Kuantumun Kadınları'ndan Bir Değerler Manifestosu: Kuantum Fiziğinde Kadınların Daha Görünür Olmasını Nasıl Sağlarız?

Elimizdeki verilere göre, kuantum fiziği alanında çalışan kadınların sayısı zamanla azalıyor ve daha yüksek pozisyonlardaki kadın oranı daha da düşüyor. Verilerin de ötesinde, kuantum fiziğinin kadın profesörleri olarak günümüzdeki bilimsel öncülük, yatırım ve otorite modelinin birçoğumuzu temsil etmekte yetersiz kaldığını ortak deneyimlerimiz aracılığıyla görebiliyoruz.

Yeni bir güç tanımına ve herkesin bilime katılımına odaklanan güçlü bir değişimin zamanı geldi! Women for Quantum, bu bildiriyle ortak bir çaba için çağrıda bulunuyor ve bu inisiyatifin bahsedilen değişime katkıda bulunmasını amaçlıyor.

Biz Kimiz?

Women for Quantum (W4Q), çoğu Avrupa'da ve bir kısmı Japonya'da yaşayan ve AMO (Atomik, Moleküler ve Optik Fizik), Kuantum Çoklu Cisim Fiziği, Kuantum Bilgi alanlarında çalışan kadın profesörlerden oluşan bir topluluktur. Her birimiz, doktora sonrası en az on yıllık tecrübeye sahip ve "daimî profesör" unvanını taşıyan akademisyenleriz. Alanımızdaki cinsiyet eşitsizliğini çözümlemek ve akademik camiayı çeşitliliğe daha açık hale getirmek amacını taşıyan birçok inisiyatife tanıklık ettik. Ne yazık ki bu girişimlerin çoğunun amaçlarına ulaşmayı başaramadığını görüyoruz. Avrupa Birliği ülkelerine ait şu veriler, bu gözlemlerimizi doğrular niteliktedir:

• Biyoloji de dahil olmak üzere Doğa Bilimleri alanlarında çalışan profesörler arasında kadınların oranı %22'den daha az ve Japonya'da profesörlüğe denk akademik düzeyde çalışan kadınlar ise alanın toplamda %6'sını oluşturuyor. Buna karşın, bu alanlarda üniversite eğitimine başlayan öğrencilerin yarısından fazlası kadınlardan oluşuyor.
• Fizik alanındaki durum ise daha vahim. Eldeki verilere göre 2021 yılında Almanya'daki fizik profesörlerinin %12'si kadınken bu oran 2019'da Büyük Britanya'da aynı olup İspanya'da 2020 yılında %14 olarak tespit edilmiştir.
• Kadınların akademik kariyerlerini bırakarak cinsiyet eşitsizliğinin daha da derinleşmesine neden olması, bir başka deyişle "sızdıran boru fenomeni" oldukça yaygındır.
• Kadınların görev aldığı akademik çalışmalara yapılan yatırımlar hâlâ oldukça düşük seviyededir.
• Kadınlar, genelde erkek meslektaşlarına göre daha fazla kamu hizmeti yükü altında kalmaktadır.
• Çoğu ülkede kadınlar hâlâ erkek meslektaşlarından daha düşük maaşlarla çalışmaktadır.

Bu veriler, biz kadınların deneyimlediği konforsuz çalışma ortamları ile birleştiğinde bizi araştırma sahasının güncel durumunu tekrar gözden geçirmeye itti: Akademik otoritenin ne olduğuna kim karar veriyor ve bu karar nasıl alınıyor? Bugün, genel anlamda ve bizim alanımızda geçerli olan bilimsel öncülük modeli ne? Araştırmalara yapılan yatırımlar nasıl organize ediliyor? Akademik kariyerler neden bilimsel gelişmemizi engellemeye varacak derecede rekabetçi?

Ayrıca, tekrar belirtmek gerekir ki güncel bilimsel öncülük, yatırım ve otorite modellerinin birçoğumuzu yeterince temsil etmediğine yürekten inanıyoruz. Bu durumun kadın, erkek veya ikiliksiz (İng: "Non-binary) tüm meslektaşlarımıza zarar verdiği kanaatindeyiz.

Herkesin katılım göstereceği gerçek bir değişim yaşanması gerekiyor. Bu inisiyatifin de böyle bir değişime ön ayak olmasını amaçlıyoruz.

Bu Manifesto Ne Anlatıyor?

Bu manifesto, Women for Quantum olarak benimsediğimiz değer ve hedefleri açıklıyor. Bu değerleri paylaşarak yeni diyaloglar başlatmayı ve yeni araştırma yolları açmayı ve böylece camiamızı bir bütün olarak ilerletmeyi hedefliyoruz. Aşağıda listelenen bu değerlerin camianın diğer üyelerine ve özellikle de yeterince temsil edilmeyen meslektaşlarımıza da hitap edeceğine inanıyoruz:

• Paylaşım ve iş birliğinden beslenen samimi bir kültürü benimsemiş bir komünite olarak hareket etmeye değer veriyoruz.
• Güven ve dürüstlük ve iş birliğine değer veriyoruz.
• Eleştirel, meraka dayalı ve yaratıcı düşünceye değer veriyoruz.
• Çeşitliliğe değer veriyor ve başkalarını desteklemenin önemine inanıyoruz.
• İfade özgürlüğüne ve yargılanmaktan korkmadan soru sorabilmenin değerine inanıyoruz.
• Tartışmalarda ve iletişimde agresif tutum yerine hiyerarşi ve rollerden bağımsız olarak saygı ve nezakete değer veriyoruz.
• Bilimsel bulguları paylaşırken veya ders verirken saygılı bir tutuma değer veriyoruz.
• Gerçekliği değiştirme ve kapsayıcı bir bilimsel komünite yaratma potansiyeline sahip kelime ve görsellerin kullanımını değerli buluyoruz.
• Kişisel alana ve herkesin kendini rahat hissetmesine değer veriyoruz.

Bu değerleri temel alarak şunları amaçlıyoruz:

• Kuantum fiziğinde araştırmaların nasıl yapıldığı ve ne kadar değer gördüğünü değiştirmek üzere hem kendimiz hem de gelecek nesillerin kuantum fizikçileri adına aktif rol almak.
• Kadınların katılımı için kucaklayıcı bir ortam sağlamak.
• Grup çalışmasını teşvik eden, katılıma dayalı, kapsayıcı ve destekleyici; otorite kelimesinin Latince kökeni olan "augere" kelimesinin ima ettiği üzere besleyici ve geliştirici bir bilimsel komünite inşa etmek.
• Güç; değişiklik yapabilme, yeni imkanlar yaratabilme ve karar alma sürecine katılma yetisidir. Güce ulaşabilmek içinse doğru kaynaklara ve doğru bağlantılara erişim gerekir. Günümüzde kadınlar karar alma organlarında yeterince temsil edilmemekte ve karar alma süreçlerinde kayda değer bir etkide bulunmaları engellenmektedir. Bu da bizleri birer bilim "adamı" değil de herhangi bir kadın pozisyonuna indirgemektedir. Bu noktada karar almadaki söz hakkı ve gücün cinsiyet bazlı olmasındansa eşit bir şekilde dağılmasını savunuyoruz. Şeffaflığa ve bilimsel komünitenin yararına odaklanacak şekilde, karar alma süreçlerinin örgütün bütününe ve özellikle üst kademelerine yayılmasını destekliyoruz.
• Bilinçsiz olanları da dahil olmak üzere cinsiyetçi önyargılar; kadınların finansal kaynaklara erişimini, terfi almalarını, prestijli dergilerde araştırmalarını yayınlamalarını ve daha birçok alanı etkileyen belgelenmiş bir fenomendir. Amacımız bu fenomen hakkında farkındalık yaratmak ve görece hafif versiyonları da dahil olmak üzere çeşitli formlarını görünür kılacak etkin önlemler alınmasını sağlamak.
• Komünitemizi kadınları görünmez kılan veya onları rahatsız hissettiren sataşma, taciz ve diğer aşağılayıcı davranış ve uygulamalardan arındırmak. Birçok üniversiteden gelen raporların gösterdiği üzere kadınlar bu gibi ayrımcılıklara ortalamadan daha çok maruz kalmaktadır. Dahası birçoğumuz, bu suistimallerden ötürü kariyeri zarar gören kadınlar tanımışız veya bizzat bunları yaşamışızdır. Bu suistimaller küçümsemeden cinsiyetçi yorumlara ve hatta tacize kadar birçok durumu kapsar. Bilimsel camiada bu güncel duruma yönelik farkındalığı artırmak ve bunlara bir son vermek niyetindeyiz.
• Bilimde niteliği değerlendirirken sadece bilimsel bulguların değil, bu bulgulara giden yol ve sürecin de ciddiye alınmasının oldukça önemli olduğuna inanıyoruz. Bu nedenle sadece nicelik ölçen h-endeksi veya atıf sayısı gibi ölçütlerin ötesine geçilmesini ve farklı kariyer planlarının göz önünde bulundurulmasını savunuyoruz. İşe alım ve yatırım bulma süreçlerinde teknik ve idari becerilerin yanı sıra grup çalışmasına yatkınlığın ve kişinin sağlıklı bir bilimsel ortam yaratma becerisinin de dikkate alınması gerektiğini düşünüyoruz.

Gerçek bir değişim amaçlıyoruz. Bu değişimin ilk adımı, kadınların kuantum fiziği alanındaki mevcut durumunu kabul etmektir. Halihazırda atılan adımlar yeterince etki gösterememiştir. Hedeflediğimiz değişim, bir bütün olarak kuantum ekosistemini ve bastırılan toplulukların faydasına olacaktır.