Kuzgunlar da Maymunlar Kadar İyi Plan Yapabiliyor!

Muhtemelen kuzgunların ne kadar zeki olduğunu duymuşsunuzdur. Laboratuvarda, yiyecek elde etmek için oldukça kompleks görevleri yerine getirmeyi başarabilir, evcil hayvanlar olarak ise, insan konuşmasını bir papağan kadar iyi taklit edebilirler. Güncel araştırmalar ise kuzgunların farkında olduğunuzdan çok daha zeki olduklarını gösteriyor. İş önceden plan yapmaya geldiğinde, kuzgunlar, insanların en yakın akrabası olan maymunlar kadar, hatta bazı durumlarda daha iyi bir performans sergilemekte. 

Bir Kuzgun Asla Unutmaz!

Kuzgunlar; karga, alakarga, saksağan ve göknar kargası gibi kuşları içeren kargagiller familyasının bir üyesidir. Bu kuşların her biri tam bir zeka küpü olduğunu ispatlamıştır. Kargalar yıllar boyunca yüzünüzü, göknar kargaları ise yiyecek sakladıkları binlerce farklı yeri hatırlayabilir. Biz muhtemelen aynı şeyleri yapmakta sorun yaşardık.

Kuzgunlar, birçok karmaşık adımdan oluşan, ipe bağlı yemi almak üzerine tasarlanmış bulmacaları kolaylıkla ilk denemede çözebilmekteler. Ayrıca biyologların yuvalarına tırmanmalarını engellemek için onlara taş fırlatmış, kunduz leşlerinin yanında ölü taklidi yaparak diğer kuşları besinlerinin yanından korkutup kaçırmıştır.

2017 yılının Temmuz ayında Science dergisinde yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar kuzgunların da önceden plan yapabildiğini gösterdi. Bu, daha önce sadece insanlar ve büyük insansı maymunlarda gözlemlenmiş bir beceri. Araştırmacılar ilk deneylerinde, kuzgunları içinde ödül olarak yiyecek bulacakları bir kutuyu açmak amacıyla alet kullanmaları için eğittiler. Sonrasında, kuzgunları bu alet olmadan kutuyla yalnız bıraktılar ve kutuyu kafesin içinden çıkarmadan önce biraz beklediler. Bir saat sonra, kuzgunlara aletin yanı sıra türlü nesneler verdiler. Kutunun ortamda olmayışına rağmen neredeyse bütün kuzgunlar doğru aleti seçmeyi başardı ve 15 dakika sonra geri verilen kutuyu başarıyla açtı. Kuzgunlar alet kullanımı konusunda bir primatın becerisine sahip olmasalar da bu durumda bir maymun ile eşit düzeyde başarı gösterdiler.

Daha sonra, araştırmacılar takas ve öngörü ile ilgili iki deney gerçekleştirdiler. Kuzgunlara, daha sonra ödül için takas edebilecekleri bir nesne verildiğinde takası planlamakta maymunlardan daha hassas davrandılar. Öngörü deneyinde, kuzgunlara içinde kutu açmak için kullandıkları aletin yanı sıra farklı nesneler ve hazır bir ödül verdiler. Kuzgunlar genellikle kutu açmak için kullandıkları aleti almayı tercih ettiler çünkü bu onları kutunun içindeki ödüle götürüyordu. Bu durum, maymunlara rakip olabilecek seviyede bir kendine hakim olabilme becerisine işaret ediyor. Biz insanlarınkine rakip olabileceği kesin.

Kuşlar ve Maymunlar, Elmayla Armut Gibi...

Bilim insanları; primat türlerinin bir zamanlar insanlara özgü olduğu düşünülen, karmaşık görevleri yerine getirmesini mantıklı buluyorlar. Evrimleşme sürecimiz çoğunlukla paraleldi ve yakın zamanlı sayılabilecek bir ataya sahibiz. Bu yüzden beyinlerimizin bir çok ortak noktası var. Ancak, insanlarla büyük insansı maymunlar arasındaki son ortak ata yaklaşık yedi milyon yıl önce yaşamışken, kuzgunlar ve büyük insansı maymunların son atası 300 milyon yıldan daha uzun bir süre önce yaşadı. Bu durum, beyin gücünün bu ileri düzey yeteneklerinin, kuşlarda ve maymunlarda ayrı olarak evrimleştiğini gösteriyor olabilir.

Dahası, bu bulgular kuşların beyni konusunda anlayışımızın yeni gelişmekte olduğunu da göstermektedir. Örneğin, bir ayna karşısında kendimizi tanıyabilmek için neokortekse ihtiyacımız olduğunu düşünüyorduk. Neokorteks; memelilere özgü, dörtte birini oluşturduğu insan beyninin en dışındaki, kırışık doku tabakasıdır. Ancak, neokorteksleri olmamasına rağmen saksağanlar da kendilerini ayna karşısında tanıyabilir. Eğer kuşlar üst düzey düşünmeyi primat atalarımızdan bağımsız olarak geliştirdiyse, zekaları hakkında yorum yaparken beyinlerini insan beyniyle karşılaştırmak, bir çitanın hızını ne kadar hızlı yüzdüğüne göre değerlendirmek kadar yanlış olur. 

Teşekkür: Bu yazının çevirisini mümkün kılan Ayça İrem Küpeli'ye teşekkür ederiz.