Hayır, çelişmiyor. Nedensellikte neden olan olay sonuçtan önce yaşansa da bu durum her önce yaşanan şeyin sonra yaşanan şeyin nedeni olduğu anlamına gelmez. Bilimde de zaten bu durum "Her korelasyon, nedensellik belirtmez." ifadesi ile kullanılıyor. Örneğin su içtikten sonra ayağınızın takılması ve düşmeniz, su içmenizin düşmeye sebep olduğu anlamına gelmez.
Bu konu, aşılar gibi konularda daha da önem kazanıyor. Yaşanan kalp krizinin aşıdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlayamazsanız buna uygun değişikleri yapamazsınız. Bilimde nedenselliği tespit etmek için "Bu olay önce olduysa bu onun nedenidir." deyip geçilmiyor; çok daha sağlam yollar, ayrıntılı kontrollü testler kullanılıyor. Nedenselliği %100 olmasa da makul şüphenin ötesinde, yeterince kontrollü şarlar altında gösterebiliyoruz. Bilimsel olarak nedensellik iddiasında bulunmak için elinizde korelasyonun ötesinde sağlam kontrollü testlerin olması gerekiyor.
Kaynaklar
- Ç. M. Bakırcı. Korelasyondan Nedenselliğe Giden Yol: Olay, Olgu Ve Süreçler Arasında Neden-Sonuç İlişkisi Nasıl Tespit Edilir? - Evrim Ağacı. (16 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
