Avrupa leş kargası (Corvus corone)

Gözlem Bilgileri

İngiltere'nin Derby şehrinde gözlemlediğimiz Avrupa leş kargası türü. Gözlemlediğimiz tür, diğer bireyler ile birlikte bataklık bir alanda zaman geçiriyordu. Gözlemlediğimiz kadarı ile topluca hareket etmeyi seviyorlardı.

Tanım ve Genel Bilgiler

Avrupa leş kargasının tüyleri, dikkatli bakıldığı zaman yeşil ve mor parlaklığına sahip siyahtır. Gagaları, bacakları ve ayakları da siyahtır. Bayağı kuzguna benzemektedirler fakat büyüklükleri farklıdır. Kuzgunlar ortalama 63 santimetre iken, Avrupa leş kargası 48-52 cm civarındadır. Ağırlıkları ise 400-600 gram civarındadır. Erkek ve dişiler birbirine benzer.

Yetişkin bir leş kargasının kanat açıklığı 84 ila 100 cm arasındadır. Ekin kargasına (Corvus frugilegus) çok benzerler ancak leş kargaları daha büyük gagasıyla ayırt edilebilir. Kuzgun (Corvus corax) ile neredeyse aynı gibi gözükür; fakat Avrupa leş kargası boyut olarak daha küçüktür, gagası daha incedir ve uçarken kuyrukları uçurtma benzeri dörtgenimsi bir hal almaz.

Tüm Avrupa leş kargalarının yaklaşık yarısı ilk yıllarında ölür. Yaban hayatında 1 yıldan fazla yaşayanlar yaklaşık on yaşına kadar yaşama eğilimindedir. Esaret altında ise 29 yaşına kadar yaşadıkları bilinmektedir.

Meltim Çetin Sever

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Avrupa leş kargası, Türkiye'de görülen leş kargası (Corvus cornix) ile yakın bir türdür. Eskiden aynı alt türde sınıflandırılıyorlardı; ancak son moleküler analizler ile ayrı bir tür olarak atandılar. Bu türlerin yaşadığı coğrafik farklılıkların, Pleyistosen sırasındaki buzullanma döngülerinden kaynaklanmış olabileceğine inanılmaktadır. Taksonomik olarak Kargagiller (Corvidae) içerisinde sınıflandırılır. İlk bireyleri yaklaşık olarak 2.5 milyon yıl önce evrimleştiği hesaplanmıştır.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Avrupa leş kargası, tüm Avrupa'da ve Asya'nın büyük bir kısmında bulunur. Özellikle Batı Avrupa'da, İsveç'in kuzey kıyılarından İspanya'nın güney kıyılarına kadar uzanırlar. Asya'da güney sınırı olarak Irak ve İran'a kadar bulunup, Afganistan'da ve Çin'in kuzey bölgesinde yaşarlar. Ayrıca yaşadıkları yerler Rusya'nın merkezine kadar uzanır. Türkiye'de 1-2 kez gözlem kaydı vardır; ancak Türkiye'de yaşamadığı bilinir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Avrupa leş kargaları, küçük hayvanlarına verdiği zarar nedeniyle insanlar tarafından zulüm görmüştür. Buna rağmen, artan nüfusa sahip olan Avrupa leş kargaları IUCN Kırmızı Listesi'nde en az endişe duyulan Asgari Endişe (LC) kategorisinde listelenen bir türdür.

Davranış ve Etoloji

Genellikle izole ağaçlara yuva yaparlar ve kış tüneklerinde genellikle sosyalleşirler. Leş kargaları gürültülüdür, bir bina veya bir ağacın tepesine tüneyip her ötüşte duraklayıp üç veya dört kez hızlı bir şekilde arka arkaya öterler.

Leş kargaları insanların yaşadıkları alanlarda bulunmaktan çekinmezler; parklar, bahçeler, ormanlık alanlar ve tarım arazileri de dahil olmak üzere insan faaliyetlerinin veya yerleşim yerlerinin yakınlarında bulunabilirler.

Diğer kargagiller türlerinde olduğu gibi leş kargaları, kendi bölgelerine giren diğer kuş türlerini taciz eder ve kendilerini savunmanın bir yöntemi olarak bu tacizi grup olarak yaparak yıldırma davranışına girerler.

Avrupa leş kargaları ömür boyu birlikte oldukları tek eşli çiftler oluştururlar. İlkbaharın başlarında Mart'tan Nisan'a kadar ürerler. Her baharda, bir çift leş kargası dört ila beş tane yumurtlar. Yavruların yumurtadan çıkması on yedi ila yirmi gün sürer. Yavrular yuvadan ayrılmadan önce yirmi sekiz ila otuz gün daha olgunlaşırlar. Türün hem erkeğinin hem de dişisinin üremeye başlaması ortalama üç yıl sürer.

Kargagiller ile ilgili hazırladığımız aşağıda linkleri verilen yazılardan, davranışları hakkında daha çok bilgi alabilirsiniz; örneğin kargaların bilişsel yetenekleri (zeka) hakkındaki yazımıza buradan ve plan yapma yetenekleri hakkındaki yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Diyet ve Metabolizma

Avrupa leş kargaları böcekleri, solucanları, tahılları, meyveleri, tohumları, küçük memelileri, amfibiyenleri, artık yiyecekleri yerler. Kargalar yerleşim yerlerine yakın bölgelerde evrimleştikleri için insan atıkları olan "çöpler" ile beslenmeye uyum sağlamışlardır, bu yüzden insanların atıklarından beslemek için insanların sıkça yaşadığı yerlerde bulunma eğilimlidirler. Kargalar aktif olarak avlanırlar ve bazen öldürmek için diğer kargalarla işbirliği yaparlar.

Meltem Çetin Sever

Diğer kuşlarla rekabet halinde karşı karşıya kaldıklarında, genellikle bir kerede ihtiyaç duyulandan çok daha fazla yiyecek toplar ve saklarlar. Araştırmalar, yüzlerce yeri hatırlayabildiklerini ve orada gizlenmiş öğeleri tek tek hatırlayabileceklerini göstermiştir.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Pozitif bir etki olarak Avrupa leş kargalarının, böcek larvaları ile beslenerek haşere türlerini kontrol etmeye yardımcı olduğuna dair bazı anekdotsal kanıtlar vardır ancak bunun üzerine yeterli araştırma yapılmamıştır. Negatif bir etki olarak ise civciv gibi küçük çiftlik hayvanlarını avladıklarına dair raporlar vardır ancak bunun üzerine de yeterli çalışma yoktur.

Etimoloji

Avrupa leş kargası, Linnaeus tarafından 18. yüzyıldaki Systema Naturae eserinde tanımlanmış birçok türden biriydi ve hala bilisel olarak Corvus corone adını taşımaktadır. Corvus, Yunanca κορώνη korōnē, "crow" dan türetilmiştir. İngilizce "carrion crow" olarak bilinir. Türkiye'de de yaşayan leş kargası (Corvus cornix) ise İngilizce "hooded crow" olarak bilinir. Çünkü açık renkli tüyleri adeta bir kapüşon gibi kuşun etrafını sarmaktadır.