Dinozorlarda Üreme: Dinozorlar Nasıl Seks Yapıyordu?

Kuşların doğrudan atalarını içlerinde barındıran dinozorların nasıl seks yaparak üredikleri konusu uzun süredir bilim insanlarının kafasını kurcalamaktadır. Çünkü günümüzdeki kuşların büyük bir kısmının penisleri yoktur. Bunun yerine kloak denen ve idrar, dışkı ve sperm/yumurta kanallarını ortak olarak barındıran bir açıklığa sahiptirler. Bu kloaklarını birbirlerine sürterek çiftleşirler. Acaba dinozorlar da bunu yapıyorlar mıydı?

İki T-rex'in kloaklarını birbirine sürttüğünü düşünmek biraz komik bir görüntü oluşturuyor olsa da, bilimsel analizlere göre bu imkansız değil. Fakat bazı araştırmalar, dinozorların penislere sahip olabileceğini de düşündürüyor. Bulunan bazı fosiller ve karşılaştırmalı anatomi analizleri sayesinde elde ettiğimiz bilgiler, dinozorların nasıl seks yaptığına ışık tutabilir. Biz de, bilim sanatçılarının bu konudaki çalışmalarından bir derleme yapmak istedik. Umuyoruz en azından bir perspektif kazandırması açısından faydalı olur.

Dinozorların Nasıl Seviştiğini Nereden Biliyoruz?

Dinozor seksi ile ilgili incelemelerin yaygın olarak görülmemesinin sebebi, bu konun biraz tabulaştırılması ve ortalıkta yeterince kanıt bulunmamasından kaynaklanıyor. Tabii geçmişe yolculuk yapmamızı sağlayacak bir DeLorean'ımız olsa durum hemen değişirdi...

Normalde, dinozor gibi hayvanlar ölünce tüm yumuşak dokular çözünür, geriye fosilleşebilecek sadece iskelet kalır. Yani, fosillerden geriye cinsel organlara dair çok az kanıt kalmıştır. Bu yüzden bilim insanları dinozorların yaşayan akrabaları olan timsah ve kuşları inceleyerek dinozorların cinsel organlarının neye benzediğini tahmin etmeye çalışırlar.

Yüz elli milyon yıldan fazla bir süre boyunca dünya üzerinde yüzlerce farklı türde dinozor yaşadı. Pratik için hayli zamanları vardı yani. Üreme organları büyük olasılıkla çok fazla çeşitlilik gösteriyordu. Ama muhtemelen bazı benzerlikler de vardı.

Yukarıda da dediğimiz gibi, kuşların da timsahların da vücut dışına uzanan bir penisleri yoktur. Tüm üreme sistemleri, kloak denilen bir açıklık içindedir. Şu an yaşamakta olan en erken türlerle karşılaştırıldığında erkek dinozorların organlarının görece küçük olduğunu söyleyebiliriz. Yani iki dinozor, kloak öpücüğü denilen sürtüşmeyi başarabilmek için çok fazla yakınlaşmak zorundaydı.

Dinozorların dört bacağı ve bir de kuyruğu olduğunu düşünürsek kloaklarını sürtüştürmek için sınırlı sayıda pozisyon vardır. Küçük dinozorlar büyük ihtimalle modern timsahlar gibi bir pozisyon seçtiler. Dişi çömelip kuyruğunu yana atar. Erkek arkadan yanaşır, bir bacağını dişinin üstünden geçirerek vücudunun alt kısmını dişiye doğru kıvırır. Eğer dört ayağı da yere basıyorsa bu hareket özellikle işe yaramaktaydı. Ama Tyrannosaurus ya da devekuşu benzeri Struthiomimus gibi iki bacaklı dinozorlar muhtemelen denge ve koordinasyon zorluklarıyla da yüzleşmişlerdir.

Bilim insanlarının bilgisayar simulasyonlarıyla gösterdikleri gibi, eğer onlar da kuşlar ya da diğer hayvanlar gibi çiftleşmeyi deneselerdi bu girişim, kendilerini kısırlaştırmalarıyla son bulurdu. Yani, Kentrosaurus kamasutrası biraz daha farklı olabilir. Misyoner, arka arkaya veya dişinin yan yattığı bir pozisyon da olsa hadım olmamak için hata payı hala çok azdır. 

Dinozorlar Nasıl Seks Yapıyordu?

1. Anlaşılan erkek Pelecanimimus'lar seks sırasında dişilerine gerçek anlamda "binmeyi" severdi!

Ana görselimizde gördüğünüz bu devekuşu benzeri canlı, yaklaşık 120 milyon yıl önce Kretase Dönemi'ninde yaşamıştı. Uzunluğu 2-2,5 metre civarındaydı. Asıl ilginç olan ise, çoğu ornithomimosaur'un dişlerinin olmamasının aksine Pelecanimimus'un 220 civarında dişi vardı!

2. O boynuzları nereye doğrulttuğuna dikkat et, Pentaceratops!

Pentaceratops, isminden de anlaşılacağı gibi kafasında 5 tane boynuz bulunan bir ceratopsid cinsi. 75 milyon yıl önce Kretase Dönemi'nin sonlarına doğru yaşadı ve 8 metre uzunluğundaydı.

3. Tyrannosaurus rex, başlamadan önce biraz koklaşıp sürtüşüyor gibi...

Herkesin adını en çok bildiği theropod türü T-rex, yaklaşık 85-65 milyon yıl önce Kretase Dönemi'nde yaşamış, 7 tonluk ağırlığı ve 5,000 kg'lık çene kuvvetiyle dinozorlar tarihinde en büyük etoburlardan biriydi. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Küçük kolları da pek sorun teşkil etmiyordu. Hatta belki de bu iş için evrimleşmişlerdi. Bu avcı ve leşci türün bir ısırığı, kemiğe bile nüfuz edebilir. Aslında bu, dişi T-rex için kötü haber sanırız.

T-rex, küçük elleri sayesinde kendine bir tutunma pozisyonu bulmuş olabilir. Ama büyük ihtimalle kolay yolu seçti ve sadece çömeldi. Eğer bu durum zorlu geliyorsa, birkaç tona ulaşan, bedeni sert zırh ve ölümcül silahlarla bezeli dev dinozorları bir düşünün. Mesela Kentrosaurus'un sırtı ve kuyruğu korkutucu dikenlerle kaplıdır.

Asturias Jurasik Müzesi

4. Kentrosaurus'un vücudunun seks için pek uygun olduğu söylenemez.

Yaklaşık 150 milyon yıl önce Geç Jurasik Dönemi'nde yaşamış Stegosaurus'un kuzenlerinden olan Kentrosaurus'un sırtında, kalçalarında ve omzunda sivri plakalar bulunuyordu. Bu yüzden pek sekse elverişli diyemeyiz. 

Bilim yazarı Brian Switek, paleontolog Heinrich Mallison'a sordu. Bir bilgisayar simülasyonu yaratarak onların nasıl çiftleştirdiklerini araştırıyorlardı. Araştırmada erkeğin, çömelmiş dişinin üstüne geleneksel yolla bir bacağını atarak çiftleşmesini anlayacaklardı ki sonuç pek iç açıcı değildi. Evet bu yolla erkek, kısır kalabiliyordu. Ayrıca dişiler, kuyruklarını vertikal eksene doğru, bu durumu kolaylaştıracak şekilde kaldıramıyorlardı. Çünkü lumbal omurların başlangıcı birbiri ile kaynaşmış durumdaydı. Bazı araştırmacılara göre dişiler, yan yatıp erkeğin işini kolaylaştırıyordu. Bazılarına göre ise, erkek fazlaca büyük penis ile bu durumun üstesinden geliyordu. Son olarak da bazı araştırmacılara göre dinozorlar, insanların aksine tam olarak erişkinliğe ulaşmadan cinsel olarak aktif duruma geliyorlardı. 

Ne yazık ki seks kaseti olmadığından kesin sonuçlar için araştırmalar devam ediyor. 

5. Sauroposeidon suda yapıyor olabilir.

Fakat çiftleşmek korkunç bedensel silahlar olmadan bile bir meydan okuma olabilir. Dev sauropodlar 80 tona kadar ulaşabilir. Bir erkek dişinin üzerindeyken dişi, erkeğin ağırlığının da büyük bir kısmını taşımak zorunda kalır. Bazı araştırmacılar dişilerin bu kadar güçlü olamayacağını, bu yüzden sauropodların sığ sularda çiftleştiklerini ve kaldırma kuvvetinin ağırlıklarını azalttığını düşündüler. Ama bu pek olası gözükmüyor. Yürürken ona destek sağlayan güçlü bacakları, muhtemelen ekstra yükü taşıyacak kadar da güçlüydü. Bununla birlikte erkek, dişinin kalın ve kaslı kuyruğunu geçebilmek için manevra yapıp eğik bir duruş almalıydı. Gerçekten de tehlikeli denebilecek kadar dengesiz bir durum.

Bu sauropod yaklaşık 110 milyon yıl önce yaşadı. 12 metrelik boynuyla, belki de yaşamış en uzun boyunlu dinozor olabilir. Genelde kıyılarda yaşıyorlardı ve oralarda ürüyorlardı. Suda yapmayı tercih etmeleri, inanılmaz ağırlıkları yüzünden olabilir. Belki de o abartılı boyunlarını böyle geriye atıyorlardı, kim bilir?

Bazılarına göre çiftleşme sırasında dişi, erkeğin ağırlığı ile mücadele içerisindeydi. Eğer erkek, günümüz filler ve gergedanlar gibi bacaklarını dişinin üstüne atıyorsa, dişinin tek ayakla yürüme sırasında sahip olduğu ağırlıktan pek fazla olmayacaktır. Biyomekanik uzmanı R. McNeill Alexander'a göre, eğer onlar yürüyebilecek kadar güçlüyseler, çiftleşecek kadar da güçlü olmalılar. 

İşte dinozorlar bu şekilde çiftleşiyorlar. Çok çok dikkatlice. Aslına bakarsanız gerçeği hiç bilemeyebiliriz. Ama tahmin yürütebiliriz.