Yabani tavşan (Lepus europaeus)
- Taksonomi
- Mamaloji
- Bilimsel Adı Lepus europaeus
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Yabani tavşan
- Halk Arasındaki İngilizce Adı European hare
- Klad Nephrozoa
- Üst Şube (Superphylum) İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
- Şube (Phylum) Kordalılar (Chordata)
- Klad Olfactores (Olfactores)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Aşağı Şube (Infraphylum) Gerçekçeneliler (Gnathostomata)
- Klad Teleostomi
- Klad Euteleostomi
- Klad Sarcopterygii
- Klad Dipnotetrapodomorpha
- Klad Tetrapodomorpha
- Klad Eotetrapodiformes
- Klad Elpistostegalia
- Klad Stegocephali
- Üst Sınıf (Superclass) Dört Bacaklılar (Tetrapoda)
- Klad Reptiliomorpha
- Klad Amniyot (Amniota)
- Klad Sinapsitler (Synapsida)
- Klad Eupelycosauria (Eupelycosauria)
- Klad Sphenacodontia (Sphenacodontia)
- Klad Sphenacodontoidea (Sphenacodontoidea)
- Klad Terapsitler (Therapsida)
- Klad Teriyodontlar (Theriodontia)
- Klad Eutheriodontia (Eutheriodontia)
- Klad Sinodontlar (Cynodontia)
- Klad Epicynodontia (Epicynodontia)
- Klad Eucynodontia (Eucynodontia)
- Klad Probainognatiyenler (Probainognathia)
- Klad Prozostrodontia (Prozostrodontia)
- Klad Mammaliamorpha (Mammaliamorpha)
- Klad Mammaliaformes (Mammaliaformes)
- Sınıf (Class) Memeliler (Mammalia)
- Üst Bölük (Superdivision) Theriimorpha (Theriimorpha)
- Alt Sınıf (Subclass) Theriiformes (Theriiformes)
- Üst Birlik (Superlegion) Trechnotheria (Trechnotheria)
- Birlik (Legion) Cladotheria (Cladotheria)
- Klad Tribosphenida (Tribosphenida)
- Alt Sınıf (Subclass) Doğuran Memeliler (Theria)
- Aşağı Sınıf (Infraclass) Eteneliler (Eutheria)
- Takım (Order) Tavşanımsılar (Lagomorpha)
- Tür (Species) Yabani tavşan (Lepus europaeus)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Gözlem Bilgileri
Bolu'nun Gerede ilçesindeki ufak bir tepede gözlemlediğimiz yabani tavşan veya diğer bir adı ile kır tavşanı türü Lepus europaeus. Kendisinin gözündeki o korku dolu ifadeye tanık olabilirsiniz. Çünkü gökyüzünde devriye gezen yetişkin bir kızıl şahinden (Buteo rufinus) kaçıyordu. Kızıl şahinin bakışı ve sesi, tavşan için adeta bir kabus niteliğindeydi. Zıplaya zıplaya kaçarken önümüzden geçmesi ile objektifimize yakalandı. Böylece havadaki bu pozu elde ettik.
Tanım ve Genel Bilgiler
Lepus europaeus, Avrupa'daki en iri yabani tavşan türlerinden biridir. Kısa mesafelerde inanılmaz hızlı bir memelidir. Diğer Lepus cinsi üyeleri ile karışmaması için Avrupa kır tavşanı diye de anılabilir. Ağırlığı 2-7 kg arasındadır ve yaklaşık 4 yıl yaşarlar. Gebelik süreleri yaklaşık 4 aydır. Birçok hayvan gibi farklı yaz ve kış postları vardır. Kışın açık kahverengi veya beyaz renkte iken; yazın koyu kıllara bürünürler. Anatomide dişlerin arasındaki boşluğa diastema denir. Bu boşluk, yabani tavşanda otçul diyet adaptasyonu nedeni ile oldukça fazladır. Doğal ortamlarında 12,5 yıla kadar yaşayabilmektedir. Esaret altında ise bu yaşam süresi 7,4 yıla kadar düşmektedir. Otların arasına saklandığında kulakları kendisini ele verebilecek kadar büyüktür.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Taksonomik olarak Tavşanımsılar (Lagomorpha) sınıfında, Tavşangiller (Leporidae) ailesinde sınıflandırılırlar. Yaklaşık 53 milyon yıl öncesine denk gelen Geç Miyosen'e ait ilkin fosil kayıtları vardır. Söz konusu zaman diliminde Kuzey Amerika ve Asya'da dağılım göstermekteydiler. Örneğin Palaeolagus, yaklaşık olarak 33.7 ila 23.8 milyon yıl öncesine denk gelen Oligosen'e ait atasal bir cinsi. Anatomik özelliklerine bakıldığında, arka bacakları günümüz bireylerden daha kısa olduğu anlaşılmıştır. Bu da günümüz üyeler gibi hoplamaktan ziyade sadece koştuklarını akla getiriyor.
Yaban tavşanları veya yabani tavşanlar olarak bilinen Lepus cinsi, günümüzde yapay seçilim ile evrimleştirilen evcil tavşanların atası değildir. Söz konusu evcil tavşanların atası, ada tavşanı diye bilinen Oryctolagus cuniculus türünün dalıdır. Yabani tavşan daha atletik bir dış görünüşe sahiptir. Boyu ve kulakları ada tavşanından daha uzundur. Ada tavşanı gibi yer altında tünel benzeri oluklar oluşturmaz. Ayrıca doğan yabani tavşanların yavruları, ada tavşanı gibi kılsız ve korunmasız değildir. Bulundukları ortam gereği, birkaç dakikadan itibaren hareket edebilirler. Malum, başroldeki kızıl şahin (Buteo rufinus) gibi besin zincirinde tehlikeli avcıları vardır. Zaten kızıl şahin (Buteo rufinus), yaygın şahinden (Buteo buteo) daha iridir. Bu yüzden eğer doğada bir yabani tavşansanız, bir gözünüzün sürekli gökyüzünde olmasında fayda var. Böylece "ölüm" gibi bazı sıkıntılardan korunabilirsiniz.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Çok iyi uyum sağlayabilen bir memeli oldukları için birçok coğrafyada yaşayabilirler. Türkiye'de her bölgede görülebilmekle beraber deniz seviyesinden 2400 metre yüksekliğe kadar görülebilmektedirler. Dünya çapında baktığımızda ise oldukça başarılı bir yayılım göstermektedir. Avustralya'dan İtalya'ya, Irak'tan Rusya'ya kadar birçok ülkede görülebilmektedir.
Popülasyon ve Koruma Statüsü
IUCN listesine göre "Asgari Endişe" (LC) kategorisinde sınıflandırılmaktadırlar yer. Fakat her geçen yıl daha az görülmektedirler.
Davranış ve Etoloji
Yırtıcı tarafından kapana kısıldıklarında bebek ağlamasına benzer bir ses çıkartabilirler. Çiftleşme döneminde boks yapma denilen davranışı sergileyebilirler. Bu davranışta bir dişi, erkeğe yumruk atarak henüz çiftleşmeye hazır olmadığını veya çiftleşmek için test edildiğini dile getirir. Oldukça hızlı ve ürkek bir yaban hayvanıdır. Özellikle iyi bir koşucu olması sebebiyle doğal ortamında anlık karşılaşmalarla daha çok denk gelinebilir. Bir insanı veya tehdit oluşturabilecek bir canlıyı gördüğü esnada çok sessiz ve sakin bir şekilde yere sinme hareketi yapar.
Düz bir çizgide 60 km/saat'lik bir hıza ulaştıkları bilinmektedir. Genellikle tek başına vakit geçiren canlılardır ve geceleri toplanmayı tercih ederler. Bu tavşan türleri çok iyi koku, işitme ve görme duyusuna sahiptirler. Bu özellikleriyle yaban hayvanları tarafından av olarak yakalanması zorlaşır. Kürkü mevsimlere göre değişim göstermektedir.
Diyet ve Metabolizma
Kışın kuru bitkiler ve ağaç kabukları ile beslenmek zorunda kalsalar da; yazın mantarlar ve yeşil bitkileri yiyebilirler. Yaz aylarında mantarları, çimenleri, otları ve tarla bitkilerini kış aylarında ise ince dalları, meyve ve bazı ağaç kabuklarını tüketirler.
Etimoloji
Bilimsel olarak Lepus europaeus türü olarak adlandırılmaktadır. Türkiye'de yaban tavşanı, yabani tavşan ve kır tavşanı olarak adlandırılmaktadır. İngilizce adlandırması ''European hare'' yani ''Avrupa kır tavşanı'' olarak adlandırılmıştır. Yaygın türlerin isimleri ''bayağı'' olarak başlar, fakat bu adlandırma genel olarak kullanılmamaktadır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
7
-
2
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- TRAMEM. Yabani Tavşan. (4 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 4 Haziran 2018. Alındığı Yer: TRAMEM | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. European Hare. (4 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 4 Haziran 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/05/2025 13:16:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/6984
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
