Mars'a Gönderilen Araçlar ve Bize Mars Hakkında Öğrettikleri

Bulutsuz bir gecede gökyüzüne baktığınızda ilk gözünüze çarpan oldukça parlak görünen Venüs’tür. Sonra belki Jüpiter’i görürsünüz. Bu ikisiyle karşılaştırıldığında Mars, diğer gök cisimlerinden pek de farklı olmayan küçük kırmızı bir noktadır. Teleskobun söz konusu bile olmadığı yıllarda insanlar, bu küçük kırmızı noktaya bakıp hayaller kurdular ve renginden dolayı birbirinden ilginç hikâyeler anlattılar.

Pek gösterişli olmadığı halde neden bu küçük gezegeni bu kadar çok seviyoruz? Antik çağlardan beri Mars neden bu kadar el üstünde tutuluyor? Ve içinde bulunduğumuz çağda Dünya dışında yüzeyinde araç gezdirdiğimiz tek gezegen neden Mars? Yalnızca rengi bizi büyülüyor olamaz değil mi? Ve artık biliyoruz ki bu kırmızılık, mitolojik öykülerin anlattığı gibi kandan değil, demiroksitten kaynaklanıyor. Mars’tan gelen ilk fotoğraflardan sonra gördük ki burada tarımla uğraşan, kanallar yapan zeki uzaylılar da yok. Her yer kayalık, taş, toprak... Hakkında hikayeler anlatacak ilginçte hiçbir şey yok. O zaman Mars neden hala bizi büyülemeye devam ediyor?

NASA

Mars: Yaşam İçin Sonraki Durak

Artık Mars’ta yaşayan üstün teknolojiye sahip uzaylılarla ilgili fantastik hikâyeler anlatamıyor olabiliriz. Bilim, bu dayanaksız heyecanımızı bir kenara atmış olabilir; ancak aynı zamanda bize, bizimle ilgili yepyeni bir heyecan sunuyor: İnsanlığın Mars’ta kuracağı gelecek, orada doğacak ilk bebek… Yepyeni bir çağın başlangıcına şahitlik ediyoruz.

Yirminci yüzyılın ortalarından beri kızıl gezegene gönderdiğimiz araçlar, bize Mars hakkında çok fazla bilgi sağladı. Atmosferini, iklimini, toprak yapısını ve daha pek çok şeyi öğrendik. Fakat asıl bilmek istediğimiz, orada yaşam olup olmadığıydı.

Şimdiye kadar Kızıl Gezegen'de yaşama dair hiçbir ize rastlamadık. Mars’ın bir zamanlar suyla dolu bir geçmişe sahip olduğunu ve yüzeyinde akarsular bulunduğunu da biliyoruz. İncelmiş olan atmosferi nedeniyle şuan yüzeyinde sıvı su barındıramıyor; ancak bir zamanlar yüzeyde bulunan göller ve akarsular canlı yaşamına ev sahipliği yaptığını biliyoruz. Curiosity ve Perseverance gibi yüzey araçları, tam da bunu araştırmak için Kızıl Gezegen'e gönderildiler. Astrobiyoloji alanındaki tüm bu çalışmalar, canlı yaşamının Dünya’da nasıl başlamış olabileceği hakkında da çok değerli bilgiler verecek.

Konuyla ilgili çok daha detaylı bilgi almak için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

İnsanlığın Mars Görevleri

Şimdiye kadar Amerika, Avrupa Uzay Ajansı ve Rusya başta olmak üzere Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Çin’den pek çok uzay aracı Mars’a gönderildi. Büyük çoğunluğu başarısızlıkla sonuçlanan görevlerden bazıları Mars’a ulaştığı halde kısa zaman sonra Dünya ile irtibatı kesildiği için görevlerine son verildi.

Mars görevi başarı ile sonuçlanmış, bize önemli veriler göndermiş araçlardan ve yüzey araçlarının iniş yaptığı bölgelerin nasıl seçildiğinden kısaca bahsedelim.

Mariner 4

NASA tarafından 1964 yılının Kasım ayında gönderilen araç, Mars’a ulaşmayı başaran ilk görevdi ve Kızıl Gezegen'in yüzeyinin ilk yakın çekim fotoğraflarını bize gönderdi.

NASA

Viking 1 ve Viking 2

Viking 1 ve Viking 2 uzay araçları 1975 yılında NASA tarafından gönderildi. Her ikisi de birer orbiter ve yüzey aracından oluşmaktaydı. Bu görev, ABD’nin yüzeye iniş yaptığı ilk başarılı Mars misyonudur.

Araçlar, Mars’ta iki farklı bölgeye indirildi. Kızıl Gezegen'i daha yakından tanımak ve yaşam izlerini araştırmak için gönderildiler. Herhangi bir yaşam belirtisine rastlamadılar; ancak yaşam için gerekli olan karbon, nitrojen, hidrojen, oksijen ve fosfor gibi tüm temel elementleri buldular.

Bilim insanları, Güneşin ultraviyole radyasyonu ve toprağın aşırı kuruluğunun canlı organizmaların oluşumunu engellediğini düşünüyorlar. Bu nedenle canlı yaşamını toprağın altında, çok daha derinlerde aramalıyız. Viking yörünge ve iniş araçları, radyoizotop termoelektrik jeneratörleri sayesinde tasarım ömürlerinden çok daha uzun süre hizmet verdiler.

NASA

Mars-2 ve Mars-3

Sovyetler Birliği’nin yıllarca süren başarısız denemelerinden sonra nihayet 1971’de fırlatılan Mars-2 yörünge aracı Mars’a başarılı bir şekilde ulaştı ancak iniş modülü atmosfere planlanandan daha dik bir açıyla girdiği için iniş sistemi arızalandı ve araç yüzeye düştü.

Mars-3 yüzey aracı ise yüzeye başarılı bir şekilde iniş yaptığı halde yüzeyde yalnızca birkaç saniye görevini sürdürebildi. Yüzey araçlarında istenilen başarıya ulaşılamamış olsa da yörünge araçları; Mars atmosferi, yüzey sıcaklığı ve basınca dair önemli veriler elde ettiler ve Dünya’ya 60 fotoğraf gönderdiler.

Mars Pathfinder ve Sojourner Rover

1996 yılının Aralık ayında gönderilen araç, yenilikçi tasarımı ile birçok ilke imza attı. Hava yastıkları ile ilk kez Mars’a yumuşak iniş yaptı ve Güneş Sistemi'nde herhangi bir gezegende kullanılan ilk tekerlekli araç oldu. "Rover’ların babası" olarak tanımlayabileceğimiz Sojourner, 1 haftalık görev süresini fazlasıyla aşarak, 83 gün boyunca araştırma yaptı.

Space.com

Spirit ve Opportunity

İkiz Roverlar, 2004 yılında Mars’a iniş yaptılar. Toprağın kimyasal ve mineral yapısını incelediler. Özel araçları ile kayaları aşındırdılar ve eşsiz bilgilere ulaştılar. Elde edilen veriler, Mars’ın bir zamanlar sulu bir geçmişe sahip olduğunu gösteriyordu. Spirit ve Opportunity, kızıl gezegenin mikrobiyal yaşama ev sahipliği yapmış olabilecek ıslak geçmişine dair ilk kanıtları buldular.

Curiosity

2011 yılında gönderilen Curiosity Rover, şimdiye kadar Mars yüzeyine indirilmiş en büyük ve ağır araçlardan biri. Gale kraterine iniş yaptı ve burada Mars’ın eskiden ev sahipliği yapmış olabileceği mikrobiyal yaşamın izlerini arıyor.

Araştırma için Gale kraterinin seçilmesi bir tesadüf değil. Diğer iniş noktalarında olduğu gibi aylarca yapılan inceleme ve elemeler sonrasında en verimli sonuçların alınabileceği ve eskiden akarsu ve göllere ev sahipliği yapmış olan bölgeler seçiliyor. Bu kraterin kıyı şeridinde birikmiş olabilecek mineral ve kalıntılar, canlı yaşamı için en büyük kanıtlar olabilir.

Curiosity Rover’ın araştırmaları hala devam ediyor. 2020'nin Haziran ayında yayınlanan bir habere göre, Kızıl Gezegen'deki metan gizeminin çözülmesini sağladı. Curiosity, Mars’ta metan gazı tespit etmişti. Bu gerçekten çok heyecan verici çünkü Dünya’da metan gazının çoğu mikroplar tarafından üretiliyor. Aynı şekilde Mars’taki metan gazı mikrobiyal yaşamın en büyük kanıtı olabilir ancak metanın biyolojik bir süreçle üretilmek zorunda olmadığını da biliyoruz. Jeolojik süreçler sonucu da üretilebiliyor.

Bu heyecan verici haberin ardından bilim insanlarının yaşadığı kafa karışıklığı ise, Avrupa Uzay Ajansının (ESA) ExoMars Trace Gas Orbiter aracının, atmosferin yüksek kesimlerinde metana rastlamamış olmasıydı. Gece ve gündüz ayrı ayrı yapılan ölçümler sonucunda Gale kraterinde metan konsantrasyonunun gün içinde değiştiği tespit edildi. Yine de küresel olarak atmosferin yüksek kesimlerinde neden hala metana rastlanmadığına dair araştırmalar devam ediyor.

Wired

Perseverance

Çoğumuz Mars 2020 misyonunu yakından takip etmişizdir. En azından Mars’a isminizi göndermiş olabilirsiniz. Temmuz 2020’de gönderilen uzay aracı, Şubat 2021’de Mars yüzeyine indi. Jezero kraterinde araştırmalarına, kaya ve tortu örnekleri toplamaya devam ediyor.

Daha önce de bahsettiğimiz gibi, yüzey araçlarının iniş yaptığı noktalar titizlikle seçiliyor. Jezero kraterinin seçilme nedeni ise bir zamanlar (3.5 milyar yıl önce) burada nehir kanallarının sularını akıttığı büyük bir göl vardı. Bu gölün kıyı şeridinde bulunan, oluşumu için suya ihtiyaç duyulan kil ve karbonat mineralleri; mikrobiyal canlı kalıntılarını koruyabilecek özelliklere sahip.

Perseverance Mars’a gönderilmeden önce test ve deneylerin yapıldığı Salda Gölü de benzer bir jeolojik yapıya sahip. Bölgede korunan biyoimzaların Perseverance’a nasıl görüneceğini anlamak için Salda Gölü eşsiz bir nimet.

Elde edilen tüm önemli verilerin yanında NASA bir ilke daha imza atarak Dünya dışı bir gezegende ilk kez bir helikopter (Ingenuity) havalandırmayı başardı. Bu deneysel bir misyondu ve Mars’ta ilk motorlu uçuşu test etmek için gerçekleştirildi.

Agora Bilim Pazarı

Judy Bloome Seti (Hediyeli)

Karamel Dizisi

Judy Blume

-8 yaş ve üzeri-

Judy Blume’un ilki 70’lerde çıkan ve yoğun ilgi üzerine onar yıl arayla yayımlanmaya devam eden “Karamel” dizisi tüm dünyada milyonlar satmış, yirmiden fazla dile çevrilmiş, okurları tarafından yıllar geçse de okunmaya devam etmiştir.

Kendisi de eğitim okumuş, kendi çağına göre son derece açık fikirli bir çocuk eğitimi anlayışı geliştiren yazar, Karamel karakterini kendi oğlundan esinlenerek yaratmış, küçüklüğünde oğlu da uçuk kaçık, yadırganan bir çocukmuş, hatta sağlığından şüphe edenler bile olmuş. Yazar aldırış etmeden oğlunun yaratıcılığını desteklemeye devam etmiş. Kitapları da bunu yansıtmaktadır.

“Çocukların ne düşündüğünü çok iyi bilen ve onu son derece samimi ve komik bir dille aktarabilen muhteşem bir yazar.”

—The New York Times

“Judy Blume gibi çocuk dünyasını çok iyi anlayan ve bu anlayışı mizahla birleştiren yetenekli bir yazarı takip etmek büyük zevk.”

—Publishers Weekly

“Hayatın -komik ya da üzücü- ince ayrıntılarını gören bir yazar.”

—Booklist

**********

Karamel Dizisi I:

Dördüncü Sınıfa Giden Bir Hiçin Hikâyesi

Judy Blume

Peter’in hayattaki en büyük derdi iki buçuk yaşındaki kardeşi Karamel. Hayal gücü çok kuvvetli, özgür ruhlu, zıpır bir çocuk olan Karamel büyüklerin göz bebeği fakat Peter ile kaplumbağası Tıptıp için tam bir baş belası! Sürekli ayak altında dolaşıp elini sürdüğü her şeyi berbat ediyor, öfkelenince kendini yere atıp avaz avaz bağırıyor. Tüm bunlar yetmezmiş gibi bir de Tıptıp’a göz dikince Peter’in sabrı taşıyor. Peki, ailesinin biraz da kendisine ilgi göstermesini nasıl sağlayabilir?

Dördüncü Sınıfa Giden Bir Hiçin Hikâyesi dünyaca ünlü ödüllü yazar Judy Blume’un klasikleşmiş Karamel dizisinin ilk kitabı.

Karamel Dizisi II:

Süper Karamel

Judy Blume

On iki yaşındaki Peter, baş belası kardeşi Karamel’in yarattığı kargaşadan uzaklaşmak için çareler ararken bir kardeşi daha olacağını ve ailece bir seneliğine küçük bir sahil kasabasına taşınacaklarını öğreniyor. Kimseyi tanımadığı bir yerde Karamel’le aynı okula gitme fikrine alışmaya çalışırken içini kemirip duran bir soru var: Ya yeni doğacak kardeşi de Karamel’e benzerse?

Dünyaca ünlü ödüllü yazar Judy Blume’un klasikleşmiş Karamel dizisinin ikinci kitabı Süper Karamel’de tüm kaygılarına rağmen Peter’i ailesi ve arkadaşlarıyla birlikte sürprizlerle dolu neşeli günler bekliyor.

Karamel Dizisi III:

Karamel Çılgınlığı

Judy Blume

Peter’i canından bezdiren kardeşi Karamel bu kez de Peter’in baş düşmanı Sheila Tubman’la evlenmeye karar veriyor. Bu da yetmezmiş gibi Peter ailece yaz tatilini geçirecekleri evi Sheila ve ailesiyle paylaşacaklarını öğreniyor! İki geniş aile ve birbirinden renkli komşularla müthiş bir tatil macerası Peter’i bekliyor.

Dünyaca ünlü ödüllü yazar Judy Blume’un klasikleşmiş Karamel dizisinin üçüncü kitabı Karamel Çılgınlığı’nda Peter ailesi, komşuları ve dostlarıyla unutulmaz bir yaz tatili geçiriyor.

Karamel Dizisi IV:

Çifte Karamel

Judy Blume

Karamel’in yeni tutkusu para. Evde yaptığı “Karamel Papelleri”yle aklına gelen her şeyi satın almayı saplantı haline getirince Peter ve ailesi darphane gezisi yapmaya karar verir. Gezide yıllardır haber almadıkları akrabalarıyla karşılaşır ve kendilerini çılgın bir maceranın içinde bulurlar. Peter kardeşinden çektikleri yetmezmiş gibi bu kez de birbirinden sinir bozucu ikiz kuzenleri ve Karamel’le aynı adı taşıyan, yaramazlıkta da ondan hiç aşağı kalmayan küçük erkek kardeşleri Minik Karamel’le uğraşmak zorunda kalır!

Dünyaca ünlü ödüllü yazar Judy Blume’un klasikleşmiş Karamel dizisinin son kitabı Çifte Karamel’de Peter ailesiyle yardımlaşarak hep birlikte içine düştükleri çılgın macerayı atlatmaya çalışıyor.

Tanrım Orada Mısın? Benim Margaret
Judy Blume

-10 yaş ve üzeri-

New York’un merkezinden New Jersey’in dışında bir mahalleye taşınan Simon ailesinin on iki yaşındaki üyesi Margaret’ın ağzından yazılmış, klasikleşmiş bir ilkgençlik romanı.

Kitapta, yeni bir semte taşınan, yeni bir okula başlayan ve yeni arkadaşlıklar edinen Margaret’ın, ailesi ve arkadaşlarıyla güven ve sevgiye dayalı ilişkiler kurmasına, ergenlikle bedenindeki değişimleri yaşarken hissettiği heyecan ve kaygılarına tanık oluyoruz. En önemlisi de kendi dinsel inancına karar verme sürecine; bu süreçteki iç sesine, aklını kurcalayan meselelerle ilgili Tanrıyla konuşmasına.

Çocuk ve gençlik kitapları onlarca ülkede yayımlanan Judy Blume’un 2021’de sinemaya uyarlanan bu hikâyesi ilk yayımlandığı 1970’ten bu yana tüm dünyada her yaştan okurun zevkle okuduğu bir klasik.

“Çocukların ne düşündüğünü çok iyi bilen ve onu son derece samimi ve komik bir dille aktarabilen muhteşem bir yazar.”

—The New York Times

“Judy Blume gibi çocuk dünyasını çok iyi anlayan ve bu anlayışı mizahla birleştiren yetenekli bir yazarı takip etmek büyük zevk.”

—Publishers Weekly

“Hayatın (komik ya da üzücü) ince ayrıntılarını gören bir yazar.”

—Booklist

Pizza ve Oskar ( Hediye )

Achim Bröger

Neşeli ve biraz da tombik Pizza bir gün, hayvanat bahçesini ziyaret eden insanları izleyerek konuşmayı öğrenen Oskar adında küçük bir fille tanışır. Oskar hayvanat bahçesinin, Pizza ise sürekli televizyon izleyen ailesinin sıkıcılığından dert yanarken, aniden Oskar’ın anavatanı Afrika’ya gitmek istemesiyle her ikisinin de hayatına renk katacak, eğlence ve macera dolu güzel arkadaşlıkları başlar.

Achim Bröger’in otuz yıldır yayımlanmaya devam eden ve artık bir çocuk klasiği olarak kabul edilen Pizza ve Oskar’ı, karşılaştıkları tüm sorunları birlikte çözmeyi başarabilen iki cesur arkadaşın heyecan dolu serüvenlerine hepinizi davet ediyor!

Üç macera tek kitapta!

Pizza ve Oskar Afrika’yı Arıyor

Pizza ve Oskar Macera Peşinde

Pizza ve Oskar Okul Yolunda

Devamını Göster

₺790.00

Satın Al Tüm Ürünler

Perseverence aracı hakkında daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Hope

Birleşik Arap Emirlikleri’nin ilk Mars görevidir. Emirates Mars Misyonu kapsamında gönderilen araç, 2021 yılının Şubat ayında Mars’a ulaşmıştır. Yörüngede dolaşarak Mars atmosferini ve iklimini detaylı bir şekilde inceleyecek.

BBC

Zhurong

Mars’a başarılı bir şekilde iniş yapmayı başaran ikinci ülke Çin oldu (Sovyetler Birliği'nin gönderdiği araç ile irtibatı, inişten kısa bir süre sonra kopmuştu). 2020 yılının Temmuz ayında Tianwen-1 Mars misyonu ile gönderilen araç, gezegenin atmosferi ve jeolojisi hakkında araştırma yapacak.

SpaceNews

Sonuç

Kızıl Gezegen'e olan ilgimizin son yıllarda giderek somutlaşması, bize yepyeni keşif kapıları açtı. Pandemi gibi zorlu bir süreçte bile üç farklı ülkenin Mars’a yaptığı başarılı görevler, bu sevginin ve ilginin en büyük kanıtı. Her yeni Mars yolculuğunda bir ilke imza atılıyor ve bu gerçekten çok heyecan verici.

Belki bir gün orada karşılaşacağımız fosiller bizim bildiğimizden ve beklediğimizden çok farklı olabilir. Hatta şimdiye kadar hiç karşılaşmadığımız bir molekül veya biyolojik süreç keşfedilir ve bu pek çok yeni keşfi de beraberinde getirebilir. Farklı bir gezegene yerleşme hayalleri kurarken belki de insanlığın sonunu getirebilecek bir virüs türüyle bile karşılaşılabilir. Ancak yine de kesinlikle denemeye değer.