İnsanların Kalp, Beyin ve Bacaklarından Alınan Kan Pıhtılarında Mikroplastik Bulundu!

2024'ün başında yapılan bir araştırmada, tıkanmış arterlerde bulunan yağ birikintilerinin yüzde 50'sinden fazlasının içinde mikroplastiklerin (büyük parçalardan dökülen küçük plastik parçaları) bulunduğuna dair bir sonuç alındı. Bu, mikroplastikler ile insan sağlığı üzerindeki etkileri arasında bir bağlantı kuran ilk verilerdendi.

Şimdi de Çin'deki araştırmacıların gerçekleştirdiği yeni bir çalışma, kalp ve beyindeki arterlerden ve alt bacaklardaki derin damarlardan ameliyatla alınan kan pıhtılarında mikroplastik bulunduğunu bildiriyor. Tabii ki bu, sadece 30 hastayı kapsayan küçük bir çalışma ve 2024'ün mart ayında yayınlanan ve 34 ay boyunca takip edilen 257 hastayı kapsayan arteriyel plak çalışması kadar büyük değil.

Ancak İtalyanlar tarafından yönetilen ekibin plaklarda mikroplastik varlığının insanların ileride kalp krizi veya felç riskini artırdığını bulmasına benzer şekilde, Çin ekibi de kan pıhtılarındaki mikroplastik seviyeleri ile hastalığın ciddiyeti arasında potansiyel bir ilişki bulmuş durumda. Çalışmaya katılan 30 hasta felç, kalp krizi veya derin ven trombozu (tipik olarak bacaklarda veya pelviste olmak üzere derin damarlarda pıhtıların oluştuğu bir durum) geçirdikten sonra kan pıhtılarını gidermek için ameliyat edildi.

Ortalama 65 yaşındaki hastaların sigara, alkol kullanımı, yüksek tansiyon veya diyabet gibi çeşitli sağlık durumları ve belirli yaşam tarzları vardı. Her gün plastik ürünler kullanıyorlardı ve orantısal olarak az bir farkla kırsal ve kentsel alanlar arasında bölünmüşlerdi.

Değişen konsantrasyonlarda incelenen 30 kan pıhtısının 24'ünde, kimyasal analiz teknikleri kullanılarak çeşitli şekil ve boyutlarda mikroplastikler tespit edildi. Testler aynı zamanda İtalyanların liderliğindeki arteriyel plak araştırmasında tespit edilenlerle aynı plastik türlerini de belirledi: Polivinil klorür (PVC) ve polietilen (PE).

PVC (çoğunlukla inşaatlarda kullanılır) ve PE (esas olarak şişelerde ve alışveriş çantalarında kullanılır) en yaygın üretilen plastiklerden ikisi olduğundan bu durum pek de şaşırtıcı değil. Ayrıca bu yeni çalışma kan pıhtılarında kumaş ve tekstilde yaygın olarak kullanılan bir plastik olan poliamid 66'yı da tespit etti. Çalışmada tanımlanan 15 tür arasında PE en yaygın plastikti ve analiz edilen parçacıkların yüzde 54'ünü oluşturuyordu.

Araştırmacılar ayrıca kan pıhtılarında daha yüksek düzeyde mikroplastik bulunan kişilerin, trombozda (kan pıhtısı) mikroplastik tespit edilmeyen hastalara göre daha yüksek D-dimer düzeylerine sahip olduğunu buldu. (D-dimer, kan pıhtıları parçalandığında salınan bir protein parçasıdır ve normalde kan plazmasında mevcut değildir.) Kan testindeki yüksek D-dimer seviyeleri, kan pıhtılarının varlığına işaret edebilir. Bu da araştırmacıların, mikroplastiklerin bir şekilde kanda birikerek pıhtılaşmayı daha da kötüleştirebileceğinden şüphelenmesine yol açtı.

Ancak bu durumun varlığını ortaya çıkarıp şüpheleri gidermek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Bu çalışma hastaların kanındaki mikroplastikleri ölçebilmiş değil ve gözlemsel bir çalışma olduğundan nedenlere değil, yalnızca olası bağlantılara işaret edebiliyor. Çin'deki Shantou Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci Bağlı Hastanesi'nde klinisyen-bilim insanı olan Tingting Wang ve meslektaşları makalelerinde şöyle yazıyor:

Bu bulgular, mikroplastiklerin damar sağlığıyla ilişkili potansiyel bir risk faktörü olabileceklerini gösteriyor. Mikroplastiklere maruz kalma kaynaklarını belirlemek ve çalışmada gözlemlenen eğilimleri doğrulamak için daha büyük bir örnekleme sahip araştırmaların yapılmasına çok acil bir ihtiyaç var.

Daha önce insan akciğer dokusunda ve kan örneklerinde tespit edilen mikroplastikler de düşünülünce, bilim insanları pıhtının oluşumunu adım adım izleyemeseler bile bu mikroskobik plastik parçalarının çevreden vücudumuza ve kanımıza nasıl girdiğini hayal etmek hiç de zor değil.

2023 yılında yapılan bir araştırma, daha önce ameliyatla alınan 16 kan pıhtısında mikroplastiklerin kimyasal "parmak izlerini" tespit etmişti. Artık Wang ve ekibinin kızılötesi kimyasal görüntüleme ve diğer yöntemleri kullanan çalışmalarından, bu plastik parçacıkların kan pıhtılarında ne kadar yoğun olabileceğine ve bunların sağlık üzerindeki olası etkilerine dair bir fikir edinilmiş bulunuluyor. Bu, insan dokularındaki mikroplastiklerin tespitinden hücreler ve farelerdeki etkilerinin araştırılmasına ve mikroplastiklerin insanlar üzerindeki sağlık etkilerinin aydınlatılmasına kadar bu alanın ne kadar hızlı ilerlediğini gösteriyor.

Yine de sonuçlar yeterince hızlı geleceğe benzemiyor. Fosil yakıt şirketlerinin diğer ticari beklentileri azaldıkça plastik üretimlerini artırmasıyla plastik üretimi de daha da artıyor. Wang ve meslektaşları ise bu konuda uyarıyor:

Mikroplastiklerin çevrede ve günlük ürünlerde her yerde bulunması nedeniyle, insanların mikroplastiklere maruz kalması kaçınılmazdır. Bu nedenle, mikroplastik kirleticiler, yaygın varlıkları ve potansiyel sağlık etkileri nedeniyle artan endişelere yol açmaya devam edecek.