Nesnelerin var olmalarının şu ya da bu şekilde algılanmalarına bağlı olduğunu iddia eden görüşlere idealizm deniyor. Bu görüşün en bilindik versiyonlarından birini meşhur İngiliz ampirist filozof George Berkeley savunmaktaydı. Berkeley'in görüşü sloganlaştırılırsa "Var olmak algılanmaktır" şeklinde özetlenebilir. Bir şeyin var olması için algılanması gerekiyor Berkeley'in savunduğu idealizm için. Bu iddiayı nasıl savunduğuna girmek konuyu çok uzattığından bahsetmeyeceğim. Sadece görüşün özünün bu olduğunu söylemek şimdilik yeterli.
Sizin sorduğunuz soruya Berkeley'in vereceği cevabın "Hayır!" olacağını düşünebilirsiniz ama bu doğru değil. Berkeley algılayan insanların olmaması durumunda evrenin yok oluvereceğini düşünmüyordu çünkü Tanrı'nın her şeyi anbean algılamakta olduğunu düşünüyordu. Yani idealizmi savunmasına rağmen o bile nesneleri algılayan bizler olmadan da nesnelerin var olacağını kabul ederdi. Ancak nesneleri hiç kimse algılamasaydı onların var olmayacağı şeklindeki iddia Berkeley tarafından yine de savunulurdu.
İdealizme verilen ana cevap bu tür görüşlerin sağduyuya aykırı olmaları nedeniyle reddedilmesi gerektiğidir. Bizlere zihinden bağımsız var olan şeyler varmış gibi görünüyor. O zaman bu görünüşün doğru olmadığını gösteren gerekçelerimiz olmadığı sürece bunun böyle olduğuna inanmamız makuldür. O halde eldeki en makul seçenek nesneleri algılayan bizler olmasak bile nesnelerin var olmayı sürdürecekleri gibi görünüyor. Bu tür bir çürütme tatmin etmemiş olabilir, idealizm türü görüşleri "ikna edici" bir şekilde çürütmenin pek kolay olmadığı genel olarak kabul gören bir şey zaten. Tıpkı şu anda rüya görmediğinizi kanıtlamanızın zor olması gibi. Ama bu aksini kanıtlayamama durumu idealizm ve şu anda rüya görüyor olduğunuzu iddia eden görüşleri haklı çıkarmaya yetmez.
Bir an için soruda söylenen şeyi doğru kabul ederek akıl yürütelim. Diyelim ki algılayan insanlar olmadığı zaman nesneler de var olamıyor. Bu durumda ilk insanın evrimleşmesi diye bir şeyden bahsetmemiz mümkün olamaz. Çünkü ilk insandan önce var olan şeyler olmadığı için evrimsel süreç de var olmamalı. Dolayısıyla var olmak insanların o şeyleri algılamasını gerektiriyorsa evrim diye bir şey söz konusu olamaz. Öte yandan Berkeley'in Tanrı'ya başvuran idealizm versiyonu doğruysa insanlar var olmadan önce de evrimsel süreci algılayacak bir varlık yani Tanrı olacağı için evrimin gerçekleşmesi ve idealizm arasındaki çelişki ortadan kalkar.
619 görüntülenme