Amfibiyenler (Amphibia)
- 2 dakika
-
1,949
İlginizi Çekebilecek Sorular
- Evrim ağacı mobil uygulamasında neden soru cevap yok?
- Bohr atom modeli gerçekten doğru mu?
- Din felsefesinin bütün problemleri aynı zamanda metafizik problemler midir? Metafizik olmadan din felsefesi konuşabilir miyiz?
- Cinsel ilişki sırasında pasif olma eylemi neden kadınlarda daha fazla?
- 7 yaşındaki bir çocuğa evrimi nasıl anlatırız?
- Matematiği en kapsamlı şekilde öğrenebileceğim hangi kitapları önerirsiniz?
Bu içerik, Evrim Ağacı'nın Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır. Yaşam Ağacı projesinin amacı, başta Türkiye'de bulunan türleri, Türkiye'deki doğa gözlemcilerimizin özgün fotoğraf ve video içerikleri ışığında, evrimsel akrabalık ilişkilerine uygun bir şekilde filogenetik bir ağaç üzerinde kategorize etmek, nihayetinde ise Dünya'daki tüm türleri yavaş yavaş Yaşam Ağacı'na eklemektir.
Pedram Türkoğlu Takip Et
Kaldığım yerden devam et
Bu yazı, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
Tanım ve Genel Bilgiler
Genelde vücutları mukuslu ve nemli olan çift yaşamlı omurgalılardır. Yani hem karaya hem de suya uyum sağlamışlardır. Ayrıca gelişimlerinin belli bir evresinde akciğerleri gelişene kadar solungaç solunumu yaparak suda geçirirler. Metamorfoz (başkalaşım) geçirerek akciğer + deri solunumuna geçebilirler. Elbette bazı türlerde istisna vardır. Bazı ufak semender ve kurbağa türleri sadece deri solunumu yapar. Sürüngenler, amfibiyenlerin aksine tamamen kara hayatına uyum sağlamışlardır. Yumurtaları sert bir kabuk ile örtülüdür ve üremek için sulak ortama ihtiyaç duymazlar. Bilinen en küçük amfibiyen, Yeni Gine'de yaşayan 7.7 mm boyutu ile Paedophryne amauensis türüdür. Bilinen en iri amfibiyen ise 1.8 m boyunda Çin dev semenderi (Andrias davidianus) türüdür. Bu canlı hakkındaki içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz. Orta Permiyen'de yaşamış 9 metrelik Prionosuchus plummeri türünden evrimleştiği düşünülüyor.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Yaklaşık 370 milyon yıl önce Devoniyen'de Sarcopterygii grubu kemikli ve akciğerli balıklardan ayrılarak evrimleştikleri anlaşılmıştır. O dönemin ilkin amfibiyenleri, körelmiş akciğerlerleri olan kemikli balık sölekant benzeri morfolojiye sahipti. Ardından amfibiyenler, Karbonifer ve Permiyen Devri'nde ise farklılaşarak baskın hale geldiler. Daha sonra sürüngenler ve diğer omurgalılar avantajlı hale gelerek, amfibiyenlerin boyutları ve çeşitlilikleri geri planda kaldı. Çünkü ekolojik nişleri onlar tarafından ele geçirilmişti. Günümüze kadar sadece Lissamphibia alt sınıfı hayatta kalmayı başarabilmiştir. Günümüzde hayatta olan amfibiyenlerin %90'ı kurbağa türüdür.
Dünya'da bulunan 3 büyük amfibiyen takımı Anura olarak bilinen kurbağalar, Urodela diye bilinen semenderler ve Apoda ismindeki ayaksızlardır. Apoda takımın Caecilian isimli canlılar, gözleri iyi görmeyen yılan şeklindeki uzuvsuz amfibiyenlerdir. Bazı kaynaklarda "kertenkelemsigiller" şeklinde tanımlanırlar; ancak sürüngenler içerisindeki kertenkeleler ile karıştırılamamalıdırlar.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F8773f5f3236e7a7923e75578c0b962b0.jpg)
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Kutuplar ve bazı çöller hariç Dünya'nın neredeyse her yerinde bulunurlar.
Popülasyon ve Koruma Statüsü
Nesilleri hızla azalmaktadır ve ekolojik açıdan çeşitliliği en dramatik düşen taksonlardan biridir.
Davranış ve Etoloji
Bazı semenderler gibi fossorial olan türleri bulunur. Yani hayatlarının büyük bölümünü yer altında delikler açarak geçirerek yaşayanlar. Vokal iletişimde özellikle kurbağalar çok başarılıdır. Akciğerlerinden gelen hava, ses tellerinde ve hava keselerinde titreşim yaratarak cinsel seçilime yönelik iletişim kurarlar. Ayrıca bazı türleri zehirlidir (poisonous). Herhangi bir avcı tarafından yenildiğinde, avcıyı zehirleyebilirler. İngilizce "venom" ve "poison" Türkçe'de tek anlamda kullanılsa da aralarındaki farkı anlattığımız yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Diyet ve Metabolizma
Etçildirler ve hareket eden küçük canlıların hepsini yiyebilirler. Sevdikleri besinler arasında örümcekler, böcekler ve solucanlar bulunur.
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Sorular
- Evrim ağacı mobil uygulamasında neden soru cevap yok?
- Bohr atom modeli gerçekten doğru mu?
- Din felsefesinin bütün problemleri aynı zamanda metafizik problemler midir? Metafizik olmadan din felsefesi konuşabilir miyiz?
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Wikipedia. Amphibian. (17 Mart 2019). Alındığı Tarih: 17 Mart 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/09/2020 18:26:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7686
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
