Neden insanlar astroloji, din gibi konularda karşılarına bilimsel kanıtlar sunmamıza rağmen kendi bildiklerini canları pahasına korur?

Merhaba, "Astrolojinin sahte bilim olduğu apaçık ortada" demişsin ama bu durum oldukça az sayıda bir kesim için öyle. Bu insanlar "sahte bilim" sözünü bile belki hayatlarında duymamışlardır.

Sürekli çevremizdeki inanan insanları gördüğümüz için, gazetelerde, internet sitelerinde astroloji yorumları okuduğumuz için inanıyoruz. Araştırma gereği duymuyoruz. Benim astrolojiye bakışım; "evet burcumun özellikleri bana uyuyor gerçekten" demekten ibaretti. Günlük, haftalık yorumlara bakmazdım. Çevremdeki insanların saçma hareketlerini burçlara bağlamasına anlam veremiyordum. Sonra bu sitede astrolojinin tamamen hikaye olduğunu öğrendim.

İnsanların bu kadar ciddi bir şekilde savunmalarını anlamlandıramıyorum bende. Argümanları; "nasıl sahte olabilir? Burcumun özellikleri tamamen uyuyor." "Nasıl sahte olur, bu hafta yorumda şöyle böyle dedi ve aynısı oldu" gibi cümlelerden ibaret.

Sitede astrolojiyi açıklayan güzel bir yazı mevcut onu da öneririm.

Öncelikle konuyu iyi anlamamız gerekir, astrolojinin yanı sıra toplumda yer edinmiş birçok bilimsel temellere dayanmayan inançlar bulunur. Bunlardan bazıları astroloji, tarot falı, kahve falı vs. olarak ifade edilebilir. Bu tür sahtebilim inançlarını genel bir başlık altında değerlendirmenin daha doğru olduğunu düşünüyorum.

Bu tür inançların temelindeki ana sebepler ise:

- Yazının içeriği: Astroloji örneğini ele alırsak; insanlar, burç yorumlarının doğru olduğunu düşünürler, çünkü buna daha önce şahit olmuşlardır. Burç yorumlarında kullanılan yazım tarzına dikkat edecek olursak; verilen bilgilerin, toplumun büyük bir kısmı için geçerli olduğunu görürüz. "Kendine vakit ayırmayı seviyorsun, insanlardan uzaklaşmak sana iyi geliyor; fakat bazı zamanlarda da hiç olmadığın kadar sosyal bir insan oluyorsun" Bunun gibi bir cümle muhtemelen 100 kişiden 90'ı için geçerli olacaktır. Bu konuyla ilgili yapılmış bir deney mevcut, Barnum etkisi olarak araştırabilirsiniz.

- Bilginin gücü: İnsanlar, her zaman tutunabilecekleri fikirlere ihtiyaç duyarlar. Bir fal yorumunda ya da gönlük burç yorumunda anlatılanlar da bunlardan birisi olabilir. "Bu ay kötü bir olay yaşayacaksın, olaydan sonra ise çok daha güçlü olacaksın" Bu yorumun ardından olumsuz bir olay yaşayan insan doğrudan "Evet gerçekten de yaşadım, demek ki bu olay bittiğinde çok daha iyi olacağım" düşüncesine kapılabiliyor. Bu tür yorumlara genelde ikili ilişkiler konusunda rastlarız. "Geçmişinde ayrıldığınız birisi var ve kendini hatalı buluyorsun; ancak böyle olması daha iyi oldu, eğer ayrılmasaydınız her şey daha kötü olacaktı" İnsanlar kendi zihinlerini rahatlatmak için bu düşüncelere inanma eğilimindedir.

O halde kendi fal yorumum ile bitirmek istiyorum.

"Son 10 dakika içerisinde kesinlikle burçlar ve fal konusunda düşündünüz."

Herhangi bir inanca ne kadar bağlı olursan, ona be kadar uzun süre inanmışsan, ne kadar fazla tutunmuşsan, ne kadar fazla maruz kalmışsan, ne kadar o konu hakkında konuşmuşsan kafanda o inanç ile ilgili çok belirli ve katı örüntüler oluşur ve bu örüntüler senin düşünme şeklini, olaylara bakış açını derinden etkiler. Hâliyle bundan kurtulmak da zor olur. O kişiye gidip öğrendiği, bildiği, inandığı her şeyin aslında yanlış olduğunu söylüyorsun ve beyni savunmaya geçiyor. Eğer kabul ederse depresyona girebilir.

Empati yaparak bu çıkarımı kolayca yapabiliriz. 4 yıl ilahiyat okuduğunu ve 10 yıldır bu konuda öğretmenlik yaptığını düşün. Yıllarını adadığın o inanca artık inanmaman, yıllarını boşa harcadığını kaçınılmaz bir şekilde düşündürebilir ve bu seni depresyona sürükleyebilir.

Tabi ki astroloji daha farklı çünkü astrolojinin bilim olduğu iddia ediliyor ve çok basitçe çürütülebiliyor ama aynı mantıkla düşünürsek; şimdiye kadar yüzlerce kişinin burçlarını düşünüp karakterlerini buna bağlayıp bununla ilgili konuşan birisine bunun yanlış olduğunu söylüyorsun ve inanmak için o bütün anıları, deneyimleri çöpe atmak zorunda. İşin çevre kısmından bahsetmiyorum bile. Birdenbire çıkıp astrolojiye inanmadığını söylemesi çok zor.

Bu aynı zamanda yaşlı insanların neden genellikle daha dar kafalı veya muhafazakar olduğunu da açıklayabilir. Yaşlı bir insan matematiksel olarak inancına daha uzun bir süre bağlı kalmış veya ona maruz kalmış olacaktır ve dolayısıyla hem bunu reddetmek istemeyeceğinden hem de bakış açısı çok net örüntülerle sınırlandırılmış olduğundan ikna edilmesi zor birisidir.

Kendimden de örnek verebilirim bu konuda. Dinimi her yerde, her türlü meselede savunmaya çalışan birisiyken, ondan uzaklaşmam çok zor oldu. Kafamda belirli örüntüler vardı ve çok fazla maruz kalıyordum. Hatta başka bir ülkeye taşınmam o dine daha az maruz kalmama sebep olup daha özgürce düşünmemi sağlamış olabilir.

Sonuç olarak kendimizi bu tarz durumlara sokmamak için yapabileceğimiz en iyi şey bilime sarılmaktır. Çünkü bilim dogmatik değildir. Bilime sarılmış birisi bildiklerini yıkıp yenisini inşa edebilir