Modern insanın yani Homo sapiens'in Afrika'dan dünyaya yayılımına canlı ya da cansız hangi faktörler neden olmuştur?

Aslında Afrika'yı ilk terk eden tür Homo Erectus olarak bilinir. Yaklaşık 2 milyon yıl önce ortaya çıkmış ve Avrupa, Asya kıtalarının pek çok bölgesinde yaşayarak, bölgesel insan türlerine de evrimleştiği düşünülür (Cava İnsanı, Pekin İnsanı, Neandertal gibi). Bu türün Afrika'da kalanlarının ise önce H. Heidelbergensis ve ardından türümüze evrildiği kabul edilir (konu hala tartışmaya açıktır).

Alternatif bir görüşe göre: Erectus atası olarak bilinen H. habilis'in Batı Asya'ya göç ettiği ve Erectus'un burada evrilerek, gene bir kısmının Afrika'ya döndüğünü düşündüren bulgular da mevcuttur. Yani ilk terk eden H. habilis de olabilir. Tabi iki türün yaklaşık 500.000 yıl süre aynı dönemde yaşamış olması bu ihtimali zayıflatsa da, Habilislerin bir kolunun diğer popülasyonlardan ayrılarak farklı bir türe evrilme ihtimalini göz ardı edemeyiz. Yaklaşık 2 milyon ila 1.8 milyon yıl arasında neredeyse (Cava Adası bulguları 1.8 milyon yıl öncesine ait) Avrupa'nın büyük kısmı ve Asya kıtasının Hint Adaları dahil en ücra kısımlarında kalıntılarının bulunması, bu türün göç etme ve kaynak arayışı konusunda başarısını gözler önüne sermektedir.

İlk iki paragraf sorunuzun dışında gibi görünse de, şöyle bir bağlantısı var: Türler yaşadıkları ortamda kaynaklarının sınırlanması veya popülasyonlarının artarak gruplar arası baskının artması, göç etme motivasyonlarını artırmış olabilir. Kaynakların azalmasında, iklim değişikliğinden, aşırı avlanmaya kadar pek çok sebep gösterilebilir. Özellikle iklim değişikliği ve bitki türleri üzerindeki etkisi, otçul memelilerin de bölgeyi terk etmesine ve bu hayvanlardan beslenen türlerin de takip etmesine neden olmuş olabilir.

Bizim türümüzden elde edilen kanıtlar da diğer türlerin motivasyonları ile benzerlik göstermekte: Aslında 60-70.000 yıl önce kıtayı terk etmiş gibi görünsek de, durum biraz karışıktır. Son yıllarda ele geçen bulgulara göre 180.000 yıl öncesine tarihlenen ve İsrail'de bulanan bir mağara kalıntısı, türümüzün Ortadoğu bölgesine zaman zaman girip çıktığını göstermekte. Son yıllarda yapılan DNA analizlerine göre; Afrika Kıtası'nı kalıcı terk eden grubun, Doğu Afrika insanlarına ait 750-1500 nüfusu olan grup veya grupları işaret etmekte. Elbette bu iddialar kesin bir dille onaylanmıyor. Karışıklığa neden olan durum şu olabilir: Muhtemeldir ki bu göç tek bir seferliğine yaşanmamıştır. Popülasyon üzerinde oluşan her baskı, türümüzü farklı dönemlerde de göç etmeye mecbur kılmış olabilir. ^[1]