Yeni çalışma, DEHP'ye maruz kalmanın doğrudan kalp hastalıklarına neden olduğunu değil, yalnızca ikisi arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor.
California Riverside Üniversitesinde biyomedikal alanında çalışan ve söz konusu çalışmada yer almayan Changcheng Zhou, küresel olarak bakıldığında DEHP maruziyetiyle bağlantılı kardiyovasküler ölümlerin yüzdesinin "oldukça endişe verici" olduğunu söylüyor.
DEHP ve diğer ftalatların küresel ölçekte sağlık üzerine olan etkilerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Avrupa'daki birçok ülke başta olmak üzere bazı ülkeler, ulusal sağlık anketleri aracılığıyla vatandaşların ftalata maruz kalma verilerini toplamaktadır. Ancak Hyman; özellikle Latin Amerika, Afrika ve Asya'daki diğer ülkelerde bu verilerin düzenli olarak toplanmadığını söylüyor. Çalışmayı yürüten ekip, bu bölgelerdeki DEHP maruziyetini geçmişte yapılmış ve daha küçük insan gruplarını inceleyen çalışmalardan yola çıkarak tahmin etti. Ancak bilim insanları, bu bölgelerde daha geniş ölçekli veriler toplanmasının tahminlerini geliştirebileceğini ifade ediyor. Ayrıca DEHP, insanların düzenli olarak maruz kaldığı tek ftalat türü değil. Hyman, çalışmaları hakkında şunu söylüyor:
İnsanların diğer ftalatlara ve kimyasallara eşzamanlı olarak maruz kalma olasılığı son derece yüksektir. Ancak çalışmada geliştirdiğimiz model bunu hesaba katamamıştır.
Ayrıca yapılan analizde kalp hastalıklarına yakalanma riskine katkısı olan bireysel yaşam tarzları ya da diğer tıbbi durumlar gibi etkenler de dikkate alınmadı. Hyman bu konu hakkında şöyle diyor:
Bu konu, diğer etkenler de göz önünde bulundurularak daha derinlemesine araştırılmalı.
Ftalatlara maruz kalmanın risklerini tam olarak anlamak için bilim insanları hâlâ ftalatların vücudu moleküler düzeyde nasıl etkilediğini araştırmaktadır. Farklı ftalatlar, farklı kimyasal yapılara sahiptir. Bu da her birinin vücuttaki farklı süreçleri etkilediği anlamına gelir. Ayrıca bu süreçleri etkilerken tek başlarına çalışmıyor olabilirler. College Station'daki Texas A&M Üniversitesinde çalışan ve çalışmaya dahil olmayan epigenetikçi Mahua Choudhury, insanların düzenli olarak maruz kaldığı ftalat karışımlarının etkisinin incelenmesi gerektiğini söylüyor. Ayrıca bazı ftalatların, diğer ftalat türlerinin sağlık üzerindeki etkilerini dengeleyebileceğini ya da arttırabileceğini söylüyor. Araştırmacılar, bu bulguların insanlara plastik kullanımını azaltmak için bir neden daha sunduğunu söylüyor. Zhou son olarak şunları söylüyor:
Plastik bir gezegen olmaya doğru gidiyoruz. Bu ciddi sorunu gerçekten dikkate almaya başlamamız gerekiyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: ScienceNews | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Hyman, et al. (2025). Phthalate Exposure From Plastics And Cardiovascular Disease: Global Estimates Of Attributable Mortality And Years Life Lost. Elsevier BV, sf: 105730. doi: 10.1016/j.ebiom.2025.105730. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Rosenbaum. Pediatricians Warn Against Chemical Additives In Food For Kids. (23 Temmuz 2018). Alındığı Tarih: 26 Mayıs 2025. Alındığı Yer: ScienceNews | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Pinto-Rodrigues. Microplastics Are In Our Bodies. Here's Why We Don't Know The Health Risks. (24 Mart 2023). Alındığı Tarih: 26 Mayıs 2025. Alındığı Yer: ScienceNews | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/05/2025 07:43:20 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/20701
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in ScienceNews. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
