Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

İnsan, Düşünebilen Tek Hayvan Türü mü? İnsan Harici Hayvanların Bilinci Var mı?

Bilim Camiası, İnsan Dışı Hayvanların da Bilinçli Olduğunu Düşünüyor!

5 dakika
70,865
İnsan, Düşünebilen Tek Hayvan Türü mü? İnsan Harici Hayvanların Bilinci Var mı? Metro
Evrim Ağacı Akademi: Canlıların Evrimi Yazı Dizisi

Bu yazı, Canlıların Evrimi yazı dizisinin 20. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Oksijenli Solunum Nasıl Evrimleşti? İlkel Hücreler Nasıl Oldu da Oksijeni Kullanabilecek Biçimde Evrimleştiler?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Hayvanların bilinçli olup olmadığı sorusu 100 yılı aşkın bir süredir detaylı bir biçimde araştırılmaktaydı ve bilim çevreleri bu konuda, birkaç on yıl öncesine kadar net bir şekilde ikiye bölünmüş durumdaydı: bir grup bilim insanı hayvanların insanınkiyle kıyaslanabilir ve aynı kulvarda bir bilinci olmadığını veya hiç bilinçleri olmadığını savunurken, diğer bir grup bilim insanı, diğer hayvanların da insanlar gibi bilinci olduğunu iddia etmekteydi. Her ne kadar yapılan her yeni araştırmayla ikinci grubun, yani insan haricindeki hayvanların da bilinci olduğu argümanı güç kazansa da, bilim camiasının ortak olarak dillendirdiği bir anlaşma bulunmuyordu. 

Evrim Ağacı olarak bizler de, 2010 yılında kurulduğumuzdan bu yana sürekli olarak insan dışı hayvanların da bilincinin bulunduğunu, sadece beyin evriminin farklı yönlere gitmiş olmasından ötürü insanın en yüksek zekaya ve bilince sahip hayvan türü olduğunu, bunun insanı "insan" yapan özellik olduğunu, her türün kendine has özellikleri olduğunu ve bu özelliklerin birbiriyle kıyaslanmasının hatalı yargılara neden olabileceğini (insan çok zeki, dolayısıyla diğer canlıların zekası yok demenin çita aşırı hızlı koşuyor dolayısıyla diğer hayvanlar koşamaz demekle eşdeğer olduğunu) farklı şekillerde anlatmaya ve öğretmeye çalışmıştık ve halen de bu tutumumuzu sürdürüyoruz. İzah edelim:

İnsanlar; gezegenimiz üzerindeki en ileri düzeyde düşünebilen hayvan türüdür; ama düşünebilen tek hayvan türü değildir. Beyni olan her hayvan düşünebilir, planlayabilir, kararlar alabilir. Sadece insan bunu bir (veya birkaç) adım ötede yapar. 

Tüm Reklamları Kapat

Bunu şöyle düşünebilirsiniz: Her canlının kendine has üstünlükleri, evrimsel süreçte diğerlerinden öteye gidebilmiş özellikleri vardır. Tıpkı kartalın insandan çok daha üstün görüş ve uçuş yeteneği olması, çitanın karaların en hızlı koşucusu, balinaların gezegenin en büyük hayvanları olması gibi, insan da gezegenin en ileri düzeyde düşünebilen hayvanıdır. Her birinin evrimi kendine hastır, evrimsel hikayeleri kendilerine özgüdür. Zaten bu sebeple, ortak olan sayısız özellikleri bir yana, kendilerine özgü bu şekilde birkaç özellik evrimleşebilmiştir.

Nasıl ki çitanın karaların en hızlı koşan hayvanı olması, diğer hayvanların koşamadığı anlamına gelmiyorsa; insanların gezegendeki en ileri düzeyde düşünebilen hayvan türü olması, diğer hayvanların düşünemediği anlamına gelmez. Kaldı ki, yapılan tüm bilimsel araştırmalar, diğer hayvanların da; özellikle memeliler ve kuşların da çok ciddi düşünme, algılama, karar verme yetenekleri olduğunu göstermektedir. Konuyla ilgili olarak aşağıda tavsiye edilen yazı ve makalelerimize göz atmanızı önemle tavsiye ederiz.

İşaret dilini kullanarak insanlarla iletişim kurabilen Washoe ile ilgili çarpıcı bir hikaye...
İşaret dilini kullanarak insanlarla iletişim kurabilen Washoe ile ilgili çarpıcı bir hikaye...
Science

Bilim Camiası Anlaşmaya Vardı!

İşte bununla paralel olarak, Cambridge Üniversitesi'nde yapılan Francis Crick Anma Konferansı'nın 7 Temmuz 2012 tarihli toplantısında birçok farklı bilim camiasını temsilen etkinliğe katılan ve hayvan davranışları ile bilinci konusunda araştırma yapan uzmanlar, bilim camiasında artık aksi iddia edilmesi güç bir biçimde, diğer hayvanların da bilince sahip oldukları konusunda hemfikir olduklarını ilan ettiler.

Her ne kadar hayvanlarla bir miktar zaman geçiren her birey, onların birer "biyolojik makine" olmadığını, tamamen içgüdülere bağımlı değil, kendi özgün kararlarını alabilecek bilince sahip olduğunu kolaylıkla fark edebilecek olsa da, bilimsel şüphecilik dahilinde sadece duygusal kanılarla bu yargıya varmak doğru olmazdı ve bilim insanları da bu yüzden oldukça açık bir gerçek gibi gözüken bu konuya uzun yıllardır şüpheci yaklaşmaktalardı.

Tüm Reklamları Kapat

Her yıl düzenlenen ve bilim camiasının en önemli ve prestijli toplantılarından biri olarak görülen ve bu yılki ayağı geçtiğimiz Temmuz'da düzenlenen Francis Crick Anma Konferansı'nın ana başlığı İnsan ve İnsan-Dışı Hayvanlarda Bilinç olarak seçildi. 

"Hayvanla gerçek insan arasındaki kayıp halka muhtemelen biziz." Konrad Lorenz (7 Kasım 1903 - 27 Şubat 1989, Avusturyalı zoolog, etolog ve ornitolog, 1973 Nobel Fizyoloji Ödülü sahibi, modern etolojinin -hayvan davranışları biliminin- babası olarak bilinmektedir)

Konuyla ilgili olarak İngiltere'nin en önde gelen akademileri ve bilim grupları (aralarında Cambridge Üniversitesi, Churchill Koleji gibi üniversiteler bulunuyordu), İnsan-Dışı Hayvanlarda Bilincin Varlığına Dair Cambridge Anlaşması başlığıyla, Stephen Hawking gibi bilim insanlarının şahitliğinde imzalanan bilimsel anlaşmanın (ilanname/deklarasyon) önemli bazı satırları şöyle:

Kuşlar, davranış konusunda, nörofizyoloji açısından, nöroanatomi açısından bizlere bilincin evrimine dair çarpıcı bir paralellik göstermektedir. İnsana yakın bir bilincin varlığı, özellikle Afrika gri papağanı gibi türlerde çok net bir şekilde gözlenmiştir. Duygusal ağlar ve algısal mikrodevreler bakımından memeliler ile kuşlar arasındaki benzerlik (homoloji) şimdiye kadar sandığımızdan çok daha fazladır. Üstelik bazı kuşlarda, REM uykusunu ayarlayan devreler başta olmak üzere, memelilerinkine benzer nöral uyku devreleri keşfedilmiştir, öyle ki özellikle zebra ispinozlarında yapılan bu gözlemler, memelilerde gördüğümüz gibi gelişmiş bir neokorteks yapısının bilincin oluşması için şart olmadığını anlamamızı sağlamıştır. Saksağanlar üzerinde yapılan davranış çalışmaları, insan, insansı maymunlar, yunuslar ve fillere şaşırtıcı derecede benzer özbilincin varlığını ispatlamıştır. (...) Şunu ilan etmekteyiz:

Bir neokorteksin varlığının bir organizmanın duygusal durumlara sahip olması için bir zorunluluk olmadığını görüyoruz. Farklı bilim dallarından gelen ve aynı noktada birleşen araştırma verileri ışığında, insan dışı hayvanlarda da bilincin varlığını gösteren yeterli sayıda nöroanatomik, nörokimyasal ve nörofizyolojik özelliklere ulaşılmıştır ve bu hayvanların da istemli davranışlar sergileyebildikleri gösterilmiştir. Sonuç olarak, elimizdeki delillerin fazlalığı, insanların bir bilinç oluşumu için gereken nörolojik bileşenlere sahip olma konusunda eşsiz olmadığını göstermektedir. Tüm memelileri ve kuşları kapsamakla birlikte, ahtapotlar gibi başka birçok diğer hayvanı da içine alan bir insan-dışı hayvan grubunda bu nörolojik bileşenler bulunmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Metnin tamamına buraya tıklayarak İngilizce olarak erişebilirsiniz.

Önümüzdeki dönemde anlaşmaya çok daha fazla araştırma grubu, üniversite, enstitü ve bilim ekibinin dahil olması bekleniyor. Ancak böylesine prestijli bir toplantıda bu ilanın yapılması, artık bilim camiasında bu konuda aksi görüşü savunan neredeyse kimsenin kalmadığını anlamak konusunda yeterli bilgileri sunuyor. 

Umuyoruz bu gelişmeler, insanın giderek kabaran kibrini sarsmak konusunda da etkili olacak ve insanın özünü kabullenip, onu daha iyi anlamasına katkı sağlayacaktır. İnsanların neden bu kadar gelişmiş zekaya sahip tek tür olduğunu merak ediyorsanız buradaki yazımızı okuyabilirsiniz. Hayvan davranışları ve zekasıyla ilgili daha fazla bilgi almak içinse buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Canlıların Evrimi Yazı Dizisi

Bu yazı, Canlıların Evrimi yazı dizisinin 20. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Oksijenli Solunum Nasıl Evrimleşti? İlkel Hücreler Nasıl Oldu da Oksijeni Kullanabilecek Biçimde Evrimleştiler?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
66
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 57
  • Tebrikler! 33
  • Bilim Budur! 24
  • Merak Uyandırıcı! 21
  • Umut Verici! 17
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 12
  • İnanılmaz 11
  • Güldürdü 5
  • Grrr... *@$# 4
  • Üzücü! 3
  • Korkutucu! 3
  • İğrenç! 2
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • C. Wynne. Do Animals Think?. (1 Kasım 1999). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Psychology Today | Arşiv Bağlantısı
  • W. J. Cromie. Scientists Think That Animals Think. (14 Mart 2002). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: The Harvard Gazette | Arşiv Bağlantısı
  • T. Radford. Do Animals Think?. (17 Aralık 2002). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
  • C. Dell'Amore. What Are Animals Really Thinking? Author Explores Hidden World. (23 Şubat 2014). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: National Geographic | Arşiv Bağlantısı
  • M. Bekoff. Animals Are Conscious And Should Be Treated As Such. (19 Eylül 2012). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: New Scientist | Arşiv Bağlantısı
  • K. Harmon. Octopuses Gain Consciousness (According To Scientists' Declaration). (21 Ağustos 2012). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Scientific American | Arşiv Bağlantısı
  • I. Newkirk. Top Scientific Minds Declare That We Are Just One Among Many Animals. (28 Ekim 2012). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: HuffPost | Arşiv Bağlantısı
  • K. Stevens. Brain Researchers Acknowlege Animal Consciousness. (5 Kasım 2012). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: HuffPost | Arşiv Bağlantısı
  • G. Dvorsky. Prominent Scientists Sign Declaration That Animals Have Conscious Awareness, Just Like Us. (23 Ağustos 2012). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Gizmodo | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/11/2024 02:13:18 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1101

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. İnsan, Düşünebilen Tek Hayvan Türü mü? İnsan Harici Hayvanların Bilinci Var mı?. (24 Mart 2013). Alındığı Tarih: 6 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1101
Bakırcı, Ç. M. (2013, March 24). İnsan, Düşünebilen Tek Hayvan Türü mü? İnsan Harici Hayvanların Bilinci Var mı?. Evrim Ağacı. Retrieved November 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1101
Ç. M. Bakırcı. “İnsan, Düşünebilen Tek Hayvan Türü mü? İnsan Harici Hayvanların Bilinci Var mı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 24 Mar. 2013, https://evrimagaci.org/s/1101.
Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsan, Düşünebilen Tek Hayvan Türü mü? İnsan Harici Hayvanların Bilinci Var mı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 24, 2013. https://evrimagaci.org/s/1101.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close